serie

Vaste Gasten

Net als je even inkakt, prikken onze Vaste Gasten je weer wakker met hun scherpe pen.


Foto: daisy.images (cc)

Afschrijvingen | Ontwikkelingshulp? Geef gewoon geld

Dit weekend ging het onvolprezen radioprogramma This American Life over een hulporganisatie die geen computers, training, zaden, medicijnen of muggennetten geeft, maar ‘gewoon’ geld. Givedirectly is een klein clubje van jonge Amerikaanse ontwikkelingseconomen, dat voor alsnog alleen in Kenia actief is. Het werkt simpel: Givedirectly bekijkt waar de armste Kenianen wonen, zorgt dat ze een mobiele telefoon krijgen en maakt dan via m-pesa een bedrag tot duizend dollar over – no strings attached. Hoho, denkt de scepticus: wordt dat geld dan niet verspild aan drank of wapens? En wordt de ontvanger daar niet lui van? Het lijkt van niet.

Althans niet in het geval van Bernard Omondi, een Keniaan uit een klein, landelijk dorpje. Als dagarbeider verdiende hij, als hij geluk had, twee dollar per dag. Met de duizend dollar van Givedirectly kocht hij een motor en verhuurde hij zichzelf als taxichauffeur, waarmee hij nu zeven dollar per dag verdient. En het lijkt erop dat de meeste begunstigden iets nuttigs doen met hun geld doen.

Duizend dollar is voor een Keniaan veel geld, grofweg een jaarsalaris. Maar duizend dollar in één keer stelt je in staat om te investeren in iets dat een inkomen blijft genereren – of kosten blijft uitsparen. Veel ontvangers kopen een metalen dak van tweehonderd dollar, waarmee ze hun bewerkelijke, instabiele en op de lange termijn veel duurdere grasdak kunnen vervangen.

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten recensie | Johan Simons

RECENSIE - In de vierde aflevering van Zomergasten 2013 ontving presentator Wilfried de Jong theaterregisseur Johan Simons.

Wij Amsterdammers mogen van de VPRO Zomergasten op het witte doek bekijken. In de Uitkijk, met een natje en droogje van het huis. Ik heb even geaarzeld of ik dat niet zo doen. Maar met een hel verlichte laptop op het pluche in een verder donkere zaal gaan zitten, leek me toch geen goed idee.

Van Johan Simons had ik nooit gehoord, dacht ik. Tot ik in mijn vooronderzoek stuitte op een vroeg regiewerk van hem: Bacchanten. Die was ik potverdorie gaan zien! Begin jaren tachtig, in Carré. In mijn herinnering was het een dansvoorstelling (een moderne, übersaaie, zoals modieus in die tijd), maar nu lees ik dat het om toneel ging. Even van mijn stuk (‘Heb ik de verkeerde voorstelling voor ogen? Laat mijn geheugen me in de steek?’). Iets later kom ik erachter dat Johan Simons een dansopleiding heeft genoten. Ik haal opgelucht adem. Dat scheelt. De dementie heeft nog even niet toegeslagen.

Johan Simons blijkt regisseur te zijn van voornamelijk toneel, maar ook enkele opera’s. Hij heeft de beroemde theatergroep Hollandia opgericht en is tegenwoordig de leider van het Duitse theatergezelschap Münchner Kammerspiele. Hij werd in 1946 geboren, wilde zendeling worden, vertrok in 1968 of all years naar Parijs om danser te worden, heeft de slagzin ‘durf te denken’ hoog in het vaandel staan, bezit een eredoctoraat van de Universiteit van Gent en heeft de Dr. J.P. Van Praag-prijs ontvangen, de ’tweejaarlijkse prijs die het Humanistisch Verbond uitreikt aan iemand die zich op geheel eigen wijze inzet voor een menswaardiger samenleving.’

Vooraf had hij had aangekondigd dat het wel snor zat, dat Zomergasten. Het leek immers op regisseren, alleen stond hijzelf nu in het middelpunt, in plaats van de acteurs.

