Bestuurlijke spaghetti of een fatsoenlijke algemene wet mijnbouwschade?

van dr. Gerrit Dijkstra en Prof. dr. Frits van der Meer Er is in de loop der jaren door de stapeling van regelingen een bestuurlijke spaghetti ontstaan (een term gemunt door de Nationale ombudsman) voor de afhandeling van schades van aardbevingen ten aanzien van het Groningerveld. Dit heeft geleid tot een ongelijke behandeling van gedupeerden. Zo hebben de gedupeerden met de meeste schade veelal de geringste bedragen aan schadevergoeding ontvangen. Ongelijk omdat degenen die zich als eerste meldden door de NAM (lees Shell/Exxon Mobile) een bescheiden bedrag van enkele duizenden Euro’s ontvingen, maar wel een vaststellingsovereenkomst dienden te ondertekenden waarbij zij aangaven dat hiermee de schade afgehandeld was. Naarmate de regelingen veel soepeler werden, het aardbevingsgebied ruimer werd gedefinieerd en de schadeafhandeling door de overheid werd overgenomen (IMG) dienden zich ook gedupeerden aan (of die beweerden dat te zijn) die tot enkele tienduizenden Euro’s schadevergoeding ontvingen. Een wrange constatering. Ongelijk ook met andere gasvelden die niet in het kerngebied liggen. Wat houdt die bestuurlijke spaghetti in? Je kunt een claim leggen bij een overheidsinstantie (het Instituut Mijnbouwschade Groningen: IMG). Ben je het niet eens met een besluit van het IMG kun naar de bestuursrechter die laagdrempelig is. En niet te vergeten, er geldt ook de omgekeerde bewijslast. Het IMG moet aantonen dat schades niet het gevolg zijn van de gaswinning en niet andersom. Maar stel, je woont boven een van de kleinere gasvelden en je hebt schade door aardbevingen. Dan moet je naar de Commissie Mijnbouwschade (CM). Het CM geeft dan een advies dat al dan niet wordt overgenomen door de concessiehouder, de NAM. En, ben je het niet eens met het besluit van de NAM, dan moet je naar de civiele rechter met hoge financiële drempels. En ook geen omgekeerde bewijslast. Je zult moeten aantonen dat de schade het gevolg is van bodemdaling of aardbevingen en dat die dan vervolgens weer veroorzaakt zijn door de gaswinning. Dat is lastig of veelal onmogelijk. Ook absurd is natuurlijk de vraag of een aardbeving veroorzaakt door de gaswinning bij het Groningerveld of bij een van de kleinere locaties elders? En ja, IMG en CM hebben convenanten gesloten voor samenwerking, maar een convenant is slechts een lapmiddel. Of wanneer het gaat om zoutwinning in Groningen. Maar deze problematiek speelt uiteraard ook elders in ons land. Opvallend trouwens is ook: de CM opent binnenkort nog een loket in Limburg voor mijnbouwschades. Meer dan 50 jaar na de sluiting van de laatste mijn. Geen fraai vooruitzicht voor de inwoners van de provincie Groningen. De verschillen in behandelingen van mijnbouwschades zijn niet meer uit te leggen. Vandaar dat wij pleiten voor een algemene wettelijke regeling gelijk aan de huidige regeling schades Groningerveld. Is dat dan rechtvaardig voor ook de andere exploitatie van gas, olie en zout, ook buiten het Groningerveld? Wij menen dat dit stellig wel het geval is. Immers een grote onderneming (zoals Shell, Exxon Mobile) krijgt van de overheid een concessie voor de exploitatie. Dat levert de onderneming veel geld op. Is het dan zo onrechtvaardig dat de burger die gedupeerd is niet hoeft te bewijzen dat schades zijn ontstaan door (bijvoorbeeld) aardbevingen en dat die aardbevingen dan weer een gevolg zijn van de winning van mijnbouw? Een burger die dan ook moet procederen tegen een grote onderneming. Een volstrekt ongelijke strijd. En gaat en ging het dan altijd goed met de bestuursrechtelijke afhandeling? Nee is het simpele antwoord, maar dat ligt niet aan de bestuursrechtelijke afhandeling op zich als uitgangspunt maar aan de opeenstapeling van regelingen en een aanpak die absoluut niet gelukkig genoemd kan worden. Dat laat onverlet ons principiële punt. Kort gezegd gedupeerden dienen een claim in bij een overheidsorganisatie. Indien een gedupeerde het daarmee niet eens is, geldt de laagdrempelige bestuursrechtelijke rechtsgang. En, er geldt een omkering van de bewijslast. En niet geheel onbelangrijk, de schades worden door de Staat verhaald op de concessiehouder. En dat wordt bij de concessieverlening direct vastgelegd. En hoeft dan ook geen onderwerp meer te zijn van latere (arbitrage)procedures tussen Staat en concessiehouder zoals nu weer het geval is met Exxon Mobile die weer een nieuw arbitragegeschil tegen de Staat heeft aangekondigd over de sluiting van het Groningerveld. Dit artikel verscheen eerder bij het Montesquieu Instituut.

