COLUMN - Deze week viel het Klokwerk op dat Samsom in zijn verhaal over de EU het democratisch tekort alweer totaal negeerde.
Nieuws: Samsom heeft ontdekt dat mensen boos zijn over Europa. In zijn verhaal van afgelopen weekend doet hij alsof hij de klachten van de kiezer serieus neemt.
Maar als je lang genoeg met de meeste kiezers praat, zegt Diederik, blijken ze veel redelijkere standpunten te hebben dan bij polls naar buiten komt. Ja, uiteindelijk komt de kiezer volgens hem met precies hetzelfde verhaal over een socialer Europa als… de PvdA.
Dat is echter niet het hele verhaal. En daarmee ook niet het eerlijke verhaal. Wat volledig ontbrak in Samsoms analyse is de klacht van de kiezer dat hij bij beslissingen over de EU niet mee mag praten.
En inderdaad, de PvdA heeft in haar verkiezingsprogramma’s dan ook nog nooit iets noemenswaardig geschreven over democratisering van de Europese Unie.
Daar staat die partij echter niet alleen in. Ook het CDA en de VVD zijn klaarblijkelijk dik tevreden over hoe in Europa hoog over de hoofden van de burger heen benoemd en besloten wordt. Zelfs de zogenaamd eurokritische SP doet in haar verkiezingsprogramma’s geen enkel voorstel om Europa te democratiseren.
Ja, de PvdA en de SP pleiten voor een niet-bindend referendum op nationaal niveau. Maar we weten inmiddels wat dat waard is. En alle vier de partijen zeggen braaf dat nationale parlementen het laatste woord moeten krijgen in de EU. Maar dat is feitelijk al het geval. Wat ontbreekt is juist de democratische controle op het geheel.
Voorstellen voor echte democratisering van de EU vinden we slechts terug bij D66, de Partij voor de Dieren en GroenLinks.
De Partij voor de Dieren gaat het meest ver in de hardheid van haar eisen. De Partij van de Planten gaat inhoudelijk het meest ver, en eist dat het Europees Parlement de baas wordt in Europa, bindende Europese referenda en direct gekozen bestuurders.
Dit soort veranderingen worden door de grotere partijen echter tegengehouden. Vanwaar toch die democratiseringsangst?
Misschien zijn het de trauma’s die onze politici hebben overgehouden aan inspraakrondes. Eindeloze procedures die worden gebruikt door belangengroepen om een beslissing zo lang mogelijk uit te stellen. En wat je uiteindelijk ook beslist, altijd krijg je te horen dat je ‘niet naar de mensen luistert’.
Maar dat is ergens terecht. Een vertegenwoordigende democratie is er omdat burgers nu eenmaal niet de hele dag kunnen vergaderen en stemmen. Zij is er niet om mensen monddood te maken. Als de mogelijkheid om vertegenwoordigers te overrulen ontbreekt, dan is de vertegenwoordigende democratie een dekmantel geworden voor géén democratie.
Een groeiend wantrouwen naar de politiek is niet vreemd zolang mensen niet medeverantwoordelijk worden voor besluiten. Want wat dan rest zijn lange processen tegen de overheid en angstige politici die pas besluiten durven nemen als de markt ze dwingt. Een formule met de democratie als grootste verliezer. En dit is precies wat er fout gaat in Europa.
Met meer directe inspraak zal niet alleen niemand ooit nog kunnen zeggen dat de overheid niet luistert, een bindend referendum kan mits verstandig opgezet zelfs de slagvaardigheid vergroten. Een stemprocedure is immers geen eindeloos gepolder van belangengroepen, maar een besluit van de meerderheid. En zelfs Samsom heeft inmiddels door dat die redelijk kan zijn. Als je maar naar ze luistert.
Reacties (10)
Niet al te veel Nederlanders zijn echt Eurosceptisch, maar Eurosceptici vormen wel een cruciaal onderdeel in het electoraat (behalve dan D66 natuurlijk). Als je überhaupt te vaak praat over het hervormen van de EU, ben je al gauw afgeschreven onder Eurosceptici – tenzij je pleit tegen de EU natuurlijk. Het democratiseren van de EU is sowieso moeilijk te verkopen omdat het wordt opgevat als het vergroten van de macht van de EU. In zekere zin is dat ook wel waar, maar of het persée slecht is…
“Als je überhaupt te vaak praat over het hervormen van de EU, ben je al gauw afgeschreven onder Eurosceptici”
Huh? Het lijkt mij toch redelijk logisch dat juist Eurosceptici pleiten voor het hervormen van de EU? Het lijkt me zelfs bijna de definitie van Euroscepticus. Of bedoel jij aan EU-haters als je Eurosceptici zegt?
Lees onderstaand artikel, het woord democratie komt er niet in voor dat woord kennen ze niet bij de EU, dat moet genoeg zeggen.
http://fd.nl/economie-politiek/643856-1306/europese-begrotingsdiscipline-werkt-niet
Eerst democratie, dan pas Europa.
@2: Eurosceptici zijn tegen verdere Europese integratie en niet alleen tegen het beleid van de EU. Het wil dus niet zeggen dat je kritisch bent op het beleid van de EU, want dan zouden Pro-EU partijen als D66 en GL ook te boek kunnen staan als Eurosceptisch. Ik ben zelf ook het tegenovergestelde van een Euroscepticus, maar dat neemt even zo goed niet weg dat de EU tal van belachelijke beslissingen heeft genomen die als het aan mij lag zouden zijn teruggetrokken.
Overigens komt Euroscepticisme ook in tal van smaken, dat ben ik wel met je eens. Het Euroscepticisme van de Partij voor de Dieren en SP is op andere gronden gebouwd dan het meer principiele – en dus sterkere – Euroscepticisme van de PVV en SGP. Uiteraard heb je ook nog het slakkeren met de stroming mee van de PvdA en VVD, maar dat is niet echt Euroscepticisme, hoewel het politiek vaak punten van Eurosceptici probeert te scoren.
@MMG: Dat soort framing vindt inderdaad meestal plaats. Maar ik ben het niet met je eens dat democratisering de macht van de EU vermeerdert. Die blijft als het neutraal gericht gelijk. Het vermindert de macht van de premiers, van de grote landen, van de bankenlobby en van andere bedrijven, ten gunste van volk en parlement.
@Bismarck: Dat zou inderdaad logisch zijn, maar zo ervaar ik het vaak niet.
@Anna: Als er nog meer macht gaat naar Brussel wordt de democratie verder ondermijnd. Ik ben bang dat uiteindelijk het Europees project zo om zeep geholpen wordt. Ofwel de democratie. Van beide denk ik dat we het nodig hebben.
@Andy: Kan het niet gewoon samen gaan? De ellende is dat als we nog langer wachten met die banken in hun hok te schoppen er niet veel meer te redden zal zijn. Ik ben het inhoudelijk wel met de Partij van de Dieren eens (hoewel GL wat verder gaat), alleen heb ik het idee dat ze alleen maar tegen het stabiliteitsfonds durfden te stemmen omdat ze wisten dat het er zonder hen ook wel zou komen.
@MMGII: Het grappige is dat de twee partijen die altijd afgeschilderd worden als Eurofiel juist het meest aan de EU willen veranderen. Ik denk overigens dat behalve Merkel en wat bankdirecteuren niemand echt blij wordt van Europa in de huidige vorm.
@6: Als we nou de ING en de RABO ook nog nationaliseren, dan zijn we al een heel eind op weg.
Maar als in Spanje de banken omvallen komen ook de banken die inmiddels staatseigendom zijn in gevaar, dat is het probleem.
Maar ik ben het niet met je eens dat democratisering de macht van de EU vermeerdert. Die blijft als het neutraal gericht gelijk. Het vermindert de macht van de premiers, van de grote landen, van de bankenlobby en van andere bedrijven, ten gunste van volk en parlement.
Misschien bedoelt MMG dat democratisering van de EU de macht van de Duitse, Franse en Italiaanse volkeren vergroot ten koste van de macht van het Nederlandse volk. Het gaat veel Euroskeptici niet om waar de macht in ‘Europa’ ligt maar dat de macht in Europa ligt lees niet hier.
Dat lijkt me juist niet. In de vergadering van ministers is het meestal geklaard als Frankrijk en Duitsland er samen uit zijn. Af en toe wordt het zelfs zo gedaan dat zij samen iets opstellen in een onderonsje en de rest mag tekenen. Het Europees parlement stemt niet eens via nationale lijnen en de kiezer volgens mij al helemaal niet. Ja, grote landen zullen meer stemmen hebben omdat ze nu meer mensen hebben, maar dat nationale tintje gaat er juist vanaf met een centrale democratie en daarmee ook de dominantie van de grote landen.