serie

Kunst op zondag

Foto: Joan (cc)

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.


Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | ontmoet Ferenigi in Villa Mondriaan

VERSLAG - Beeldend kunstenaar Dienke Groenhout zet in de tentoonstelling Ferengi (vreemdeling) kleding neer als ‘verlengstuk van ons lichaam’. Een lichaam is nooit neutraal. Het roept vooroordelen op, legt machtsverhoudingen bloot en draagt cultuur met zich mee. De grote inspiratiebron voor deze expositie zijn Groenhout’s reizen en ervaringen in Afrika. Daar was ze zelf een ferengi en op basis daarvan kreeg ze direct een identiteit aangemeten. Je kunt Ferengi t/m 19 september 2021 zien in Villa Mondriaan in Winterswijk.

Sfeerbeeld Ferengi in Villa Mondriaan © foto Wilma Lankhorst.

Sfeerbeeld Ferengi in Villa Mondriaan © foto Wilma Lankhorst.

Wie is Dienke Groenhout?

Dienke Groenhout (Renkum, 1973) is beeldend kunstenaar en oprichter van de Wageningse Maakfabriek. Toen ze na de middelbare school niet wist welke opleiding ze zou gaan volgen, suggereerde haar moeder haar om naar de kunstacademie te gaan. Met dit advies vertrok Dienke naar Groningen. Na Kunstacademie Minerva volgde een opleiding in Amsterdam en tot slot een Master aan ARTEZ in Arnhem. Reizen is een passie en een grote inspiratiebron. Samen met haar man en hun vier kinderen heeft ze twee wereldreizen gemaakt. De eerste door Zuid-Amerika en de meest recente door Afrika. Over reizen zegt Groenhout: “het maakt niet uit waar je bent, als je maar niet stilstaat’.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Bericht van Mila

Bericht van Mila, de afwezigheidsassistente van Michiel

‘Ik ben de afwezigheidsassistente van Michiel.
Michiel kan nu even geen gedicht leveren op dit blog,
vandaar dat u het nu even moet doen met mij. Michiel
vaart op dit moment op de Kager Plassen in een roeibootje.
Tenminste, dat bericht liet hij achter voor mij: ’Mila, als je
dit leest, dan vaar ik op de Kager Plassen in een roeibootje.
Met mijn vader en onze hond Barra, een langharige Schotse Collie.’
‘Hij weet niet wanneer, o, sorry, dit ben ik weer, Mila,
de afwezigheidsassistente van Michiels blog, hij weet niet
wanneer hij weer terug is en een gedicht levert.
Hij heeft nog wel een appje gestuurd. Ik citeer het: ’Mila!
De roeispanen maken wakken in het kroos. En Barra
zag een stel eenden binnen zijn jachtbereik, zag de groene
vlakte, berekende zijn kansen, of juist niet,
dat heb je met instinct, en had kennelijk de kroosvlakte
voor vast grasland aangezien- en was daarop gesprongen.
Hij ging kopje onder. Waarschijnlijk tot zijn eigen
onbegrip en  verbijstering.
Daarna moest het dier weer aan boord gehesen,
vol van druipende natte vacht en kroos.’
‘Dus, Mila,’ besloot het appje, je begrijpt, tot gedicht
leidt het niet, maar ik vermoed dat het beeld van die hond,
die, poten op de rand, naar eenden blaft, die uit de boot,
op dat kroos stapt, mij wel een tijdje bij zal blijven.’

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Draaimolen

De zon komt op, de zon gaat onder. Je reinste nepinformatie. Niet het jojoën van de zon bepaalt onze dagindeling, maar het draaien van de aarde. En omdat die een bol is, wordt de zogenaamde opkomst en ondergang van de zon niet overal ter wereld op hetzelfde tijdstip beleefd.

Het is een geschiedenis die zich herhaalt. We denken dat we voortgaan, anderen menen dat we stilstaan, er zijn zelfs mensen die denken dat we achteruitgaan, maar we draaien natuurlijk in een cirkeltje rond.

Tot zover het idee van het leven als mallemolen. Daar schreven we acht jaar geleden al over, maar het kan geen kwaad om er, kringloopindachtig, weer op terug te komen.

Er was twee jaar geleden nog een stroomloze draaimolen in Nederland te zien. Ik vermoed dat zoiets niet meer kan.

Bij ‘draaimolen’ denken we meteen aan het plezier op kermissen en zomerfestivals. Even er lekker uit en lol maken om weer opgeladen naar het werk te gaan. Een rare scheiding, goed voor de economie van burn out-coaches. Joana Vasconcelos zette directiestoelen eens op een andere manier bij elkaar en jawel, dat werd een vrolijk stukje teambuilding. Zonder de anderen valt er immers geen lol te maken.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | verkent Colorfield Performance

Deze zomer is Park Lingezegen (tussen Arnhem en Elst) het toneel van The Colorfield Performance 2021. Tijdens de duur van dit landartproject werken honderden kunstenaars ter plaatse, in de openlucht aan een kunstwerk. In totaal worden 500 panelen beschilderd. Dagelijks werken steeds zes kunstenaars op de locatie in Elst. Begin september zijn alle 500 kunstwerken klaar. Je kunt er vanaf nu dagelijks (gratis) naar toe om de schilders te ontmoeten en hun werken te bekijken. 

Wat is The Colorfield Performance?

The Colorfield Performance is een kunstproject in de openlucht waarbij 500 panelen van 1,22 x 1,22 meter in een driehoek staan opgesteld. De panelen worden beschilderd door een kleine 500 kunstenaars uit binnen- en buitenland. De initiatiefnemer en coördinator van dit project is vormgever Dirk Hakze. Dit landartproject zag in 1992 het levenslicht tijdens Oerol op Terschelling. Daarna heeft Hakze The Colorfield Performance georganiseerd op Schiermonnikoog en in 2018 in de Friese Elfstedenstad Sloten. Een ander schilderevenement dat uit zijn brein is ontsproten is ‘The Colors of Music’. Hiervan heeft Hakze al vijf edities georganiseerd in onder andere Noordwijk, Arnhem en op Ameland.

In Sloten hebben wij tijdens de editie Leeuwarden (Friesland) culturele hoofdstad van Europa (2018) voor het eerst kennis gemaakt met The Colorfield Performance.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Alfabet

Zo nu en dan loop je in de publieke ruimte ineens tegen een enkele letter aan.

Marc Ruygrok – B
Erik Wannee, <a href="https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.en">CC0</a>, via Wikimedia Commons

De letters van Marc Ruygrok staan verspreid over het land. Een A in Almelo, een E in Eindhoven. Zouden die letters de 23 lotgenoten niet missen?

Hier een poging de groep bij elkaar te krijgen. Het is bij een samenvatting gebleven.
Marinus BoezemVan A tot Z, 2005.
cc commons.wikimedia.org AZ Oude Groenmarkt Haarlem

De enkele letter, zelfs als een groots individuele expressie, is niet meer dan een abstractie.
Al HeldAlphabet Paintings, 1961 – 1967.

Een letter, ja zelfs het alfabet, krijgt alleen betekenis als het tot woorden wordt gesmeed. Dat geldt voor elk alfabet. Of het nu het Latijnse, Griekse, Cyrillische, Hebreeuwse, Japanse, Arabische, Chinese of Hindi alfabet is.

Wij zijn alfabet, wij zijn woorden. Een ode aan de ‘linguïstische diversiteit’ die de mensheid gemeenschappelijk heeft: acht verschillende alfabetten in één mens.

Jaume PlensaWe, 2008.
Flickr Ross We by Jaume Plensa CC BY-NC-ND 2.0

In één beeld acht alfabetten vatten is al heel wat. Hoeveel er in de wereld precies zijn, daar verschillen de meningen over, maar meer dan 300, dat is zo goed als zeker. Niet te verwarren met de hoeveelheid gesproken talen (7.139).

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Ik ben van de oppervlakkige contacten

Ik ben van de oppervlakkige contacten

Ik ben van de oppervlakkige contacten,
niet van die diepgaande, ik ben van het vluchtige,
ik hou afstand, ik kom niet dichtbij.
Mij moet je niet hebben voor het duurzame, de lange baan.
Ik wijs ernaar, ik raak het even aan –
maar ik hou afstand, ik ben van het voorbijgaan.
Ik blijf een kennis, sluit geen vriendschap.
Ik blijf niet te peilen, ik blijf die vage gast.
Ik ben de man tegen wie je praat, in de trein,
In de wachtkamer, langs de lijn.
Ik ben biechtvader, klaagmuur tegelijk.
Ik ben een spiegel, een bodemloze put.
Ik ben de taxichauffeur, ik ben de invalkracht,
ik ben die collega van die andere afdeling.
Ik ben die barman, ik ben die nachtportier.
Ik ben van dat praatje op die ouderavond.
Ik was dat, op dat feest, om drie uur ’s nachts,
toen je het over je ex had. En ik was dat,
toen je het, nog later, over je jeugd had.

Ik sta op zaterdag naast je langs de lijn.
Ik hoor het aan, ik knik, ik herhaal een woord.
Mijn mimiek is in orde. Ik lach en schud een hand.
En beloof tot ziens. Maar ik hou afstand,
Ik kom niet dichtbij. Ik trek me terug.
Ik zou het soms graag anders zien,
maar dit is wat ik ben, ik ben van het voorbij.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De kunst van een lesje leren

Zo’n kabinetsformatie is geen a-b-ceetje. Vooral omdat er eentje zich voor dood houdt en de tijd neemt om te kijken hoe de hazen lopen. De dans om de macht strompelt nog wel even verder. Omdat de ‘premier danseur’ machtseigenwijs is en de anderen het vertikken hem voorgoed een lesje te leren.

Een lesje leren, hoe doe je dat eigenlijk? Vandaag bieden we uw drie performances en we adviseren u dringend deze alle drie helemaal tot u te nemen.

Les 1.

Dit jaar had Joseph Beuys honderd jaar kunnen worden, ware het niet dat hij kort voor zijn 65e overleed. Hij was graficus, beeldhouwer, performancekunstenaar en politicus, onder andere als mede-oprichter van Die Grünen. Niet te beroerd om een clipje op te nemen en ‘Sonne statt Reagan’ te zingen.

Beuys was ook een meesterlijke leraar. Hij kon een complex iets als kunst uitleggen aan een dode haas.

Joseph Beuys – How to Explain Pictures to a Dead Hare, 1965.

Les 2.

Dat lesje is door menigeen goed onthouden. John Baldessari reageerde op de les van Beuys.

John Baldessari – Teaching a Plant the Alphabet 1972 (start vanaf 1 minuut 50″).

Les 3.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Sloten kunst

Ik zal Nieuwkoop niet gauw vergeten; waar staan er nou 130 kunstwerken in de sloot?

Die verbazing sprak Jan Terlouw uit toen hij in Nieuwkoop de ‘Toekomststoel’ mocht onthullen, die bij de toegangsboog van Slootkunst is geplaatst.

Alles ter gelegenheid van het 750-jarige Nieuwkoop. De Toekomststoel is een ideetje van Jan Terlouw. Bij elk overleg zou een lege stoel geplaatst moeten worden. Die stoel vertegenwoordigt de toekomst en helpt ons herinneren dat we in de hedendaagse beslissingen duurzaamheid meewegen.

Nieuwkoop moet natuurlijk niet stil blijven staan bij de 750e verjaardag, want het heeft nog sloten toekomst voor zich. De stoel kan dus van pas komen. En wat deden de Nieuwkopers met de duurzame gedachten? Ze flikkeren kunst in de sloot!

Awel, dat doet alle goed bedoelingen te kort. Excuus.
Slootkunst is de 1,5 kilometer lange expositie met 130 panelen en 19 vlotten geplaatst in de Ringsloot in Nieuwkoop centrum. Alles blijft staan en drijven tot en met 1 oktober. Thema van de meeste werken is natuurlijk ‘Nieuwkoop maakt het al 750 jaar’.

De kunstwerken zijn gemaakt door amateurs, professionals, scholen, verenigingen, bedrijven, instellingen en organisaties uit Nieuwkoop en omgeving. Leuk om op een zonnig dagje te bekijken. De opening (met Jan Terlouw) kun je hier nog een bekijken.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | ontdekt Dordtse kamer in ’t rond

VERSLAG - Tijdens een ‘Rondje Dordt’ ontdekte ik een bijzondere schildering: een kamer in ’t rond. Dit fenomeen is te zien in een speciaal ontworpen kamer in het museumrestaurant ‘Art & Dining’ van het Dordrechts Museum. In dit museumrestaurant met de oude boogramen, hangt altijd een selectie uit de kunstcollectie van het museum. Ook tijdens de huidige coronabeperkingen kun je de unieke kamer in ’t rond en de geselecteerde kunstwerken zien.

Kamer in t rond Dordrechts_Museum © foto Wilma_Lankhorst

Kamer in ‘ t rond, museumrestaurant van het Dordrechts Museum © foto Wilma Lankhorst.

Een kamer in ’t rond

Wat is een ‘een kamer in ’t rond’? Dit is een serie schilderingen op behang die op bestelling precies passend in de kamerbetimmering werd gemaakt. Ik kende dit type schilderingen niet. Het doet me wel denken aan de kunstkamer, een genre uit het begin van de zeventiende eeuw die vooral in Antwerpen (de zuidelijke Nederlanden) voorkwam. Er zijn wel enkele verschillen: In een kunstkamer hangen zijn de vier kamerwanden vol met verschillende kunstwerken en schilderijen van allerlei kunstenaars. Bij een kamer in het ’t rond zijn de werken door een of in dit geval twee samenwerkende kunstenaars gemaakt met een verbindend thema. Een tweede verschil is dat de schilderingen voor een kamer in ’t rond op behang én precies passend op maat zijn gemaakt voor een specifieke ruimte.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Lopen

Het kan raar lopen….

Studio Giftig (Niels van Swaemen en Kaspar van Leek) – Silly Walks Tunnel, Eindhoven, 2016
Door John Clees onthuld (filmpje, niet geschikt voor claustrofoben)
Flickr Emile Krijgsman Just like him CC BY-NC 2.0 Lopen

George SegalWalk, Don’t Walk, 1976
Te  lopen….
Flickr Jack Szwergold A cool George Segal sculpture—Walk, Don’t Walk 1976 CC BY-NC 2.0 afbeelding 2

of niet te lopen….
Flickr Jack Szwergold A cool George Segal sculpture—Walk, Don’t Walk 1976 CC BY-NC 2.0 lopen

David Govedare – The joy of running together, 1984
Ode aan de grote diversiteit aan deelnemers van de jaarlijkse Spokane Bloomsday Run. Veertig sculpturen.
Flickr verifex Brendan and The Joy of Running Together CC BY-NC 2.0

Nancy SchönDe schildpad en de haas, 1995
Als eerbetoon aan alle hardlopers uit heel de wereld die meeliepen in de Boston Marathon.
Flickr Wally Gobetz Boston - Copley Square The Tortoise and the Hare CC BY-NC-ND 2.0

Costas VarotsosDromeas (‘Hardloper’), 1994
In 1988 stond deze ‘loper van glas’ op het Omoniaplein in Athene, maar omwonenden vreesden splinters omdat de ondergrondse metro het beeld misschien door elkaar kon schudden. Nou, dan zetten we hem maar op het Megalis tou Genous Sholiplein. Aldus geschiedde in 1994.
Flickr CaptSpaulding Glass Running Man CC BY-NC-ND 2.0 lopen

Jaroslav RónaFranz Kafka memorial, 2003
In het korte verhaal ‘Beschrijving van een strijd’ laat Kafka op een absurde, surrealistische manier zien hoe individuele verlangens kunnen schuren met sociale consensus. In het tweede deel van het verhaal zit de verteller, alsof hij een paard berijdt, op de rug van een eerder ontmoette gast en wandelt door de stad.  De wandeling wordt een innerlijke reis. Beeldhouwer Róna nam dat beeld als ode aan Kafka.
Flickr mirsasha Franz Kafka (by Jaroslav Róna) CC BY-NC-ND 2.0

Foto: Joan (cc)

Kunst op zondag | Ik ben er zo eentje

Ik ben er zo eentje die in prozateksten natuurbeschrijvingen overslaat

Ik ben er zo eentje die in prozateksten natuurbeschrijvingen overslaat. Stuit ik op zo’n passage, dan laat ik mijn blik over de bladzijde naar beneden gaan, tot de plek waar ik weer het begin van een dialoog of een actie vermoed. Voor mij hoeft dat niet zo, zo’n lyrische beschrijving van zo’n stuk groen tussendoor. In het echte leven zal het allemaal best indrukwekkend, ontroerend, majestueus, pril, dartel, schattig, ruig, ontzagwekkend, ongelooflijk, romantisch en prachtig zijn, maar voor mij hoeft dat niet op papier: die branding, die horizon, die duikvlucht van de valk, die herfstkreet van die havik, het bidden van de buizerd, die dauwdruppels in een spinnenweb, die rokende vulkaan, dat verborgen vennetje, die regenboog, die tekening op de vleugels van die vlinder, die tere bloemblaadjes, die pluim alleen, dat met vliegen overdekte karkas van dat konijn, die ruisende populieren, dat kronkelende dijkje, die zonsopgang in de stille polder, die kikker in je handpalm, die zingende merel ’s avonds, die zingende merel ’s ochtends, zo’n slootkant vol met bloemen, zo’n plotse ontmoeting met een roedel herten in het bos, zo’n hagedis die op een muurtje een zonnebad neemt, zo’n onbetreden besneeuwd pad, zo’n wandeling op het strand bij windkracht acht, zo’n nestje kale blinde vogels, dat eindeloze geluid van die cicaden, die trillende hete lucht boven de lavendelvelden, de kringen van regendruppels in de vijver, de roep van de grutto, grutto, grutto, herfstbladeren die knisperen onder je voeten, boomgaarden vol met appels, het geklater van de waterval, de bloesem altijd in elk voorjaar, de maansverduistering, de vis die uit het water springt, een hommel die van bloem tot bloem vliegt, een storm die bomen knakt, een fossiel gevonden in het zand, een vers geploegde akker, een net gemaaid weiland of koeien die langzaam opgenomen worden door de optrekkende mist – nee, dat hoeft voor mij allemaal niet zo.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Honger

De honger naar het normale leven is groot. Huidhonger. Terrashonger. Winkelhonger. Museumhonger. Festivalhonger.

De coronapandemie heeft een bonte stoet nieuwe hongerkunstenaars opgeleverd.  Niet dat ze voor geld hun honger publiekelijk manifesteren, nee, media-aandacht is genoeg want daar slaat het kabinet tenminste op aan.

De hongerkunstenaar van Franz Kafka, leed honger  ‘om den brode’. Zelf beweerde de hongerkunstenaar dat hij niet at omdat hij geen voedsel naar zijn smaak kon vinden (“Weil ich nicht die Speise finden konnte, die mir schmeckt”). Een leed dat hij tot vermaak opdiende als variété- en circusartiest.

In een podcastaflevering van de Zandman (VRT -Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie) leest actrice Hilde Van Mieghem Kafka’s korte verhaal uit 1992 voor.

Hongerkunstenaars zijn waarachtig geen engelen. Ook als hun naam anders pretendeert. Denk bijvoorbeeld aan Engeltje van der Vlies (geboren in Schiedam, gestorven in Pijnacker), die in 1820 een BN’er werd omdat ze niets at en toch bleef leven. Haar bedrog kon pas na haar dood wetenschappelijk worden vastgesteld.

Terug naar Kafka en het vermaak in tijden van leed. Wie weet heeft Kafka’s verhaal anderen geïnspireerd tot creatief ondernemerschap. In Berlijn na de Eerste Wereldoorlog heerste er honger naar vermaak, om even te ontsnappen aan de sfeer van werkloosheid en armoede.

Vorige Volgende