Door: Foto: 350 .org (cc)
Quote du Jour

Quote du Jour | Niet goed genoeg geluisterd

, door

De betrokken partijen, ook Shell, hebben niet goed genoeg geluisterd naar de mensen in Groningen toen zij hun zorgen uitten over de schades aan hun huizen en over de veiligheidsrisico’s van de gaswinning. Er is decennialang te weinig geïnvesteerd in de leefbaarheid en economie van het Noorden. Wij hebben hier als bedrijf belangrijke lessen te leren.

Marjan van Loon, president-directeur van Shell Nederland, reageerde gisteren op het rapport van de parlementaire enquêtecommissie die onderzoek deed naar de gaswinning in Groningen. Ooit begon ik hier op Sargasso het dossier “Aardbevingen in Groningen”. Destijds, 8 januari 2014, was al lang en breed bekend dat de aardbevingen in Groningen een gevolg waren van de gaswinning. Met een goed gevuld arsenaal aan smoezen werden de Groningers toegang tot een rechtmatige schadevergoeding onthouden.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Luis in de pels

, door

RECENSIE - Op Tweede Kerstdag 1986 wordt Assen rond 8 uur ’s morgens opgeschrikt  door een lichte aardbeving met een kracht van 2,8 op de schaal van Richter. Het KNMI meldt dat het de eerste aardschok is die in Drenthe wordt gemeten. Een link met de gaswinning wordt echter onmogelijk gehouden. Sociaal geograaf Meent van der Sluis gaat onmiddellijk op onderzoek uit, verzamelt getuigenissen en diept eerdere verhalen op over aardschokken in 1976, 1980 en 1984. Op 22 januari 1987 publiceert de NRC een artikel waarin Van der Sluis aan de hand van nogal technische beschouwingen zijn theorie uiteenzet over het verband tussen de aardschokken en de gaswinning. Hij acht de mogelijkheid van een ‘flinke klapper’ niet uitgesloten en waarschuwt voor de stabiliteit van de zoutkoepels die zijn aangewezen voor opslag van radioactief kernafval.

Bodemdaling en gaswinning

Die zoutkoepels hadden al eerder de aandacht van de Drentse activist Van der Sluis. Er was veel verzet in Drenthe tegen de plannen van de regering Den Uyl om de zoutkoepels te gebruiken voor atoomafval. In Gasselte vindt op 2 juni 1979 een demonstratie plaats van 25.000 mensen en er komen meer acties, zoals een ludieke ‘boortorenverbranding’. Meent van der Sluis onderbouwt de protesten met zijn kennis van de bodem in de noordelijke provincies. Hij neemt onvermoeibaar deel aan alle acties ter bescherming van het natuurlijk milieu in zijn omgeving en bereikt met zijn wetenschappelijk onderbouwde argumenten regelmatig de media. Als docent, eerste aan de Pedagogische Academie en later aan de Landbouwhogeschool neemt hij zijn studenten mee voor onderzoek naar de gevolgen van bodemdaling. In 1989 en 1990 publiceert hij twee rapporten over de bodembeweging in de noordelijke provincies in relatie tot de gaswinning. Van der Sluis is bijna twaalf jaar lid van de Provinciale Staten van Drenthe voor de PvdA. Daar zet hij zijn strijd tegen bodemdaling en de gaswinning voort. Het wordt hem niet in dank afgenomen. Hij wordt niet geloofd. Onder aanvoering van de afdeling PR van de NAM wordt hij weggezet als ondeskundige charlatan. In de PvdA blijft hij de onbehouwen, ondiplomatieke solist en dwarsligger die sommige van zijn collega’s liever zien gaan dan komen. Het is pijnlijk dat hij nooit heeft geweten dat zijn inzichten zoveel jaren na zijn vroegtijdige dood in 2000 nu gemeengoed zijn geworden.

Foto: 350 .org (cc)

Vertrokken, per galopperend paard

, door

COLUMN - In een van de pakweg twintig praatprogramma’s die dagelijks op de Nederlandse buis zijn te zien, ging het over de toeslagenaffaire. Iemand liet zich bezorgd uit over het wantrouwen dat deze lang slepende kwestie bij onschuldige burgers had gezaaid, en hoe slecht dat is voor ons aller rechtsgevoel. De overheid, op wie wij allemaal horen te kunnen vertrouwen, had deze mensen niet alleen ten onrechte tot fraudeur gebombardeerd, maar ze daarnaast willens en wetens getraineerd, gepiepeld en verneukt.

