Linkse angsten

Geniale zet natuurlijk, van Leefbaar Rotterdam, om het Links Verbond tussen SP, PvdA, GroenLinks en Nida het “links-islamitisch blok” te noemen. Gecombineerd met waarschuwingen over de lange arm van Erdogan en de beeldende bangmakerij in hun verkiezingscampagne zal Leefbaar best wat mensen ter linkerzijde bang hebben gemaakt. Althans, ik was er niet gerust op, zal ik eerlijk toegeven, dat de linkse achterban deze nogal doorzichtige aanval zou doorprikken. Laat staan mensen die slechts overwogen links te stemmen. Dat heeft niets met Nida te maken, en alles met hoe in het publieke debat over islam en moslims wordt gesproken. En dan vooral met het feit dat verdachtmakingen uit elke hoek kunnen komen, niet enkel de rechterhoek, en dat ze telkens weer effectief blijken in het aanwakkeren van vertwijfeling en angst over islam en moslims.

Foto: Luther copyright ok. Gecheckt 24-10-2022

Veelschrijver Luther en de Joden

RECENSIE - De boekdrukkunst moge rond 1450 zijn uitgevonden, dankzij Maarten Luther is ze volwassen geworden. Hij maakte de drukpers tot een massamedium. Luther had niet alleen een fenomenale productie, alles wat hij schreef werd ook nog eens in onvoorstelbare oplagen gedrukt en verspreid.

Dat begon met zijn beroemde vijfennegentig stellingen uit 1517, en daarna hield het nog vele jaren aan. Voornamelijk korte pamfletten en boekjes, maar ook steviger werken. Zijn topjaar was 1523, toen er 400 nieuwe edities onder zijn naam verschenen. Daarna daalde zijn productie wat, maar zijn oplagen, bleven met kop en schouder uitsteken boven die van alle andere sterauteurs (tot irritatie van Erasmus).

Nijvere archivarissen hebben uitgerekend dat hij in zijn actieve jaren 1800 bladzijden per jaar schreef – en dat naast zijn verplichtingen als stadspredikant, hoogleraar, huisvader (hij trouwde in 1523 met een uitgetreden non) en natuurlijk zijn werk aan de Bijbelvertaling in het Duits. In 1522 verscheen zijn Nieuwe Testament; in 1523 en ’24 verscheen het Oude Testament, in drie delen. Om de prijs per boek te drukken. Maar ze was zeker niet goedkoop. Dat deed er niet toe. Ze verschenen allemaal in oplagen van vele tienduizenden. Zijn woonplaats Wittenberg werd het centrum van de Duitse boekdrukkunst. Luther was zonder twijfel de beschermheilige van der drukkers.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Quote du Jour | Where was your concern then?

For years now I’ve travelled across the UK to report from far-right, fascist and neo-Nazi rallies, and the counter-demonstrations that take place alongside. I’ve seen the real threat that faces Jews in the country, those who profess hatred for Jews and our religion, who wear swastikas as badges of honour, who’ll salute like a Nazi in front of your face. Where was your concern for my community then?

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Wat leerde Hitler van Wagner?

COLUMN - Wie zullen we de schuld geven voor Hitlers racisme en antisemitisme? In de afgelopen halve eeuw zijn verschillende potentiële daders aangewezen. Hitler zélf suggereerde in Mein Kampf dat hij al vóór de Eerste Wereldoorlog ‘inzag’ dat de joden de bron waren van alle kwaad, met als gevolg dat latere auteurs op zoek gingen in Wenen, bij de beruchte burgemeester Karl Lueger (die de verkiezingen won dankzij een antisemitisch programma maar eenmaal aan de macht geen enkele antisemitische maatregel nam), of bij Weense randfiguren als Jörg Lanz von Liebenfels.

Maar het is inmiddels duidelijk dat Hitlers antisemitisme pas ná de Eerste Wereldoorlog ontstond. Mein Kampf geeft (dus) geen inzicht in zijn bronnen, en ook een analyse van de tekst biedt geen helderheid. Hitler las alles wat los en vast zat, of zoals Ewoud Kieft in Het verboden boek schrijft (zie hier mijn eerdere recensie) (p. 139):

Met lezen bedoelde Hitler grasduinen, het doorbladeren van een boek totdat je iets vindt wat je wereldbeeld bevestigt. (…) Hij verzamelde wat hem te pas kwam, rukte het uit zijn verband en legde het in het mozaïek van zijn wereldbeeld. (…) Van iemand die welbewust zijn intellectuele bronnen aanpast om zijn eigen standpunten te bevestigen, val moeilijk te zeggen wat nu werkelijk zijn denken heeft beïnvloed.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

De wereld van Mein Kampf

RECENSIE - Twee dingen vielen Ewoud Kieft op, nadat hij de Duitse recensies van Mein Kampf verzameld en gelezen had. Ten eerste dat het boek aanvankelijk door de ‘democratische kranten’ genegeerd werd. Hij interpreteert dat als een teken van minachting. Dat boek van Hitler deed er niet toe, want die hele völkische beweging lag immers op zijn gat. Het was een verzameling schreeuwers, meer niet.

Toen de conservatieve Deutsche Zeitung een slechte recensie afdrukte (de krant vond Hitler zelfingenomen en ‘onverdraaglijk opdringerig’) publiceerden dezelfde kranten ineens lange stukken over het boek waarin ze honend de kritiek van de Deutsche Zeitung citeerden – om nog maar eens te benadrukken dat het daar op rechts nooit wat zou worden. ‘De verleiding,’ aldus Kieft, ‘om de völkische politiek te beschouwen als een beweging die zichzelf zou vernietigen, bleek eens te meer hardnekkig.’

Maar er viel hem al lezend nóg iets op (blz. 197):

De woorden “jood” of “antisemitisme” kwamen in de meeste besprekingen van Mein Kampf niet of nauwelijks voor.

Antisemitische bladen stonden er hooguit zijdelings bij stil en

de gevestigde liberale en socialistische kranten gingen in hun eerste recensies al helemaal niet op Hitlers antisemitisme in.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Angula Berria (cc)

Wat is antisemitisme?

ANALYSE - Het Europees Parlement heeft donderdag 1 juni een niet-bindende resolutie aangenomen die de EU en de lidstaten oproept meer werk te maken van de bestrijding van het antisemitisme.

De resolutie roept de lidstaten op Joodse burgers en instituties te beschermen tegen haatzaaien, vervolging en berechting van antisemitische aanvallen te ondersteunen, coördinatoren voor de bestrijding van antisemitisme te benoemen, antisemitische standpunten stelselmatig publiekelijk te veroordelen, onderwijs over de Holocaust te bevorderen, en schoolboeken te controleren op juistheid inzake de Joodse geschiedenis en de actualiteit.

De resolutie is aangenomen met 76% van de stemmen voor, 16% tegen en 7% onthoudingen. Tegengestemd hebben de meeste leden van GUE/NGL (met drie SP-leden), een deel van de Groenen, waaronder beide leden van GroenLinks. Ook de PVV-leden stemden tegen. Voor stemden de meeste leden van de EPP (Europese volkspartij, christendemocraten), S&D (sociaaldemocraten) en ALDE (liberalen).

Onderdeel van de resolutie is de aanvaarding van een definitie van antisemitisme van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA):

“Antisemitism is a certain perception of Jews, which may be expressed as hatred toward Jews. Rhetorical and physical manifestations of antisemitism are directed toward Jewish or non-Jewish individuals and/or their property, toward Jewish community institutions and religious facilities.”
Foto: Enric Borràs (cc)

Thuis bij de vijand

RECENSIE - ‘Durf je dat wel?’, hadden vrienden gevraagd. Natascha van Weezel durfde wel. Alhoewel, zo schrijft ze, ze nog ‘koude rillingen’ voelde als ze er aan terugdacht. Op 4 mei 2003 hadden Marokkaanse jongeren op het Sierplein in Amsterdam-West gevoetbald met de kransen van de dodenherdenking. En nu, twaalf jaar later, had men haar gevraagd om daar, op diezelfde dag, te spreken.

Ze kwam en vertelde het verhaal van haar familie, over de Holocaust, over haar documentaire over kleinkinderen van de Holocaust. En over dat voetballen, en dat ze inzag dat dat wangedrag toen waarschijnlijk voortgekomen was uit woede over de Tweede Intifada. Ze besloot haar toespraak met een oproep aan ieder die gelooft om nooit de nieuwsgierigheid naar de ander te verliezen. Daarna was er applaus. ‘Het was een mooie bijeenkomst.’

En toch, de volgende dag ontving ze via-via een facebookbericht. Een van de jongerenwerkers die de bijeenkomst had georganiseerd, noemde haar toespraak een ‘smet’ op de avond. Vanwege het vermelden van dat gevoetbald met de kransen. Een van de jonge vrijwilligers had aan hem gevraagd of dat echt gebeurd was. Hij wilde niet ‘dat deze tieners de dupe moeten zijn voor hun daden’ en had  zijn vrijwilligers gezegd: ‘Weet dat WIJ trots zijn op jullie. Trek jullie maar niets aan van dat meisje.’

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Mike Licht (cc)

Geachte heer Ephimenco

OPINIE - In dagblad Trouw van 7 februari 2017 betoogt u in uw column dat wie de situatie van moslims in het Europa van nu vergelijkt met die van de joden in het Duitsland van de jaren dertig, geschiedvervalsing pleegt, joods leed bagatelliseert en onbedoeld ook haat zaait. Ik geloof dat ik me dat mag aantrekken. Op mijn blog trek ook ik die vergelijking met toenemende regelmaat.

U geeft in uw stuk drie verschillen aan tussen wat er destijds gebeurde en wat er nu gebeurt: de boycot van joodse bedrijven in 1933, de rassenwetten uit 1935 en de Kristallnacht eind 1938. Vervolgens stelt u dat er op dit moment geen sprake is van structureel geweld, vervolging en discriminatie van overheidswege jegens moslims. Daar heeft u volkomen gelijk in: dat zijn forse verschillen in de gebeurtenissen.

Vergunt u mij toch eens enkele frappante overeenkomsten – die ik de afgelopen jaren ben tegengekomen – te benoemen. Geen gebeurtenissen zoals die waar u over spreekt, maar een aantal zaken die illustreren hoe het ideologische klimaat in Nederland aan het veranderen is. Niet over wat we doen, maar over hoe we denken.

Zo ontdekte ik bij het – uit pure nieuwsgierigheid – bekijken van de film Der Ewige Jude dat het argument ‘het is geen religie maar een ideologie’ in ieder geval al in 1939 door de Nazi’s werd gebruikt jegens het joodse geloof. We horen het nu met enige regelmaat over de islam. Onlangs wees iemand erop dat men zich al lang voorafgaand aan de jaren dertig zorgen maakte over de Verjudung van de maatschappij. Het lijkt me niet héél fantasievol om daar een zekere gelijkenis te herkennen met het begrip ‘islamisering’.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

De kanarie in de kolenmijn vliegt een voorspelbaar rondje

Hanneke Groenteman op zoek naar antisemitisme: zo laat zich het format van het nieuwe EO-programma ‘De kanarie in de kolenmijn‘ samenvatten.

Volgens mij hadden de makers daar eigenlijk Esther Voet bij bedacht: het programma is in ieder geval op haar lijf geschreven, en Voet is een vaste EO-commentator in dat radioprogramma van Tijs van den Brink. Maar Esther had vermoedelijk andere dingen te doen. Hoe dan ook kwam Groenteman in een kant en klaar programma terecht, zo onthulde ze zelf.

Alle interviews waren aldus al geregeld, het draaiboek lag al klaar. Aflevering twee ging over antisemitisme in Engeland. De promo maakte de kijker alvast lekker bang met een paar stevige uitspraken over de gruwel die Jeremy Corbyn heet. Hij en zijn kliek hadden het antisemitisme de Labourpartij in geloodst.

De gruwel die Corbyn heet

Nou ja, dat was althans de mening van een prominente Joodse Labour-senator in the House of Lords. Labour was altijd een partij geweest waar Joden zich veilig konden voelen, maar dankzij Jeremy Corbyn was die tijd nu voorgoed voorbij. Anderen dachten dat het wel over zou waaien, maar ‘baron’ Parry Andrew Mitchell wist wel beter.

Hij wilde nog net niet zeggen dat hij Corbyn vanuit de grond van zijn hart haatte – zeker niet nadat hij de Corbynista’s een vurige haat jegens alles wat met Israël te maken had, inclusief Joden, had toegezegd – maar dat hij Corbyn een foute man vond, was wel duidelijk.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende