De vrije markt als paradijs

Welke ideologie legde de basis voor het desastreuze beleid in de financiële sector? Een gesprek met Hans Achterhuis over beroemde filosofen en hun aanhangers die zich blindstaarden op een vrije markt. 'Het woord "neoliberaal" lijkt bijna een scheldwoord in de huidige tijd, dat is zeker niet mijn bedoeling.' Ik ben nog maar net binnen en filosoof Hans Achterhuis vertelt gelijk over de uiteenlopende reacties op zijn boek De utopie van de vrije markt. 'Ik krijg af en toe mailtjes van mensen die zeggen: "U hebt het verkeerd begrepen. Filosofe Ayn Rand had het niet zo gewild." Dat kan, maar de visie die ik beschrijf staat toch echt letterlijk in haar boek.' Hij heeft me bij hem thuis uitgenodigd. Een prachtig appartement met hoge plafonds, grote ramen en een enorme boekenkast, zoals je van een filosoof verwacht. Achterhuis schreef in 2010 het boek De utopie van de vrije markt, over de ideologie die belangrijk is (geweest) voor de kopstukken in de financiële wereld. Ik spreek met hem over de grote filosofen achter het vrijemarktdenken, de staat van de Europese Unie en mijn generatie, die misschien juist een nieuwe ideologie nodig heeft.

Door: Foto: Mike Licht (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: “With notable rare exceptions”

, door

[qvdd]

“Today’s competitive markets, whether we seek to recognise it or not, are driven by an international version of Adam Smith’s “invisible hand” that is unredeemably opaque. With notably rare exceptions (2008, for example), the global “invisible hand” has created relatively stable exchange rates, interest rates, prices, and wage rates.”

Alan Greenspans poging zijn eigen nalatenschap veilig te stellen leidt tot een nu al bijna legendarisch uitglijder. The wisdom of the crowds heeft al tot veel bruikbare variaties op deze quote geleid:

“With notably rare exceptions, Germany remained largely at peace with its neighbors during the 20th century.”

“With notable rare exceptions, working as a coal miner in China is a perfectly safe career choice.”

“With notably rare exceptions, Justin Bieber and Rebecca Black make legendary music.”

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wellink’s Weg

, door

Hieronder volgt een gastbijdrage van Tom van Doormaal over de economische politieke discussies van dit ogenblik.

Wat simpel en helder is, dringt soms moeilijk door. De werkelijkheid toont zich, zegt de filosoof. Maar je moet wel aan die werkelijkheid toe zijn; anders zie je niks.

Eerder verbaasde ik mij in deze kolommen over Paul Frissen, die de crisis onvoldoende verklaard vond. Je zou zeggen: te goedkoop lenen aan mensen zonder inkomen of perspectief daarop, voldoet toch als verklaring heel aardig? Maar misschien moet je iets dieper wroeten: waar komt dit lichtzinnig gedrag dan vandaan? En waarom wordt het niet gecorrigeerd? De antwoorden worden dan vrij ideologisch: met marktfundamentalisme en toezicht als centrale begrippen.

Maar is de crisis moeilijk te verklaren? In een recent artikel (noot 1) lees ik: “Als je een derivaat maakt, vergroot je het totaal van het financieel risico niet.” Dat is een meeslepende redenering: zou zonder dat specifieke derivaat de transactie, n.l. het uitlenen of met schuld belasten, wel tot stand zijn gekomen?

Greenspan zag de windhandel met hypotheekderivaten als een middel tot herverdeling van risico: “er is geen bewijs dat die herverdeling iets is om je zorgen over te maken.” Ook dat is meeslepend. Inderdaad werd risico genomen, door hen die het niet konden dragen en neergelegd bij hen die dat beter konden. Maar de vorm maakte het risico voor iedereen ontoetsbaar, waardoor het effect rampzalig werd.