Schaf dan het hele hbo maar af

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Afgelopen week sprak Harm Beertema, onderwijswoordvoerder van de PVV, in de Volkskrant zijn ongenoegen uit over de huidige situatie binnen het hbo. We moeten volgens Beertema af van de ‘bedrijfseconomische focus’ in het onderwijs. ‘Alleen ontvlechting van de massa-instellingen naar overzichtelijke scholen kan de focus weer in de juiste richting dwingen.’ En: ‘In het beroepsonderwijs bestaat zelfs de tucht niet van een landelijke norm waaraan een student moet voldoen om te slagen voor een diploma.’ Nu, daar gaan we dan. Op zoek naar de tucht.

Ik heb het al vaker geschreven: we denken allemaal dat we verstand hebben van onderwijs, omdat we allemaal op school hebben gezeten. En elke senior beweert dat het ooit beter was. In zijn of haar tijd. Nog nooit heeft iemand me kunnen overtuigen met harde bewijzen: ‘Kijk, toén stelde het onderwijs nog wat voor. En wel hierom.’

Het is nogal makkelijk om vanuit het pluche in de Tweede Kamer te beweren dat we af moeten van de bedrijfseconomische focus in het hbo. De afkorting hbo staat symbool voor de hoop dat de student ooit een beroep zal uitoefenen; beroepen zijn nu eenmaal onderdeel van ons economisch stelsel. Wie wijsbegeerte of vrouwenstudies aan een universiteit als basis heeft, zal het beroep van wetenschapper in het vooruitzicht hebben. Op het hbo is het anders. Daar is het een stuk praktischer.

Als hbo-instelling moet je geen universiteitje willen spelen. Vakkennis is belangrijk, maar het redigeren van teksten (een voorbeeld uit mijn vakgebied op de opleiding Media, Informatie en Communicatie van de HvA) is een vaardigheid, een ambacht. Dat leer je vooral door het te doen – want later wil je bijvoorbeeld een goede redacteur worden bij een tijdschrift of een website. Toevallig vraagt de toekomstige werknemer er namelijk – meestal – om dat je bijvoorbeeld een stuk kunt redigeren. Is die gedachte zo verkeerd, dat je rekening houdt met de vraag van de markt?

Ik weet het: natuurlijk bedoelt Beertema met de ‘bedrijfseconomische focus’ dat een hbo-instelling zelf als doel heeft om meer omzet te draaien, mogelijk ten koste van de kwaliteit. Maar dat is een vreemde constatering. Ik ben er van overtuigd dat je als onderwijsinstelling alleen groot kunt worden en blijven (en dus financieel gezond) als je goed in je onderwijs zit, dus: goed opgeleide mensen aflevert. Al beschik je over flashy websites, hippe kantines en schoolfeesten, je studenten blijven op een goede dag weg als je onderwijs niet deugt. Dat heet: als ze er niets leren. Ik vind het niet zo gek als een onderwijsinstelling ambieert op het gebied van onderwijs de beste en daarmee automatisch in financieel opzicht de gezondste te worden.

Het belangrijkste, vindt Beertema, is ‘dat we tucht terugbrengen in het onderwijsstelsel. In een echte marktorganisatie heerst de tucht van de markt. […] In het beroepsonderwijs bestaat zelfs de tucht niet van een landelijke norm waaraan een student moet voldoen om te slagen voor een diploma. […] Bestuurders van scholen in het voortgezet onderwijs hebben geen invloed op het eindniveau van hun opleidingen, want dat wordt bepaald door het CITO. Dat instituut, met een deskundigheid waar veel landen met afgunst naar kijken, is uitstekend in staat om ook landelijk objectieve examens te leveren voor de kernvakken van hbo-opleidingen.’

Hoe gaat dat er dan in de praktijk uitzien? Zo’n ‘kernvak’; ik neem aan dat Beertema hier dan Engels, Nederlands en Economie bedoelt. Ik ga er als hbo-docent juist van uit dat die basis al aanwezig is dankzij een vooropleiding (voortgezet onderwijs of mbo). Vervolgens krijgt een student het type Engels, Nederlands en Economie dat bij de opleiding past. Een technisch beroep vergt een ander type Engels dan de terreinen van de juridische dienstverlening, de zorg of de media. Ik denk niet dat een autotechnicus in de dop geholpen is als we hem/haar nog even toetsen op de kennis van de bijwoordelijke bepaling, de relevantie van het Ezelsproces van Reve of de lengte van een inleidende tekst van een achtergrondartikel.

Beertema: ‘Je zult ook onmiddellijk afscheid nemen van competentiegericht leren, omdat dat niet opleidt en onderwijst, maar de student slechts bezighoudt.’ En: ‘ Intensief onderwijs met een echte docent zal weer de norm worden’. Dat is vaag. Wederom krijg ik, zoals vaker het geval bij criticasters, niet te horen hoe het dan wél echt moet. Een groep studenten in rijtjes van twee die tuchtig werken op een landerige streekschool? Maar wát doen ze dan?

Elke toekomstige werkgever wil liever dat de afgestudeerde een behoorlijke stage heeft gelopen en met een zinvol beroepsproduct is afgestudeerd. Op een kunstacademie of een HTS heb ik toch liever een vakman die zijn onderwijsbevoegdheid heeft gehaald dan een ‘echte docent’ (?) die zijn kennis over kunst / elektronica in de praktijk uit studieboeken heeft gehaald. Als we daar aan gaan tornen, kan je het hele hbo beter afschaffen.

Inderdaad, misstappen worden er gemaakt in de hogere echelons van het hbo. Van wilde plannen voor campussen tot innovatieplatforms die blijven hangen in het luchtledige. Maar Wanneer je de ‘ontvlechting van de massa-instellingen naar overzichtelijke scholen’ wilt bewerkstelligen, kan ik nu voorspellen dat daarna óók geen enkele onderwijsinstelling dan in de ‘juiste richting’ wordt gedwongen. Wat is een ‘overzichtelijke’ school? Dat kan je prima zijn, ook als kleine opleiding van een grotere hbo-instelling.

(Sprak deze schrijver, bon vivant, charlatan die als ‘hobby’ als docent in het hbo werkt)

Reacties (12)

#1 Bullie

Rare hobby

  • Volgende discussie
#2 Hanedop

Thomas, het verhaal van Beertema is voor een deel net tot nieuw beleid van het kabinet gebombardeerd: landelijke normen voor kernvakken. Niet een uniek PVV idee overigens. En een betoog voor kleine scholen komt toch het sterkst uit de hoek van de SP.
En de bedrijfseconomische focus is Beertema’s manier om te praten over de ‘perverse prikkels’ van meer instroom, meer doorstroom en meer uitstroom. Eigenlijk waar iedereen het over heeft en waar iedereen het zo ongeveer wel over eens is.
Begrijp ik goed dat je punt vooral is dat er eigenlijk niet zoveel hoeft te veranderen in het hbo? daar zou ik het wel mee eens zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Inca

“Ik ben er van overtuigd dat je als onderwijsinstelling alleen groot kunt worden en blijven (en dus financieel gezond) als je goed in je onderwijs zit, dus: goed opgeleide mensen aflevert. Al beschik je over flashy websites, hippe kantines en schoolfeesten, je studenten blijven op een goede dag weg als je onderwijs niet deugt.”

Maar dat is nu juist het punt, dat is dus niet zo. De onderwijsinstellingen zijn groot geworden door fusies, en blijven groot omdat ze de markt beheersen. (En een deel van hun ‘financiele gezondheid’ hebben ze onreglementair gekregen (de HBO-fraudezaak)). Andere consequenties heeft wanprestatie niet.

Een hogeschool heeft gewoon de plicht om fatsoenlijk onderwijs te bieden, met een fatsoenlijke organisatie. Zodra zij een inschrijving accepteren (en het bijbehorende collegegeld…) gaan ze de verplichting aan. En dat zou een onderwijsinstelling heel prima zelf moeten kunnen regelen. Ze hoeven niet af te wachten tot de studenten weglopen, ze hoeven niet af te wachten tot de politiek maatregelen neemt, dat hebben ze zelf in de hand.

Steeds meer lijkt het in orde om werk slechter en slechter te doen, net zolang tot er kritiek op komt, er klachten ingediend worden, rechtzaken aangespannen etc. Maar dat is natuurlijk onzin. Dat is weglopen van je verantwoordelijkheid, en in sommige gevallen opzettelijke misleiding. Als je als hogeschool belooft een bepaalde dienst te leveren heb je je daaraan te houden en niet enkel en alleen als men je daartoe dwingt.
Klachtenprocedures, politieke grenzen, het weglopen van studenten… het zijn allemaal uiterste beschermingsmechanismen, maar ze horen niet de hoofdzaak te zijn.

Dat is nog wel het allervreemdste vind ik eigenlijk. We verwachten huizenhoge dingen van studenten (en dan bedoel ik niet vakinhoudelijk maar wel op meta-niveau: dat ze een perfecte keuze maken gebaseerd op een goede inschatting van hun eigen toekomst, kunnen, wensen, en de kwaliteit van de opleiding, marktperspectief, etc, en wee de student die halverwege toch een andere keuze wenst te maken, of een tijdje niet goed presteert.)
Maar van de scholen (de professionals!) accepteren we dat soort dingen blijkbaar wel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 parallax

Welke fucking kernvakken zouden dat moeten zijn als de reden om iemand van een specifieke opleiding aan te nemen het specifieke vakgebied is?

Alle vervolgopleidingen bestaan bij de gratie van specialisatie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 parallax

Overigens lijkt de beste man op Bruce Campbell.

Groovy.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Hanedop

@3: hear hear, inderdaad zou een onderwijsinstelling, met al zijn personeel van hoog tot laag, met de studenten erbij, een intrinsiek idee van waarde moeten hebben. Een norm om ziochzelf en mensen naar een hoger niveau te tillen. Helaas ontbreekt dat in (grote delen van) het hbo al een jaar of… ja hoe lang eigenlijk al?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Share

Ehm, die hogere echolons van je, dat begint m.i. al bij jouw directeur, of lager. Ik spreek uit ervaring dwz ik heb me -ook- door hbo+ heen gekocht. Wat ik en mijn jaargenoten hebben gezien ,daarover houden we onze bek maar over dicht. InHolland is nog niks, vrees ik. En check es hoeveel van de duizenden titels, in bezit van (ex-)kamerleden, op een fatsoenlijke manier zijn gehaald. Kortom. er hebben er heel veel boter op hun hoofd. Daarom verandert deze cultuur heel traag, denk ik.

Ik denk verder dat Beertema een rode zwembroek heeft -en terecht.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Frank

Thomas van Aalten stelt: “Wie wijsbegeerte of vrouwenstudies aan een universiteit als basis heeft, zal het beroep van wetenschapper in het vooruitzicht hebben”. Als je het aantal universitaire onderzoekers op deze vakgebieden deelt door het aantal studenten zou het me niets verbazen dat er bijvoorbeeld maar 5% van de studenten van een dergelijke studie een wetenschappelijke carrière te wachten staat.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Frank

Verder heeft Inca een enorm goed punt. Studenten lopen nu pas weg bij InHolland, terwijl problemen al langer bekend zijn. Als 18-jarige adolescent zijn veel van ons niet in staat het wel en wee van het onderwijs goed in te schatten. Dat kon ik op die leeftijd ook niet.
Ik vind dat een HBO bestuur dat genoegen neemt met flutonderwijs en onethisch gedrag hun baan niet waardig is.
De vraag die voor mij overigens nog niet beantwoord is: Hoe goed of hoe slecht is ons HBO nou eigenlijk? Zijn InHolland en eerder de HBO fraude een serie incidenten of wijst het op structurele tekortkomingen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 NoName

Ik ga dit morgen opnieuw lezen,

“charlatan die als ‘hobby’ als docent in het hbo werkt” zou ik weg laten.

Je bent meer als/dan dat, denk ik.

*woordblind op sargasso (echt, het is mega kut)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Irma

Wel fijn voor cartoonisten dat PVV-ers zich zo’n afwijkend/herkenbaar uiterlijk aanmeten.

Studiehuisuur (vo) en stempelkaarten voor aanwezigheidsregistratie (MBO) geven al aan dat er niet voldoende lessen worden gegeven. In het vo is er nog een toets/examen, maar het MBO is erger dan InHolland. De aanname dat er in de vooropleiding al genoeg aan een kernvak is gedaan is misschien ietwat voorbarig.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie