Het idealisme stierf precies 100 jaar geleden een beetje

Dat honderd jaar geleden het idealisme enorme knauwen kreeg, dat weet natuurlijk iedereen. Had je aan het eind van de negentiende eeuw of aan het begin van de twintigste misschien nog kunnen geloven aan wereldwijde verbroedering van de arbeiders, aan een wereld waarin alles mooier en beter zou worden – de Eerste Wereldoorlog maakte er een bruut einde aan. En dan was er nog de vreselijke bolsjewistische revolutie in Rusland. Een symbool voor dat sterven van het idealisme is voor mij ook altijd een gebeurtenis geweest die vandaag precies 100 jaar geleden was: de dood van Lejzer Ludwik Zamenhof. Alles wat ik mooi vind aan het negentiende idealisme had deze Pools-joodse oogarts in zich verenigd. De wil om de wereld een beetje redelijker te maken, en daardoor mooier. De gedachte dat de mensheid de grote problemen waar ze voor gesteld staat alleen kan oplossen door samen te werken, en dat samenwerking betekent: elkaar een beetje tegemoet komen. De wil om keihard en dag en nacht te werken voor deze idealen. En de gedachte dat met al dat werken inderdaad een betere wereld zou ontstaan. Een naïeve gedachte, jazeker, maar tegelijk waarschijnlijk onze enige hoop.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote du Jour | Juliana

“Dan denk ik aan de jaren dertig waarin Nederlandse diplomaten op zoek gingen naar een man voor haar. Die mannen gingen zo denigrerend met haar om, daar werd ik echt treurig van. Zij was de onaantrekkelijke winkeldochter waar men mee leurde. Heel vernederend.”

Een nieuwe biografie van koningin Juliana schept een treurig beeld. Een aanvankelijk zelfverzekerde vrouw die aan de man gebracht moest worden en uiteindelijk ten prooi viel aan een man die niet zozeer in haar als wel in de positie geïnteresseerd was. Juliana zelf valt echter ook het nodige te verwijten.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Festival Karsh (cc)

Nelson Mandela – van terrorist naar held

Icoon van de vrede. Dat is wat mij betreft Nelson Mandela, maar ik ben dan ook van een leeftijd dat ik hem de gevangenis zag verlaten. Ik zag hem de Nobelprijs voor de vrede winnen en hem als eerste democratisch gekozen president Zuid-Afrika leiden. Ondanks zijn politieke invloed op de achtergrond leefde hij in de jaren daarna vooral een bestaan buiten de media. Generaties na mij zullen zich veel van de beelden niet meer herinneren, maar koppelen de naam Mandela waarschijnlijk wel aan vrijheid. Nog geen dertig jaar geleden was dat wel anders, toen de Verenigde Staten Nelson Mandela op de lijst van terroristen plaatste, een stempel die hij pas in 2008 officieel kwijt zou raken. Hoe is Mandela van staatsvijand voor Zuid-Afrika uitgegroeid tot een wereldleider met heldenstatus?

ACHTERGROND - Voor de apartheid

Nelson Mandela werd in 1918 geboren als Rolihlahla Mandela, zoon van het dorpshoofd van Mvezo bij de Thembu-stam, en kreeg van een basisschool docente de naam Nelson. Na het overlijden van zijn vader werd hij opgevoed door de koning van de Thembu-stam, tijdens deze opvoeding werd de basis gelegd voor zijn latere leiderschap. Nelson begon als twintiger een studie rechten aan de Fort Hare Universiteit, maar werd daar na een protest tegen de kwaliteit van het eten van af gestuurd. Na enige omzwervingen ging Mandela in 1942 als stagiair aan de slag bij een advocatenkantoor in Johannesburg en het is in die tijd dat hij in contact kwam met Walter Sisulu, een actief lid van de African National Congress (ANC).

Foto: copyright ok. Gecheckt 02-11-2022

Recensie | De magie van harmonie

VERSLAG - Waarin de auteur de recent verschenen biografie ‘De Magie van Harmonie’ over econoom en ex-minister van Financiën Johan Witteveen bespreekt. 

In augustus 1973 verscheen er een artikel in Time Magazine met de kop: ‘A Mystic at the IMF’. De kersverse Managing Director van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) was tevens actief binnen de Soefibeweging, een mystieke stroming die zijn oorsprong heeft in de islam. Die mysticus was de econoom Johan Witteveen. Witteveen had al een behoorlijke carrière in Nederland achter de rug en was gaandeweg ook steeds hoger gestegen binnen de Soefi-gelederen.

In ‘De Magie van Harmonie’, de net verschenen autobiografie van Witteveen, neemt hij ons mee langs zijn carrière en langs zijn spirituele levensloop en laat hij zien hoe beide met elkaar vervlochten zijn. Zijn leven – dat de Depressie, Tweede Wereldoorlog, en vele andere crisis omspant – staat in het teken van de juiste balans tussen het innerlijke en het uiterlijke leven. Die harmonie heeft hem ver gebracht.

Het is een eerlijk, ontwapenend relaas. We lezen over zijn jeugd tijdens de Depressiejaren, zijn introverte karakter, zijn bijzondere maar overwerkte vader. We lezen over hoe hij zich als toch wat cerebraal ingestelde man probeert te verhouden tot zijn op het gevoel opererende, artistieke vrouw en hoe hij ook zijn carrière op zijn gezin probeert af te stemmen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Anekdotes, bijgeloof en goddelijke inmenging volgens Plutarchus

Plutarchus/Ploutarchos leefde van 46 tot 120 na Christus. Zoals je aan zijn naam kunt zien, stamde hij  uit een rijke familie in Chaironeia, Boiotië. Hij studeerde in Athene, reisde naar Egypte en Rome, was priester van het orakel van Delphi en schreef over zeer uiteenlopende onderwerpen.

In Plutarchus, Biografieën, Deel V staan de vertaalde parallelle biografieën van prominente figuren uit de Grieks-Romeinse Oudheid: de beroemde Atheense leider Perikles en de Romeinse politicus en immer treuzelende veldheer  Fabius Maximus Cunctator, tegenstander van Hannibal; Alkibiades, strateeg van Athene tijdens de Peloponnesische oorlog (431-404) en Gaius Marcius Coriolanus. Plutarchus verheerlijkt Perikles minder dan Thucydides, voor wie het de onkreukbare pater patriae was. Bij de aristocratische Plutarchus heeft hij ook enkele zwakke kanten: hij kocht het volk om met landverdelingen, theatersubsidies en gesalarieerde baantjes, waardoor het slechte gewoontes aannam en tuk werd op luxe en onbeperkte vrijheid.

Plutarchus heeft ook  kritiek op zijn buitenlandse politiek: hij ontketende de Samische oorlog om zijn vriendin Aspasia ter wille te zijn en de Peloponnesische wegens persoonlijke haat tegenover de Megarenzers en om te ontsnappen aan processen waarin zijn vertrouwelingen Feidias, Aspasia en Anaxagoras betrokken werden. Hij geeft wel toe dat de waarheid hieromtrent onduidelijk is.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wie schrijft een echte biografie over Wilders?

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag is dat Chris Aalberts over de nieuwe biografie van Wilders. Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie.

Vorige week kwam een nieuwe biografie over Geert Wilders uit, met als ondertitel: ‘Tovenaarsleerling’. Meindert Fennema, hoogleraar politicologie aan de Universiteit van Amsterdam schreef het boek. Geert Wilders mag zich verheugen in de belangstelling van meer biografen. De journalisten Arthur Blok en Jonathan van Melle schreven in 2008 al de biografie ‘veel gekker kan het niet worden‘. De boeken leveren maar één belangrijke vraag op: waarom komen we zo weinig over Wilders te weten?

[b]Geen medewerking[/b] Fennema bedankt in zijn dankwoord diverse mensen voor hun medewerking aan zijn boek. Hij bedankt Geert Wilders echter niet: “hij heeft op mijn brief, e-mail en sms nooit gereageerd”. Wilders is geen gemakkelijk persoon om te portretteren, maar dat wist Fennema ongetwijfeld al. De poging van Blok en Van Melle uit 2008 liep uit op een fiasco. Ze spraken met Wilders, maar na enige tijd vond Wilders een blog van Blok te kritisch, kwam afspraken niet meer na en zei uiteindelijk zijn medewerking op.

Blok en Van Melle zouden slechts één interviewdag met Wilders hebben. Daar zaten Blok en Van Melle dan, met hun halve verhaal. Ze maakten er toch een boek van. Ze gebruikten het halve boek om uit te leggen waarom het niet was gelukt een echte biografie te schrijven, inclusief alle mails die ze naar de PVV hadden gestuurd en hun telefoontjes met de medewerkers van Wilders. De rest van het boek werd gevuld met de paar verhalen die ze van Wilders hadden kunnen optekenen, de reacties van een aantal collega’s op Wilders en de geschiedenis van de PVV. Het leverde weinig op.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dichter des Vaderlands III: Ramsey Nasr

UPDATE Ramsey Nasr is vanavond in een rechtstreekse TV-uitzending met een ruime overwinning gekozen tot Dichter des Vaderlands. Het campagneteam van Tsead Bruinja deed verslag van de avond. Hier vindt u de hele uitslag en hieronder staat ons eerder gemaakte profiel van Ramsey Nasr.

Het is weer Dichter des Vaderlands-verkiezing en omdat je stem dubbel telt als je hem motiveert geeft GeenCommentaar je graag voor elke dichter redenen mee. Wij houden er wel van als onze reaguurders wat meer invloed kunnen uitoefenen op democratische processen. En omdat het natuurlijk om de poëzie moet gaan, krijgen jullie ook elke dag een gedicht voorgeschoteld. Da’s handig, want op de verkiezingssite kan je alleen fragmenten lezen. Vandaag informatie over en poëzie van Ramsey Nasr.

Ramsey Nasr (Foto: Flickr/han Soete)

Als bekendheid het criterium is, moet Ramsey Nasr maar Dichter des Vaderlands worden. In een steekproef door Bart FM Droog wist Nasr het hoogste aantal Google-hits bijelkaar te scharrelen: bijna 77.000. En als het aan mij zou liggen en de gedichten waren mijn enige criterium, zou hij het ook worden, want ik vind Nasr de meest lyrische, meest dichterlijke dichter van het stel, die zijn letters kan doen zingen en zijn zinnen laat dansen. Maar goed, dat is slechts mijn mening en ik geef die om tenminste niet verweten te kunnen worden dat ik iets subtiel probeer te pushen.

Quote du Jour | Definitieve bio crazy Monk

“You know people have tried to put me off as being crazy. Sometimes it’s to your advantage for people to think you’re crazy.”
Thelonious Monk

Het lijkt er op dat de definitieve Monk-biografie te boek is gesteld. De eminente historicus Robin D.G. Kelley heeft Thelonious Monk: The Life and Times of an American Original geschreven, een duidelijke labour of love waaraan hij in zijn vrije tijd veertien jaar heeft gewerkt. Monk heeft bovendien het geluk gehad dat deze biograaf ook piano speelt, een kwaliteit die bij vele jazzjournalisten ontbreekt.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende