Hieronder volgt een gastbijdrage van Ivo Evers, verslaggever bij het Surinaamse dagblad De Ware Tijd.
Er staan maar liefst 24 partijen op het Surinaamse stembiljet, voor de landelijke verkiezingen van komende dinsdag. Het parlement, De Nationale Assemblée, telt 51 zetels. De NDP van Desi Bouterse staat in de peilingen op winst. Opvallend: de verkiezingsstrijd gáát ergens over.
Al maanden is het land van nauwelijks een half miljoen inwoners in de ban van D-Day, 25 mei. De opkomst is hoog: niet stemmen is een grote uitzondering. Burgers hebben eenmaal in de vijf jaar een stem. That’s it. Geen gemeenteraden, provinciale staten, waterschappen of tussentijdse referenda, er is alleen 25 mei. Eenmaal in de vijf jaar komen politici van hun pluche om de kiezer te overtuigen van hun gelijk en rennen ze, het lijkt wel de omgekeerde wereld, achter de burger aan. Eenmaal in de vijf jaar krijgen de binnenlandbewoners een stem, mogen zij meepraten en krijgen ze cadeautjes.
Cadeautjes in de vorm van eten en drinken. Er komen plotseling generatoren voor het dorp, gefinancierd uit de staatskas, maar met een partijsticker van één van de regerende partijen erop. Of je krijgt zomaar een nieuw dak boven het hoofd. In dorpen als Kwamalasamutu trekken de mensen voor de carnavaleske partijbijeenkomsten op maandag een paars shirt (NDP) aan, op dinsdag zetten ze een groene pet (NPS) op en op woensdag zwaaien ze met wit-rode vlaggen (PL). Bij veel woningen wapperen meerdere partijvlaggen. Doel: optimaal profiteren van de partijen die komen uitdelen.
Beloftes
De beloftes zijn torenhoog. Een stuk grond voor iedere Surinamer, economische voorspoed, beter onderwijs en een ziekenhuis in het district waar je woont. Zaken die bij de vorige verkiezingen ook beloofd werden. En bij die daarvoor. Van die beloftes komt in de regel weinig terecht, waardoor de gemeenschap weinig vertrouwen heeft in de politiek. Ze trekken de shirts aan, doen de petjes op en zwaaien als gekken met hun vlag, maar ze weten dat ze belazerd worden en denken dat er niets aan te doen is, want het is nu eenmaal zoals het is. Wat in het stemhok gebeurt is onvoorspelbaar. Ruim een kwart van de kiezers zweeft.
Geen links en geen rechts
Het wordt de zwevende kiezer extra moeilijk gemaakt, want er bestaat geen links en rechts, geen liberalisme en socialisme in Suriname. Traditioneel stemt een aanzienlijk deel etnisch. De NPS is Creools, de VHP is van de Hindostanen en Javanen stemmen op PL. De partij van jouw ‘kleur’ zal in ieder geval voor jouw etnische groep opkomen en dat is de meeste zekerheid die je kunt krijgen.
Het zijn de oude rotten van het Surinaamse politieke bestel die nog altijd de dienst uitmaken en het zal nog tien tot vijftien jaar duren eer daar verandering in komt. Even leek het erop dat Bouterse afstand zou doen van zijn NDP-leiderschap, maar ‘interne krachten’ deden hem beslissen aan te blijven.
Buitenspel
Bij de andere partijen is het niet anders: Ronald Venetiaan, de huidige 73-jarige president, is lijsttrekker van de NPS. Hij wil, voordat hij zijn politieke carrière afsluit, voorzitter van de assemblée worden. Beoogd opvolger van Vene is de 75-jarige Sardjoe van de Hindostaanse VHP, dat deel uitmaakt van dezelfde Nieuw Front-combinatie (partijen klonteren samen in combinaties, Nieuw Front is vooral een gelegenheidscoalitie om Bouterse buitenspel te zetten).
Paul ‘heren, heren’ Somohardjo blijft leider van de overwegend Javaanse PL en de Volks Alliantie-combinatie, Ronnie ‘junglecommando’ Brunswijk is dé persoon van A Combinatie, vooral populair in ‘zijn’ district Marowijne en het binnenland. Dit vastgeroeste leiderschap verklaart deels het grote aantal partijen, want wie niet kan doorstoten naar de top, zet een eigen organisatie op. Vervolgens vloeit zo’n politicus als partijleider via de zijkant een combinatie binnen, in plaats van de ‘normale’ bottom-up-route die we in Nederland kennen.
Verkiezingsprogramma’s
Geen nieuws daar dus. De ommekeer in aanloop naar de verkiezingen van 2010 zit hem in de inhoud: ontbrak die voorheen vrijwel volledig, nu publiceren de eerste partijen een verkiezingsprogramma met enige body (PL: 37 pagina’s, Megacombinatie: 57). Zelfs de tv-debatten krijgen serieuze vorm; hoewel het de tweede garnituur is dat achter de katheders staat, is het een vrij nieuw fenomeen. Het geeft de stemmer het gevoel dat er daadwerkelijk iets te kiezen valt.
De reacties zijn, op bijvoorbeeld de dagbladredactie, lyrisch. Het smaakt naar meer. De huidige sleutelfiguren zullen helaas, door persoonlijke vetes en de turbulente geschiedenis onderling, waarschijnlijk niet met elkaar om tafel gaan voor een pittige discussie.
DOE
De relatief nieuwe partij DOE, die integer leiderschap en beleid als stokpaardje heeft, komt telkens goed uit de bus. Hoewel ze pleiten voor minder ambtenaren en ministeries (normaal gesproken de doodsteek in een land met patronagesysteem) staat de partij, die banden heeft met de ChristenUnie, in de peilingen steevast op één of twee zetels. Ze werden tweede in het jongerendebat en wonnen het economisch debat.
De strijd om het presidentschap gaat echter nog altijd om twee grote blokken die elkaar altijd hebben uitgesloten: de Megacombinatie (de NDP met een paar kleine partijen) neemt het op tegen het regerende Nieuw Front: deze combinatie bestaat uit de VHP, de NPS, de kleine DA ‘91 en de geplaagde arbeiderspartij (SPA). Laatstgenoemde zag namelijk hun frauderende leider negen maanden terug in de gevangenis verdwijnen.
Bouterse wint…
Somo’s PL heeft zich onlangs afgescheiden van Nieuw Front en Brunswijks A Combinatie (coalitiepartner van Nieuw Front) is in drie districten, waaronder Paramaribo, uitgesloten van verkiezingsdeelname omdat ze te laat waren met het indienen van de kandidatenlijsten. Alles bij elkaar opgeteld is de huidige coalitie stevig afgezwakt.
Bouterse wint op 25 mei, ondanks zijn discutabele verleden (dat in Nederland overigens meer speelt dan hier) en de belabberde economische staat waarmee de laatste NDP-regering Suriname eind jaren ’90 opzadelde. Zelfs als NDP geen zetelwinst boekt, zal de uitslag als een overwinning worden gevierd. De jeugd stemt massaal paars, want het is de decembermoorden vergeten of het heeft de oud-legerleider vergeven: ‘Andere regimes hebben toch veel meer doden tot gevolg gehad? Waar een revolutie uitbreekt, vallen doden. Logisch, nietwaar?’ Jongeren hebben de hyperinflatie, het internationaal isolement en de wachtrijen voor een paar zakjes suiker niet meegemaakt.
Wat de Megacombinatie siert is dat het een visie heeft. Er staan capabele, jonge mensen op de kieslijst, het wetenschappelijk bureau wordt alom gerespecteerd. Vindt er een belangrijke conferentie plaats, dan is het een assembléelid of lid van dat wetenschappelijk bureau van de NDP dat een substantiële bijdrage levert.
Retoriek
De verkiezingsretoriek (‘Chinezen terug naar China, Nederlanders terug naar Nederland’) daargelaten, weet de combinatie te scoren met een 35-jarenplan en de constante roep tot zelfredzaamheid. Het gaat economisch vrij goed met Suriname. De ontwikkelingshulp vanuit Nederland is op, dus moet het land nu haar eigen boontjes doppen.
Dat kan het in theorie prima, met de grote voorraden olie, bauxiet en goud in het binnenland. De NDP speelt in op die verzelfstandiging en onafhankelijkheid van Nederland. Laat het goud niet door een Canadees bedrijf delven, zoals nu gebeurt. Verbreek het contract en zet een eigen mijnbedrijf op.
Nationale trots
De mix van hervonden nationale trots, revolutionair denken, een verkiezingsprogramma dat is vertaald naar de gewone Surinamer en een intelligente partijtop zal de NDP aan de macht helpen. Bouterse heeft tussen neus en lippen door al eens laten weten dat hij nog een keer president wil worden. Dat zal grote problemen opleveren. Hij is in het buitenland veroordeeld voor drugshandel, is in eigen land de hoofdverdachte in het 8 december-proces en zijn installering zal een hoop wantrouwen vanuit de internationale gemeenschap genereren.
Meer waarschijnlijk wordt het presidentschap van de republiek Suriname, net als met Jules Wijdenbosch in 1996, doorgeschoven naar een vertrouweling van Bouterse, terwijl hij op zijn beurt op de achtergrond de touwtjes in handen houdt. Destijds werd de functie ‘adviseur van de staat’ speciaal voor hem gecreëerd. Benieuwd welke baan Bouta nu krijgt.
Verkiezingen volgen? Check Suriname Kiest op Radio Nederland Wereldomroep en het weblog van de Ware Tijd.
Meer beeld? Kijk naar een fotoselectie van politiek anno 2010 in Suriname.
Foto Desi Bouterse (c) Annelies Verhelst
Reacties (6)
Bouterse zal zeer waarschijnlijk winnen, maar of hij genoeg zetels heeft om de coalitie te vormen dat zal nog maar de vraag zijn. Wat dat betreft zullen de Volkalliantie en mogelijk ook DOE een belangrijk rol spelen NA de verkiezingen.
Superstuk! Die Geert-Wilders stukken hebben altijd de meeste reacties maar dit soort stukken zijn de reden waarom mensen op sargasso komen, verdieping! En dat mag ook wel eens gezegd worden.
Laat het goud niet door een Canadees bedrijf delven, zoals nu gebeurt. Verbreek het contract en zet een eigen mijnbedrijf op.
Wat dit betreft heeft de NDP gewoon gelijk. Bouterse kennende ben ik echter bang dat als daardoor het geld dat nu naar het buitenland vloeit in Suriname blijft, het wel alleen bij bepaalde Surinamers terecht komt, Bouterse zelf voorop.
En meer onafhankelijkheid van Nederland is mooi geroepen, maar betekent dat niet afhankelijkheid van bv de Chinezen of Venezolanen daarvoor in de plaats?
ik schaam mij voor mijn volk.
het is onbegrijpelijk dat surinamers in de man geloven die hun heel veel leed heeft aangedaan suriname zal zich voor schut in de wereld zetten met de keuze voor bouterse geloof mij maar. zwarte landgenoten van mij leren het nooit ze klagen altijd over armoede, en dat het niet goed gaat in suriname maar toch laten ze zich inpakken door de man die nooit wat voor hun land heeft betekend daarom zullen creolen altijd achter het net vissen waneer het vandaag of morgen mis gaat krijgen blanken of nederland de schuld leer om jou klauwe uit de mouw te steken kies voor democratie en voor vooruitgang en niet voor mooie woorden. als je kijkt wat bouterse en misiekaba op de poduim doen dan vraag mij af hoe dom een volk moet zijn om in deze idioten te geloven .
Antidictator heeft wel gelijk in bepaalde dingen, maar de huidige regering is te elite en te hoogmoedig geweest om naar het volk van Suriname te luisteren. Deze regering is een zwakke regering geweest en heeft veel fouten gemaakt. Nu de ontwikkelings gelden op is en de meeste drugsdealers bij de NDP zijn, is NDP in een bevoordeelde positie. Illegale gelden kunnen witgewassen worden in industrie en handel.En geen enkel ex-dictator is beoordeeld in de wereld, zelfs niet in Europa. Stalin, Franco, Hitler en Milosevic zijn een paar. Je hoeft je dus niet te schamen voor je eigen volk en als de huidige regering verliest is het hun eigen schuld, want ze hebben hun achterban teleurgesteld !
Dank je wel voor je verhelderende en duidelijke verhaal. Voor mij als Belgische Nederlander is het niet te bevatten dat mensen op Bouterse stemmen. Ik kan me wel de decembermoorden herinneren. Dus wellicht is dat van invloed.