De angst van de macht

De Amerikaanse National Academy of Sciences (NAS) wil meer onderzoek naar het manipuleren van hersenactiviteit zodat het functioneren van personen verbeterd kan worden (WashingtonPost). Dat is bijvoorbeeld handig voor mensen die een afwijking danwel ziekte hebben waardoor angst- en concentratiestoornissen ontstaan. Misschien zouden die mensen in de toekomst met behulp van een apparaatje dan weer normaal kunnen functioneren? Maar wie gaat deze peperdure research & development betalen? “Het leger” dachten ze bij de NAS. Als je de onderzoeksresultaten aanprijst als een potentiële verbetering voor het functioneren van soldaten, die hebben immers soms ook last van angst, dan zit er misschien sponsoring voor verder onderzoek in?

Stalin probeerde uit chimpansees onverschrokken soldaten te maken. Keizers, koningen, ayatollah’s en pausen beloofden het Hiernamaals zodat soldaten zich zonder angst hun dood tegemoet gingen en in het hedendaagse Afrika hersenspoelen krijgsheren kindsoldaten met drugs zodat ze zonder aarzelen zelfs hun eigen ouders vermoorden. Dat kan geavanceerder en minder primitief dachten ze bij de NAS en adviseerde het Pentagon om geld te stoppen in o.a. onderzoek naar angstonderdrukking. Vervolgens verkoop je het als “efficiëntie verhogend” en “overlevingskans vergrotend”.

Angst uitbannen dat is waar het om gaat wil je een soldaat efficiënter laten werken. Angst is immers een lastige raadgever op het slagveld. Door angst weigeren mensen opeens nog verder te vechten of vluchten zelfs. Angst daar win je de oorlog niet mee. Als de hersenactiviteiten die te maken hebben met angst kunnen worden gemanipuleerd, zal een soldaat minder angstig en dus effectiever zijn. Daar moeten ze in het Pentagon wel oren naar hebben? Misschien kan je ook wel andere belemmerende gevoelens op deze wijze tijdelijk uitschakelen? Dat is clever thinking van de dames en heren professoren die zelf constant moeten vechten om onderzoeksgeld, maar of dit ook zo ethisch is? Straks zit er aan de binnenkant van iedere soldatenhelm een plug die de soldaat verbindt met de commandokamer en die hem/haar als het ware aanstuurt? Waar blijft dat stukje menselijkheid op het slagveld als de soldaat oog in oog staat met een identieke leeftijdsgenoot die toevallig een ander uniform aan heeft of als hij bij het binnenstormen van een huis stuit op een moeder met jonge kinderen? Wie drukt er dan op een knop zodat de trekker wél of juist niet wordt overgehaald? En wie staat er achteraf terecht voor oorlogsmisdaden?