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten: Johan Simons

MEDEDELING - In de vierde aflevering van Zomergasten 2013 is theaterregisseur Johan Simons te gast bij presentator Wilfried de Jong.

Als er één gast is waarbij Zomergasten-presentator zich als een vis in het water zou moeten voelen, dan zou dat theaterregisseur Johan Simons moeten zijn.

Tenminste, dat denk ik. Want Johan Simons is een theaterman. En Wilfried de Jong is dat ook. En Johan Simons is een verhalenman. En Wilfried de Jong is dat ook, afgaande op zijn columns en zijn voice-overs, die altijd iets semi-plechtigs hebben. Wilfried de Jong wil het onderwerp dat hij behandelt altijd boven zichzelf laten uitstijgen. En is dat niet precies wat theater ook probeert te doen? Ik lul maar wat, om eerlijk te zijn, maar u begrijpt wellicht wat ik wil zeggen: Wilfried de Jong én Johan Simons, dat kan wel eens dé perfect match van deze jaargang zijn. Zoals Jolande Withuis dat voor Jan Leyers was en Paulien Cornelissen voor Jelle Brandt Corstius, om er maar een paar te noemen. 

Maar voor hetzelfde geldt vergis ik me enorm. Ik ging er immers, op basis van een gemeenschappelijk beroepsverleden als absurdistisch theatermaker ook vanuit dat Wilfried de Jong wel een klik met Hans Teeuwen zou hebben gehad. Maar dat viel knap tegen.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | ZZP’ers naaien

COLUMN - Het schrappen van de zelfstandigenaftrek zou rampzalig zijn voor ZZP’ers. Vooral degenen die het minst verdienen worden het hardst geraakt.

De flexibilisering op de arbeidsmarkt zou zijn doorgeslagen. Veel bedrijven maken misbruik van het instituut ZZP’er door hun mensen te ontslaan en ze tegen hetzelfde tarief in te huren, zodat ze geen sociale premies meer hoeven te betalen. Dit komt met name voor in de zorg, bij de post, in de vervoersbranche en in de schoonmaakwereld.

Met onder meer dit argument worden deze zomer de messen geslepen voor het om zeep helpen van de zelfstandigenaftrek. Mei Li Vos, ooit een vurig pleitbezorger voor meer rechten voor flexwerkers, pleitte namens de PvdA al eerder voor de afschaffing van deze aftrekpost. In juni kwam dit plan terug in het advies over belastingmaatregelen van de commissie Van Dijkhuizen. En vorige week bleek dat de regeringscoalitie met haar reeds beruchte bezuinigingshonger dit punt voor 2015 wil agenderen.

Logisch, zegt de regering, want de zelfstandigenaftrek is er ook niet voor mensen in loondienst. Daarmee kunnen ZZP’ers dus goedkoper werken. En dit werkt misbruik in de hand.

Er zijn echter wel meer verschillen tussen zelfstandigen en mensen in loondienst. Zelfstandigen hebben inderdaad een paar extra belastingvoordelen, maar ze hebben geen ontslagbescherming, arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioenopbouw. Alles bij elkaar is dit pakket grofweg twee keer zoveel geld waard als de belastingkortingen.

Foto: daisy.images (cc)

#Dezeweek | Het zijn net kinderen

COLUMN - Uw columnist ervoer een cultuurschok in China.

Wat begon als grap was al gauw realiteit, voor ik het wist zat ik met twee vrienden in een vliegtuig naar China, het land dat ik eigenlijk alleen kende omdat het vroeger op de buiken van mijn plastic dinosauriërs stond. Een dag later stond ik op Peking West, Een broeierig, lawaaiig en druk station. Vijf uur later verliet ik het gebouw weer. Een hoop illusies armer, uitgeput, maar wat nog veel erger was, het was niet eens gelukt om treinkaartjes te kopen.

Het was het eerste wapenfeit van het land China, met een ware cultuurshock als gevolg. Ik was al gewaarschuwd dat de eerste dagen over me heen zouden walsen als een bulldozer, maar begreep pas wat daarmee bedoeld werd toen het daadwerkelijk gebeurd was. De dynamiek van de Chinese steden is reusachtig, de tijd gaat daar twee keer zo snel. Toen ik aankwam in m’n hotel werd de weg ernaartoe opengebroken, toen ik de volgende ochtend wakker werd lag er al een nieuwe. Wat dat betreft is Nederland in vergelijking met China net een museum.

Toch, als alles op zo’n tempo gaat, lijkt het voor de gemiddelde Chinees erg moeilijk de kop erbij te houden. Ze racen op de automatische piloot door het dagelijks leven en gunnen zichzelf nauwelijks de tijd om ook maar eventjes na te denken waar ze nou eigenlijk mee bezig zijn. Er wordt op straat gespuugd en geplast, geschreeuwd in restaurants en eindeloos op de claxon gehangen in chaotisch verkeer. Het was smerig, storend en een grote herrie, maar toch had ik veel moeite het de Chinees kwalijk te nemen.

Foto: daisy.images (cc)

Afschrijvingen | Weg met ‘recessie’

COLUMN - Wat betekent de term ‘recessie’ eigenlijk nog?

De Franse economie is in het tweede kwartaal met 0,5 procent gegroeid in vergelijking met een kwartaal eerder. Dat maakte Insee, het Franse bureau voor de statistiek, vandaag bekend op basis van een voorlopige raming. Daarmee is Frankrijk dus ‘officieel’ uit de recessie. Nederland zit ‘er’ volgens nieuwe cijfers van het CBS nog ‘in’. De term ‘recessie’ geeft cachet aan een nieuwsbericht. Het gaat ergens om, mensen!

Maar betekent ‘recessie’ eigenlijk nog wel iets? De Franse economische groei oscilleert al twee jaar rond het nulpunt – het is een reeks miniplusjes en miniminnetjes waar gewoon niet zoveel over te zeggen valt. Maar omdat we nu eenmaal hebben afgesproken dat twee kwartalen krimp ‘recessie!’ betekent, en één kwartaal groei ‘recessie afgelopen!’, kan een minimale verandering ineens groot nieuws zijn, als het nulpunt maar even wordt gepasseerd.

Ik zeg ‘afgesproken’, maar dat is nooit gebeurd. Er is geen ‘officiële’ definitie. Hoe je economische groei – de verandering van het BBP – meet is een internationale afspraak waar de CBS-en van deze wereld zich aan houden. Maar dat een recessie twee opeenvolgende kwartalen krimp is, is meer een gewoonte die er vooral bij de pers is ingesleten. De oorsprong is ook niet helemaal duidelijk – vele lijntjes lijken te lopen naar een artikel in de New York Times in 1974, waarin de Amerikaans overheidsstatisticus Julius Shiskin meerdere voorstellen deed om een recessie te definiëren. Op de een of andere manier is twee kwartalen krimp dominant geworden, tegen de wens van Shiskin in overigens.

Foto: daisy.images (cc)

Volentekriebels | Fan van Carlo Strijk

COLUMN - Een online zoektocht naar een vergeten jeugdheld.

Wie meent dat er tegenwoordig enkel rotzooi op televisie is en vroeger niet, zou eens naar dit filmpje moeten kijken. Het is een compilatie van tv-optredens van Carlo Strijk, door hemzelf achter elkaar gezet en geüpload op zijn eigen YouTube-kanaal.

Het filmpje begint met Strijks tv-debuut bij Showmasters. Dat was een soort Idols voor tv-presentatoren, waar iedereen gezellig en enthousiast deed, hoewel het niveau van de kandidaten daar geen enkele aanleiding toe gaf.

Na het jurycommentaar van Jan Rietman (‘Je ziet er een beetje uit als Carl Lewis, dus het zou me niet verbazen als je nog vreselijk hard kan lopen ook, gheghe’) zien we Carlo Strijk struikelend langs een meer rennen in AVRO Sterrenslag. Zowel hijzelf als de voice-over laten er geen twijfel over bestaan: hij is gekomen om te winnen. Verder zien we de 5 Uur Show, Call TV en Karaoke op 4 met Gerard Joling, toen die er de kracht nog voor had.

Dat ik op dit filmpje stuitte was geen toeval. Ik voelde namelijk plots een alles overheersende drang om te weten waar Carlo Strijk was gebleven. Dat gebeurt wel vaker, dat er iemand uit het verleden, zonder duidelijke aanleiding, ineens door je hoofd schiet. Het mooie van internet is dat je bijna iedereen kan vinden.

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten recensie | Beatrice de Graaf

RECENSIE - In de derde aflevering van Zomergasten 2013 ontving presentator Wilfried de Jong hoogleraar Conflict en Veiligheid Beatrice de Graaf, die ons een boeiend kijkje gunde in haar veel te snel denkende hoofd. 

Ik krijg het altijd wat warm als een ongelovige een praktiserend gelovige probeert te begrijpen, terwijl je aan alles merkt dat hij niet wezenlijk geïnteresseerd is om het écht te begrijpen. Wilfried de Jong vroeg aan zomergast Beatrice de Graaf hoe gelovig zij was op een schaal van één op tien. Aanvankelijk gaf zij een ontwijkend antwoord.

Een kwartiertje later kwam ze er nog op terug, door te zeggen dat zij dat stadium al lang voorbij was. De grootste uitdaging, legde zij uit, zat ‘m erin uit te vinden hoe jij jouw geloof, met alle eeuwenoude regels en dogma’s van dien, laat verhouden tot jezelf en tot de tijd waarin je leeft. Wilfried de Jong vroeg haar of ze, als ze zou mogen kiezen, haar werk zou inruilen om een leven als ouderling in haar kerk te leiden. De Graaf keek Wilfried de Jong vol ongeloof aan. Ze had net een kleine twee uur vol vuur over haar werk als historicus en terrorismedeskundige verteld. 

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten recensie | Hans Teeuwen en Nelleke Noordervliet

RECENSIE - Zo. Uw nederige Zomergasten-watcher is weer in het land. Heb vrijdag en zaterdag de eerste twee uitzendingen ingehaald en dat was geen onverdeeld genoegen. Waarbij ik mij bij Hans Teeuwen vele malen beter heb vermaakt dan bij Nelleke Noordervliet. En dat terwijl presentator Wilfried de Jong bij Noordervliet vele malen meer in vorm was. Was hij bij zijn eerste uitzending nog wat onwennig (soms leek het wel alsof hij er niet helemaal bij was), bij de tweede uitzending was het alsof hij dit al twintig jaar deed. 

Wat me in de uitzending met Noordervliet meteen opviel, was De Jongs opgewekte toon. Zomergasten-presentatoren praten meestal een beetje alsof ze een begrafenisspeech houden. Opdat wij, als kijker, niet zullen vergeten dat wij naar een belangrijk programma kijken dat de hele avond duurt. De Jong daarentegen praat lekker opgewekt, alsof hij Nelleke Noordevliet toevallig tegenkomt bij de bakker en even snel wil weten hoe het met haar is. Niet dat het gejaagd was. De Jong was nonchalant, hartelijk en trefzeker. Dat de avond toch wat mat bleef, lag vooral aan de fragmenten, die aan de hypercorrecte kant waren. En zo nu en dan volledig willekeurig leken gekozen. Zo zagen wij Hannah Arendt in een interview uitleggen waarom ze geen filosoof genoemd wilde worden. Als het de bedoeling was om een volmaakt oninteressant stukje van een van de meest interessante denkers van de 20e eeuw te laten zien, dan was de missie geslaagd. Maar ik vermoed dat men gewoon maar leukraak een stukkie Arendt had gekozen.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Creatief met windmolens

COLUMN - De weerstand tegen windmolens op het land is voornamelijk op irrationele argumenten gebaseerd. Maar wind op zee is veel te duur. Misschien is de oplossing in deze discussie gewoon wat meer creativiteit.

Vraag een expert waar de kansen liggen voor groene energie voor Nederland, en hij zegt: wind. Maar over windmolens doen veel spookverhalen de ronde. De meesten daarvan blijken echter zo realistisch als de wanen van Don Quichot. Windmolens leveren schone energie tegen een kostprijs die de concurrentie met kolen en gas inmiddels makkelijk aankan.

Tenminste… zolang ze op het land staan. Want windenergie op zee blijkt twee keer zo duur te zijn als windenergie op het land.

Het kabinet weet dat ook, maar het wil toch de helft van de groei van windenergie op zee realiseren. Waarom? Het kabinet heeft van de branche de belofte gekregen dat de prijs nog wel met 40% omlaag kan, maar ook als dat lukt, is windenergie van zee nog steeds anderhalf keer zo duur als van het land. Daarbij zijn windmolens op het land uiteindelijk veel makkelijker en sneller te realiseren.

Toch worden overheden daar vreemd genoeg niet enthousiast van. De Provincie Noord-Holland kent zelfs een verbod voor windmolens op het land, en verdedigt die met enorme pietluttigheid… omdat windmolens het cultuurlandschap zouden schaden en teveel herrie zouden maken.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Basisinkomen als basis voor discussie

COLUMN - Na de aftrap in deze column liep de afgelopen weken op Sargasso een serie over het basisinkomen. Een korte terugblik.

Dat het idee van een basisinkomen veel reacties oproept, hebben we de afgelopen maand hier op Sargasso wel gemerkt. In de discussies werd ook goed duidelijk dat een basisinkomen onnoemelijk veel economische en sociale effecten zou hebben.

Waar tegenstanders uiteraard graag de negatieve effecten benadrukten, legden voorstanders graag de nadruk op de positieve effecten. De waarheid is echter dat niemand bij benadering kan voorspellen hoe groot die effecten zullen zijn.

Daarbij zullen deze sterk afhangen van de hoogte van het basisinkomen, de eventuele voorwaarden eraan, en de zaken waar het basisinkomen vervangend voor moet zijn.

Daar bleek onder de voorstanders echter absoluut geen overeenstemming over. Nog verder verdeeld waren zij over het opbrengen van de kosten. Ja, het basisinkomen hoort voor burgers een kosten-neutrale ingreep te zijn, maar hoe het uitgedeelde geld weer moet worden teruggehaald? Via de loonbelasting, via de BTW, via accijnzen of via bezuinigingen op bestaande regelingen? Of een combinatie van al deze zaken? Zoveel mensen, zoveel meningen.

Er is kortom niet één basisinkomen-model. Er zijn er vele. In feite becommentarieerde ieder stuk, zelfs iedere reactie, een ander sociaal stelsel. Maar een paar algemene conclusies kunnen we uit deze serie wel trekken.

Foto: daisy.images (cc)

#Dezeweek | Ik ben de walvis

COLUMN - Geen Johannes of Johanna dit keer. Nee, de prijs voor zeezoogdier van de week ging naar de naamloze potvis die op Terschelling was aangespoeld. Goo goo good job! De mediamachine draaide op volle toeren. Twitter, tv en de kranten besteedden er allen aandacht aan. Het blijft knap hoe Rob Bats, de burgemeester van het eiland, schijnbaar futiele gebeurtenissen die binnen zijn gemeentegrenzen plaats vinden, weet te hypen tot het zaken van landelijke proporties zijn. Eerder was de VVD’er burgemeester van het dorp Haren. Gelukkig liep het dit keer niet uit de hand; Bats wist immers wat hij moest doen, want: er is een protocol!

Het betreffende protocol is opgesteld omdat het in ons land niet zo vaak voorkomt dat er een levende walvisachtige strandt. Bovendien bestaat er de mogelijkheid dat het een emotionele aangelegenheid voor het publiek wordt, omdat de kans op sterven bij zo’n stranding aanzienlijk is. Wat er met al dode walvisachtigen gebeurt, is een stuk minder belangrijk. Blijkbaar verliest datzelfde publiek zijn empathisch vermogen als de beesten al dood zijn. Of er stranden gewoon veel meer dode walvissen: alleen al 522 dit jaar. Voor zulke grote aantallen is het ook veel te moeilijk om uitgebreide generaliserende protocollen te schrijven.

Vorige Volgende