Ze werden niet te woord gestaan, ze hoorden vaak niet eens wat het probleem was, ze kregen geen antwoord op brieven, hun dossier werd kwijtgemaakt, politici deden of hun neus bloedde, de ambtenaren logen tegen de pers en verdonkeremaanden papieren, en tot overmaat van ramp werden de dossiers die de gedupeerden uiteindelijk in handen kregen, half zwartgelakt.

Al die tijd zakten de gedupeerden dieper weg in de misère. Ze moesten onmogelijk grote sommen geld terugbetalen, en door de extra boetes die daar vanwege incasseringskosten bovenop kwamen (denk aan deurwaarders, betekeningen, dwangbevelen) werden de schulden bekant onoverkomelijk.

Onschuldig in diepe ellende gestort, zuiver door toedoen van de overheid. Zie dat maar eens goed te maken.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Quote du Jour

Quote du Jour | ‘Het is geen genocide of zo’

, door

In het eigen FvD journaal kreeg Baudet de vraag voorgelegd:

Hoe sta je tegenover Groningen? Meer gas geboord worden of moet de kraan dicht? Zou Fvd ook meer steun kunnen geven aan Groningers voor de schade die veroorzaakt is door het boren?


Het antwoord van Baudet kun je hier zelf zien (of onder de video lezen):

Er zit voor iets van 500 miljard aan gas in de grond in Groningen en dat is een conservatieve schatting want er wordt steeds nieuw bij gevonden. Maar dat is een astronomisch bedrag. De totale waarde van al die huizen daar die door aardbevingen geraakt worden enzovoort loopt in de tientallen miljarden maximaal. Dus dat is een, dat staat totaal, dat staat niet in verhouding tot elkaar.

Dus wat je moet doen. Wat je had had moeten doen als je een normale daadkrachtige regering had gehad die problemen kon oplossen dat je onmiddellijk die mensen compenseert. Het is heel, het is heel, want je moet ook niet overdrijven het is niet heel erg wat er gebeurd is met die aardbevingen. Maar het is wel, het is verdomd vervelend. Een scheur in je huis, je moet een weekend ergens anders logeren dat soort dingen allemaal. He ik bedoel het is geen genocide of zo, het is niet dat die mensen allemaal massaal…

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Zeven jaar na de aardbeving bij Huizinge, een bestandsopname

, door

ANALYSE - Vandaag is het precies 7 jaar geleden dat Groningen werd opgeschrikt door een aardbeving met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter. Reden voor gastauteur Herman Damveld om de balans op te maken.

1 De aardbeving bij Huizinge op 16 augustus 2012

Op 16 augustus 2012 ’s avonds om één minuut over half elf was er een aardbeving bij Huizinge in de gemeente Loppersum. Het KNMI stelde aanvankelijk dat de aardbeving een kracht had van 3.4 op de schaal van Richter, maar heeft dat op 29 januari 2013 bijgesteld naar 3.6.

2 Sindsdien 736 aardbevingen

De NAM heeft een website waar allerlei gegevens over de gaswinning en de gevolgen daarvan worden bijgehouden. Zo kan men daar vinden dat er sinds augustus 2012 nog eens 736 aardbevingen zijn geweest in het Groningen-veld. De zwaarste waren bij Zeerijp op 8 januari 2018 om 15.00 uur met een kracht van 3.4 op de schaal van Richter en bij Westerwijtwerd op 22 mei 2019 om 5:49 uur met eveneens een kracht van 3.4.

3 Sinds Huizinge 219 miljard kuub gas gewonnen

Op de website van de NAM kunnen we vinden hoeveel gas er gewonnen wordt. Het gaat dan om gegevens per kalenderjaar of per gasjaar (van 1 oktober tot 30 september). Daarom kunnen we de gaswinning vanaf augustus 2012 niet op de kubieke meter nauwkeurig bepalen. We hebben daarnaast gebruik gemaakt van een rapport dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op 28 mei van dit jaar heeft gepubliceerd over de gaswinning. Met behulp van deze gegevens hebben we uitgerekend dat sinds de aardbeving bij Huizingen 219 miljard kubieke meter gas gewonnen is uit het Groningen-veld.

Foto: Milieudefensie (cc)

Willekeur

, door

Voor zijn stage bij Fossielvrij NL toog Marco Dijkstra naar Groningen. Hij spreekt er in de aanloop naar de actieweek van Code Rood met slachtoffers van de aardbevingen en aanverwante ellende.

Twee huizen in Nieuwolda. Zelfde aannemer, zelfde bouwjaar. Eigenlijk zijn het dezelfde huizen en allebei de huizen hebben schade van dezelfde beving. Met enkele dagen tussenpoos wordt er een schademelding gedaan.

Het gedoe begint. Meermaals worden beide huizen bezocht door heuse schade-experts, destijds nog ingehuurd door de NAM. Na een minutieuze bestudering van de schades volgt hun deskundige oordeel. Ik vat het in mijn eigen woorden samen: “Van de twee dezelfde huisjes die tegelijkertijd door dezelfde aannemer op bijna exact dezelfde plek zijn gebouwd, is de schade die na dezelfde beving is gemeld in het ene geval inderdaad te wijten aan de beving en in het andere, helaas, door een bouwfout veroorzaakt.” Bevingschade wordt vergoed, zettingschade helaas niet.

“Het lijkt soms bijna willekeur”, sprak een politicus met meel in de mond.

Een echtpaar woont al decennia in Warffum. Na de grote beving van Huizinge, in 2012, ontstaan er scheuren in de huiskamer. Het echtpaar laat een expert komen die vaststelt dat het om bevingschade gaat. Het huis wordt leeggehaald om te worden gerepareerd. Een maand lang woont het echtpaar in een vakantiewoning. Gedurende die maand ontdekt de aannemer een nieuwe scheur in de muur. Er wordt opnieuw onderzoek gedaan, waarbij ook aan de buitenkant van het huis scheuren worden gevonden, die er eerder nog niet zaten. Er komt een tweede expert, weer via de NAM. Hij adviseert stilleggen van de hersteloperatie.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Quote du Jour

Quote du Jour | Schade taxatie

, door

De schade aan het Groningse provinciehuis, die afgelopen maandag tijdens het boerenprotest is ontstaan, bedraagt bijna 13.000 euro.

Binnen twee dagen is al bekend hoe groot de schade is die tijdens het boerenprotest is aangericht aan het Groningse provincie huis. Sander van Adrichem, de betreffende vernielzuchtige boer, kan dus een flinke rekening verwachten.

Het kan dus wel: snel schade taxeren in Groningen. Groningers die zijn getroffen door aardbevingsschade zullen maar wat graag het telefoonnummer van deze taxateur willen hebben.

Foto: Milieudefensie (cc)

Wingewest Groningen: een schandvlek op de kaart

, door

COLUMN - Groningen en eigenlijk heel Noord Oost Nederland is een wingewest van de Nederlandse staat en de grote olieboeren. Het begon met het winnen van turf in Drenthe, Overijssel, En Friesland. Daarna kwam de Schonebeekse olie. Ik herinner mij uit mijn jeugd in Ommen dat we de olietreinwagons telden bij het station. Soms wel veertig tankwagons vol met olie.

Toen kwam het gas. Slochteren werd grotendeels leeggepompt en daarna nog andere velden in het Noorden. Het begint allemaal op te raken (turf wordt nu net over de grens bij Emmen gewonnen).

De exploitatie van deze rijkdommen waren van het vroege begin publiek private projecten. Of het nu de Maatschappij van Weldadigheid was, de Heidemij, de NAM, de Gasunie en Gasterra, ze zijn of waren allemaal gedeeltelijk eigendom van de staat. Lokale distributeurs waren eigendom van gemeenten. De andere eigenaren zijn Shell en Exxon Mobile. Met uitzondering van de Maatschappij van Weldadigheid bestaan al die betrokken bedrijven nog, stuk voor stuk miljardenbedrijven.

Vele gemeenten verzilverden hun aandelen in de lokale distributeurs. De Nederlandse staat strijkt nog steeds een groot deel van de baten op, om maar te zwijgen over de twee olieboeren.

De enigen die nooit geprofiteerd hebben zijn de bewoners van het gebied. Drenthe en Groningen. De kaart van Nederlandse gemeenten met het laagste inkomens vertoond opvallend veel gelijkenis met de kaart waar energie is gewonnen.

Waan van de dag

SodM stelt onderzoek in naar foute KNMI-metingen in Groningen

, door
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) is boos over een fout in het netwerk van het KNMI dat aardbevingen in Groningen meet. Inspecteur-generaal Theodor Kockelkoren stoort zich vooral aan het gebrek aan communicatie.

NIEUWS - In eerste instantie kwam vooral ongeloof op: dit kan toch niet waar zijn? En daarna toch ook wel boosheid. Hoe is het nou mogelijk dat het al zo lang bekend was, maar niet bij de partijen die er gebruik van maken of er, zoals wij, toezicht op houden. Dat is betreurenswaardig.

Het KNMI weet al sinds augustus dat de grondversnellingen in het aardbevingsgebied bij metingen niet correct werden verwerkt. Deze informatie werd pas afgelopen donderdag door minister Eric Wiebes met de Tweede Kamer gedeeld. SodM stelt in een reactie dat de fouten niet tot gevolg mogen hebben dat de versterkingsoperatie in Groningen verder wordt uitgesteld.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende