serie

Kunst op zondag

Foto: Joan (cc)

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.


Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De kunst van een lesje leren

Zo’n kabinetsformatie is geen a-b-ceetje. Vooral omdat er eentje zich voor dood houdt en de tijd neemt om te kijken hoe de hazen lopen. De dans om de macht strompelt nog wel even verder. Omdat de ‘premier danseur’ machtseigenwijs is en de anderen het vertikken hem voorgoed een lesje te leren.

Een lesje leren, hoe doe je dat eigenlijk? Vandaag bieden we uw drie performances en we adviseren u dringend deze alle drie helemaal tot u te nemen.

Les 1.

Dit jaar had Joseph Beuys honderd jaar kunnen worden, ware het niet dat hij kort voor zijn 65e overleed. Hij was graficus, beeldhouwer, performancekunstenaar en politicus, onder andere als mede-oprichter van Die Grünen. Niet te beroerd om een clipje op te nemen en ‘Sonne statt Reagan’ te zingen.

Beuys was ook een meesterlijke leraar. Hij kon een complex iets als kunst uitleggen aan een dode haas.

Joseph Beuys – How to Explain Pictures to a Dead Hare, 1965.

Les 2.

Dat lesje is door menigeen goed onthouden. John Baldessari reageerde op de les van Beuys.

John Baldessari – Teaching a Plant the Alphabet 1972 (start vanaf 1 minuut 50″).

Les 3.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Sloten kunst

Ik zal Nieuwkoop niet gauw vergeten; waar staan er nou 130 kunstwerken in de sloot?

Die verbazing sprak Jan Terlouw uit toen hij in Nieuwkoop de ‘Toekomststoel’ mocht onthullen, die bij de toegangsboog van Slootkunst is geplaatst.

Alles ter gelegenheid van het 750-jarige Nieuwkoop. De Toekomststoel is een ideetje van Jan Terlouw. Bij elk overleg zou een lege stoel geplaatst moeten worden. Die stoel vertegenwoordigt de toekomst en helpt ons herinneren dat we in de hedendaagse beslissingen duurzaamheid meewegen.

Nieuwkoop moet natuurlijk niet stil blijven staan bij de 750e verjaardag, want het heeft nog sloten toekomst voor zich. De stoel kan dus van pas komen. En wat deden de Nieuwkopers met de duurzame gedachten? Ze flikkeren kunst in de sloot!

Awel, dat doet alle goed bedoelingen te kort. Excuus.
Slootkunst is de 1,5 kilometer lange expositie met 130 panelen en 19 vlotten geplaatst in de Ringsloot in Nieuwkoop centrum. Alles blijft staan en drijven tot en met 1 oktober. Thema van de meeste werken is natuurlijk ‘Nieuwkoop maakt het al 750 jaar’.

De kunstwerken zijn gemaakt door amateurs, professionals, scholen, verenigingen, bedrijven, instellingen en organisaties uit Nieuwkoop en omgeving. Leuk om op een zonnig dagje te bekijken. De opening (met Jan Terlouw) kun je hier nog een bekijken.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | ontdekt Dordtse kamer in ’t rond

VERSLAG - Tijdens een ‘Rondje Dordt’ ontdekte ik een bijzondere schildering: een kamer in ’t rond. Dit fenomeen is te zien in een speciaal ontworpen kamer in het museumrestaurant ‘Art & Dining’ van het Dordrechts Museum. In dit museumrestaurant met de oude boogramen, hangt altijd een selectie uit de kunstcollectie van het museum. Ook tijdens de huidige coronabeperkingen kun je de unieke kamer in ’t rond en de geselecteerde kunstwerken zien.

Kamer in t rond Dordrechts_Museum © foto Wilma_Lankhorst

Kamer in ‘ t rond, museumrestaurant van het Dordrechts Museum © foto Wilma Lankhorst.

Een kamer in ’t rond

Wat is een ‘een kamer in ’t rond’? Dit is een serie schilderingen op behang die op bestelling precies passend in de kamerbetimmering werd gemaakt. Ik kende dit type schilderingen niet. Het doet me wel denken aan de kunstkamer, een genre uit het begin van de zeventiende eeuw die vooral in Antwerpen (de zuidelijke Nederlanden) voorkwam. Er zijn wel enkele verschillen: In een kunstkamer hangen zijn de vier kamerwanden vol met verschillende kunstwerken en schilderijen van allerlei kunstenaars. Bij een kamer in het ’t rond zijn de werken door een of in dit geval twee samenwerkende kunstenaars gemaakt met een verbindend thema. Een tweede verschil is dat de schilderingen voor een kamer in ’t rond op behang én precies passend op maat zijn gemaakt voor een specifieke ruimte.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Lopen

Het kan raar lopen….

Studio Giftig (Niels van Swaemen en Kaspar van Leek) – Silly Walks Tunnel, Eindhoven, 2016
Door John Clees onthuld (filmpje, niet geschikt voor claustrofoben)
Flickr Emile Krijgsman Just like him CC BY-NC 2.0 Lopen

George SegalWalk, Don’t Walk, 1976
Te  lopen….
Flickr Jack Szwergold A cool George Segal sculpture—Walk, Don’t Walk 1976 CC BY-NC 2.0 afbeelding 2

of niet te lopen….
Flickr Jack Szwergold A cool George Segal sculpture—Walk, Don’t Walk 1976 CC BY-NC 2.0 lopen

David Govedare – The joy of running together, 1984
Ode aan de grote diversiteit aan deelnemers van de jaarlijkse Spokane Bloomsday Run. Veertig sculpturen.
Flickr verifex Brendan and The Joy of Running Together CC BY-NC 2.0

Nancy SchönDe schildpad en de haas, 1995
Als eerbetoon aan alle hardlopers uit heel de wereld die meeliepen in de Boston Marathon.
Flickr Wally Gobetz Boston - Copley Square The Tortoise and the Hare CC BY-NC-ND 2.0

Costas VarotsosDromeas (‘Hardloper’), 1994
In 1988 stond deze ‘loper van glas’ op het Omoniaplein in Athene, maar omwonenden vreesden splinters omdat de ondergrondse metro het beeld misschien door elkaar kon schudden. Nou, dan zetten we hem maar op het Megalis tou Genous Sholiplein. Aldus geschiedde in 1994.
Flickr CaptSpaulding Glass Running Man CC BY-NC-ND 2.0 lopen

Jaroslav RónaFranz Kafka memorial, 2003
In het korte verhaal ‘Beschrijving van een strijd’ laat Kafka op een absurde, surrealistische manier zien hoe individuele verlangens kunnen schuren met sociale consensus. In het tweede deel van het verhaal zit de verteller, alsof hij een paard berijdt, op de rug van een eerder ontmoette gast en wandelt door de stad.  De wandeling wordt een innerlijke reis. Beeldhouwer Róna nam dat beeld als ode aan Kafka.
Flickr mirsasha Franz Kafka (by Jaroslav Róna) CC BY-NC-ND 2.0

Foto: Joan (cc)

Kunst op zondag | Ik ben er zo eentje

Ik ben er zo eentje die in prozateksten natuurbeschrijvingen overslaat

Ik ben er zo eentje die in prozateksten natuurbeschrijvingen overslaat. Stuit ik op zo’n passage, dan laat ik mijn blik over de bladzijde naar beneden gaan, tot de plek waar ik weer het begin van een dialoog of een actie vermoed. Voor mij hoeft dat niet zo, zo’n lyrische beschrijving van zo’n stuk groen tussendoor. In het echte leven zal het allemaal best indrukwekkend, ontroerend, majestueus, pril, dartel, schattig, ruig, ontzagwekkend, ongelooflijk, romantisch en prachtig zijn, maar voor mij hoeft dat niet op papier: die branding, die horizon, die duikvlucht van de valk, die herfstkreet van die havik, het bidden van de buizerd, die dauwdruppels in een spinnenweb, die rokende vulkaan, dat verborgen vennetje, die regenboog, die tekening op de vleugels van die vlinder, die tere bloemblaadjes, die pluim alleen, dat met vliegen overdekte karkas van dat konijn, die ruisende populieren, dat kronkelende dijkje, die zonsopgang in de stille polder, die kikker in je handpalm, die zingende merel ’s avonds, die zingende merel ’s ochtends, zo’n slootkant vol met bloemen, zo’n plotse ontmoeting met een roedel herten in het bos, zo’n hagedis die op een muurtje een zonnebad neemt, zo’n onbetreden besneeuwd pad, zo’n wandeling op het strand bij windkracht acht, zo’n nestje kale blinde vogels, dat eindeloze geluid van die cicaden, die trillende hete lucht boven de lavendelvelden, de kringen van regendruppels in de vijver, de roep van de grutto, grutto, grutto, herfstbladeren die knisperen onder je voeten, boomgaarden vol met appels, het geklater van de waterval, de bloesem altijd in elk voorjaar, de maansverduistering, de vis die uit het water springt, een hommel die van bloem tot bloem vliegt, een storm die bomen knakt, een fossiel gevonden in het zand, een vers geploegde akker, een net gemaaid weiland of koeien die langzaam opgenomen worden door de optrekkende mist – nee, dat hoeft voor mij allemaal niet zo.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Honger

De honger naar het normale leven is groot. Huidhonger. Terrashonger. Winkelhonger. Museumhonger. Festivalhonger.

De coronapandemie heeft een bonte stoet nieuwe hongerkunstenaars opgeleverd.  Niet dat ze voor geld hun honger publiekelijk manifesteren, nee, media-aandacht is genoeg want daar slaat het kabinet tenminste op aan.

De hongerkunstenaar van Franz Kafka, leed honger  ‘om den brode’. Zelf beweerde de hongerkunstenaar dat hij niet at omdat hij geen voedsel naar zijn smaak kon vinden (“Weil ich nicht die Speise finden konnte, die mir schmeckt”). Een leed dat hij tot vermaak opdiende als variété- en circusartiest.

In een podcastaflevering van de Zandman (VRT -Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie) leest actrice Hilde Van Mieghem Kafka’s korte verhaal uit 1992 voor.

Hongerkunstenaars zijn waarachtig geen engelen. Ook als hun naam anders pretendeert. Denk bijvoorbeeld aan Engeltje van der Vlies (geboren in Schiedam, gestorven in Pijnacker), die in 1820 een BN’er werd omdat ze niets at en toch bleef leven. Haar bedrog kon pas na haar dood wetenschappelijk worden vastgesteld.

Terug naar Kafka en het vermaak in tijden van leed. Wie weet heeft Kafka’s verhaal anderen geïnspireerd tot creatief ondernemerschap. In Berlijn na de Eerste Wereldoorlog heerste er honger naar vermaak, om even te ontsnappen aan de sfeer van werkloosheid en armoede.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag test een Fieldlab-museumdag

VERSLAG - Mijn laatste museumbezoek was op 12 december 2020. De honger naar een echt bezoek aan een kunsttempel neemt met de dag toe. Toen de pilots van Fieldlab werden aangekondigd, zat ik op het puntje van mijn stoel. Dinsdagmiddag 12 april kwam het verlossende bericht. Een tweet van de Stichting Museumkaart: “Je kunt vanaf nu reserveren!”
Noordbrabants Museum in Den Bosch, here I come!

Fieldlab Den_Bosch_Poezie van de Peel © foto Wilma_Lankhorst

Poëzie van de Peel in het Noordbrabants Museum © foto Wilma Lankhorst.

“Je kunt vanaf nu reserveren! Van 19 t/m 25 april gaan 17 musea open voor een pilot van het ministerie van OCW.
Museumkaarthouders kunnen zich aanmelden voor een museumbezoek en een gratis sneltest.
Reserveer snel, wat op = op!”

Fieldlab Poëzie van de Peel - houd afstand - corona © foto Wilma_Lankhorst

Fieldlab, houd afstand © foto Wilma Lankhorst.

Ik klik op de meegestuurde link en kom op de keuzepagina. Mijn eerste optie is het Noordbrabants Museum in Den Bosch. Zonder probleem heb ik binnen twee minuten een bevestiging. Voor het vereiste toegangsbewijs moet ik een app installeren. Dan volgt de testaanvraag. Hiervoor moet ik een tweede app downloaden, het digitale spoor wordt zo verder verspreid. Daar zit ik niet echt op de wachten, maar voor deelname aan deze test heb ik geen alternatief. Met tegenzin accepteer ik de app-voorwaarden. Na dit dilemma verschijnen er drie testlocaties op mijn scherm. De dichtstbijzijnde is op 27,5 kilometer, de tweede optie ligt op ruim 53 kilometer en de derde op bijna 60 kilometer vanaf mijn woonplaats.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De kus: Hoe was het ook al weer?

The First Embrace (de eerste omhelzing) is de World Press Photo van het Jaar geworden. Met dank aan fotograaf Mads Nissen. Een verpleegster omhelst een 85-jarige bewoonster van een verzorgingstehuis in Brazilië. Wel met een “knuffelgordijn’ tussen hen in. De eerste omhelzing na vijf maanden fysieke afstand.

De pandemie heerst ondertussen zo lang dat de knuffel, de omhelzing en de kus dreigen te vervagen tot Rutteaanse herinneringen. Gelukkig hebben we de kunst nog om te zien hoe het ook alweer was.

1305 Giotto di Bondone – De ontmoeting bij de Gouden Poort.
Giotto di Bondone deed er zo’n drie tot vier jaar over om de Scrovegni-kapel in Padua vol te kalken (=oneerbiedige definitie van fresco’s) met de ‘Heilsgeschiedenis’. Hij vatte het verhaal samen in 39 scènes en op een van de fresco’s is een tafereel uitgebeeld dat te boek staat als de eerste kus in de beeldende kunst: de opa en oma van Jezus kussen elkaar bij de Gouden Poort.
De kus Giotto - Scrovegni - -06- - Meeting at the Golden Gate, Public domain, via Wikimedia Commons CC0 1.0

1306 Giotto di BondoneHet verraad van Judas (de kus).
Ook in lang vervlogen jaren bleek dat in tijden van crisis een kus levensgevaarlijk kon zijn.
Flickr Carla216 Kiss of Judas Giotto di Bondone CC BY-SA 2.0

Sindsdien is de overbrenging van ademtocht, speeksel, etensresten, bacillen en virussen de wereld niet meer uit te krijgen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op zondag | Besmette wereld

In de zomer van 1920 verwerkte de Belgische dichter Paul van Ostaijen zijn ervaringen uit de Eerste Wereld Oorlog tot de dichtbundel Bezette Stad. Een bundel die ik nog elke keer als ik ‘m opensla als modern beschouw. De bundel is nu nog steeds aanwezig: op T-Shirts is het Boem Paukeslag nog elke zomer weer te lezen. De aantrekkingskracht van deze bundel zat ‘m vooral in het typografische aspect. Er zijn geen saaie bladspiegels in Bezette Stad te vinden, je bladert daar van de ene verrassing naar de andere. Dan bestaat een enkel gedicht uit vijf verschillende lettersoorten, dan weer danst en buitelt een gedicht over de bladzijde. Dan weer staat er een ode aan de toen erg populaire actrice Asta Nielsen, dan weer een lofrede aan de Singer naaimasjien. Als je iemand in je omgeving hebt die zegt niet van gedichten te houden deze bundel geeft, dan zou zij wellicht een uitzondering kunnen maken voor Bezette Stad. En tot besluit een financieel feitje: het originele manuscript van Bezette Stad (‘de Heilige Graal van de Vlaamse Literatuur’) is dit jaar aangekocht door Vlaanderen voor 725.000 euro. Letterlijk een waardevolle dichtbundel.

In 2020 werden we geconfronteerd met het coronavirus. Dat besmette niet alleen de stad maar inmiddels de hele wereld. Het culturele Vlaams-Nederlands Huis deBuren, een forum voor cultuur en samenleving, nodige Vlaamse en Nederlandse dichters en kunstenaars uit om artistiek te reflecteren op de dichtbundel van Paul van Ostaijen. En dat is gelukt. En hoe. Het is een magnifieke bundel geworden. Kloek ook. Een plezier om te lezen. Of om gewoon te kijken naar het feest van typografische aspecten, want ja, Van Ostaijen inspireert nog steeds. Ook mij.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Opstanding

Het is natuurlijk geen toeval dat Kunst op Zondag nogal eens samenvalt met een of ander mystiek gebeuren. Dat komt omdat het “zo geschreven staat”.

Pasen heet een lentefeest te zijn. Beter bekend als de jaarlijkse meubelboulervarddag. Althans voor degenen die zijn vergeten dat op deze zondag de opstanding van Jezus wordt gevierd.

Tot op vandaag is het idee dat er leven na de dood zou zijn, voor sommigen mensen de motivatie om er op los te leven als waren ze van god los.
Daar mag u de rest van Pasen over reflecteren. Gaan we ondertussen de opstanding eens nader bekijken.

Volgens Piero della Francesca (1415 – 1492) stapte Jezus doodleuk uit zijn graf alsof-ie uit een dutje ontwaakte. Fresco uit 1460.
Flickr jwyg Resurrection by Piero della Francesca. CC BY-SA 2.0

Schilder en beeldhouwer Pericle Fazzini (1913- 1987) kreeg de opdracht om voor de pauselijke auditiëntiezaal in Vaticaanstad de opstanding te verbeelden. In het Vaticaanmuseum is een voorbereidende studie te zien.
Flickr Anna and Michal La Resurrezione by Pericle Fazzini in Vatican Museum CC BY-SA 2.0

Uiteindelijk ziet het beeldhouwwerk er zo uit:
Flickr Bart Hanlon Stage in the Paul VI Hall building CC BY-NC-ND 2.0

Op veel ‘opstandings’-schilderijen zien we Jezus afgebeeld terwijl het lijkt, alsof hij al naar de hemel vliegt. Maar zo zou dat niet zijn gegaan. Volgens de Bijbel (Lucas 24:13-35) zou Jezus op Paasdag zich aan twee discipelen vertoond hebben. Zij waren op weg naar het dorp Emmaüs.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | verkent Blind Walls Gallery

RECENSIE - Blind Walls Gallery is het buitenmuseum van de stad Breda. Het museum op straat is gratis toegankelijk en omvat ruim 90 muurschilderingen. Te voet of met de fiets kun je de geschilderde geschiedenis van de Baronie van Breda ontdekken. Voor details over de werken is er de Blind Walls Gallery website én sinds kort een rijk geïllustreerde jubileumcatalogus.

“Elke muurschildering is weer een nieuw avontuur op zich,
dankzij de kleurrijke makers die eraan meewerken
en dankzij ons gedreven team.“

Uitspraak Dennis Elbers in Blind Walls Gallery, het museum op straat (2020).

Blind Walls Gallery Maria Hemelvaartkerk #105 © Isakov © foto Wilma Lankhorst

Blind Walls Gallery, Maria Hemelvaartkerk © Isakov © foto Wilma Lankhorst.

Waar gaat Blind Walls Gallery over?

Blind Walls Gallery is de naam van ‘Het museum op straat’ in Breda. De rijke geschiedenis van de stad is hier de primaire inspiratiebron voor nationale en internationale street art kunstenaars. Het idee van Blind Walls Gallery is geïnspireerd door het oudste geschilderde stadsgezicht uit de Nederlands kunst: een zestiende-eeuws drieluik. Hierop staat onder andere de stadsmuur van het middeleeuwse Breda. Deze muur, die de stad bescherming en aanzien gaf, is nu grotendeels verdwenen. Talrijke blinde muren van huizen en kantoren, in zowel laag- als hoogbouw kwamen er voor in de plaats. Deze blinde muren geven de stad een grijs en grauw aanzien, ze dagen uit tot verwaarlozing van de publieke ruimtes. Blind Walls Gallery streeft er sinds 2014 na om Breda een nieuw stadsgezicht geven.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Picatrix

Nora Mulder is pianiste, improvisator en instrumentenbouwer. Ze is artistiek leider van 7090, een collectief kunstenaars die (muzikale) performance, geluidskunst en installatiekunst maakt.

In 2019 kreeg ze voor haar werk de Willem Breuker Prijs. Volgens de jury is Nora Mulder “een echt authentieke, muzikaal erudiete en eigenzinnige musicus, die de term ‘mensen-muziek’, ooit door Willem Breuker bedacht, ruimschoots eer aan doet.”

Mary Oliver is violiste,  hoogleraar aan de Hogeschool voor de Kunsten Amsterdam en maakt deel uit van het wereldvermaarde ICP (Instant Composers Pool), ooit opgericht door pianist Misha Mengelberg (in 2017 overleden), drummer Han Bennink en rietblazer Willem Breuker (ook veel te vroeg overleden in 2010).

Greetje Bijma is zangeres, of moeten we ‘stemkunstenares’ zeggen? Lang geleden werkzaam als leerkracht voor kleuters, als improviserend musicus volledig autodidact, en in 1990 de eerste vrouwelijke winnaar van de Boy Edgar Prijs.

Gezamenlijk vormen ze Picatrix. In 2017 maakten ze hun debuut op het Le Guess Who? Festival in Utrecht. In januari 2019 kwamen ze twee dagen bij elkaar om in Splendor (wij schreven daar hier over) hun eerste cd op te nemen.

Gaat u er even voor zitten en geniet van het bijna drie kwartier durende concert dat in 2017 in Museum Speelklok plaatsvond.

Vorige Volgende