Geen bal op tv

COLUMN - In Mijn Laatste Snik vertelt regisseur Luis Buñuel over ‘het schandaal’ als belangrijkste wapen van het surrealisme. Niets was heilig voor het surrealisme, behalve het schandaal. Ik citeer even:

De surrealisten (…) streden tegen een maatschappij die ze verfoeiden, met als voornaamste wapen het schandaal. In de strijd tegen de sociale ongelijkheid, tegen het uitbuiten van de ene mens door de ander, tegen de afstompende greep van de godsdienst, het lompe en kolonialistische militarisme, leek het schandaal hun lange tijd de almachtige onthuller, in staat om de geheime en gehate drijfveren bloot te leggen van een systeem dat omver moest worden geworpen.

Buñuels debuutfilm Un Chien Andalou kon op een schandaal rekenen: het regende klachten bij het politiebureau. In de weken dat zijn tweede film (l’Âge d’Or) draaide, braken er zelfs rellen uit. ‘Terwijl de rechtse kranten tegen de film tekeergingen, voerden de ‘Camelots du roi’ en de Patriottische jeugd een aanval uit op de bioscoop, ze reten de schilderijen van de surrealistische expositie in de hal aan flarden, gooiden bommen naar het scherm, braken stoelen in stukken.’ Daarna werd de film verboden, en dat bleef het vijftig jaar.

Buñuel geeft nog een paar voorbeelden van wat kleinere schandalen. Zo was hij tijdens de kerstdagen in 1930 te gast bij een steenrijk echtpaar in Hollywood, samen met een dozijn andere Spanjaarden. Op een gegeven moment begint een van zijn landgenoten een gedicht te declameren dat Buñuel iets te nationalistisch in de oren klinkt. Hij zegt tegen twee bevriende acteurs dat ze moeten wachten totdat hij zijn neus snuit. Als hij dat doet staan ze op en gaan de kerstboom te lijf: ‘Ongelukkigerwijs is het heel moeilijk een kerstboom stuk te krijgen. Vergeefs schaafden we onze handen. Toen grepen we de cadeaus en gooiden ze op de grond om ze te vertrappen.’ Tot verbijstering van de aanwezige gasten.