D66 en GroenLinks kunnen veel beter zaken doen met de SP of PvdA & PvdD dan met het CDA.
GroenLinks als de nieuwe PvdA?
Dinsdag begint het formeerproces. Uit de informatieronde blijkt dat VVD, CDA, D66 en GroenLinks het de moeite waard vinden om te kijken of zij tot een kabinet kunnen komen. Maar dat betekent niet dat dit kabinet er ook komt. De verschillen tussen de partijen zijn groot.
Alle ogen waren de laatste dagen gericht op GroenLinks. Diverse aanhangers van GroenLinks meenden dat Klaver deze pil maar beter niet zou moeten slikken, denkend aan het laatste kabinet, waarin de PvdA in de samenwerking met de VVD haar sociale gezicht totaal verloor, en ook haar steun in de samenleving zag verdampen.
Nu is GroenLinks een andere partij dan de PvdA. Mijn analyse is dat de fouten van de PvdA niet zomaar door GroenLinks gekopieerd zouden hoeven worden. Zoals bijvoorbeeld Merijn Oudenampsen aantoont: de PvdA is al sinds de jaren 90 in feite een neoliberale partij. Met ministers als Dijsselbloem en staatssecretarissen als Klijnsma zijn echt geen VVD’ers meer nodig om de partij naar rechts te trekken. GroenLinks heeft als partij veel meer fundamenteel idealisme in zich.
Valse veren
Toch deel ik de analyse van Karin Spaink en vele anderen dat Klaver maar beter af is als hij verder blijft bouwen aan zijn linkse beweging in plaats van te gaan regeren met CDA en VVD. Er is in de samenleving behoefte aan een alternatief voor het beleid van het neoliberale establishment enerzijds en het rechts populisme anderzijds. Die beweging is echter niet in één verkiezingscampagne gebouwd, en laten we eerlijk zijn: veertien zetels is voor een doorbraak echt niet meer dan slechts een beginnetje. Dat is niet gek, want GroenLinks heeft in het recente verleden veel te vaak gezwabberd om plotseling als messiaanse partij vertrouwd te worden.
En in hoeverre zijn de ambities van GroenLinks met CDA en VVD te realiseren? Dat lijkt maar zeer beperkt. Uit verschillende hoeken hoor ik nu de loftrompet steken over de plotselinge wedergeboorte van het GroenRechtse idee in VVD-kringen. De vraag is echter hoezeer die veren zouden moeten gaan glanzen met een puur grijze coalitiepartner als het CDA. Bovendien is de lobby achter de VVD nog altijd 100% gebaat bij de status quo van smerige energie. Daar heeft zelfs Ed Nijpels niets aan kunnen veranderen, dus waarom GroenLinks dan plotseling wel?
Nekslag
Daarbij is het zeer de vraag of de achterban van GroenLinks het gaat pikken dat de rekening van de klimaatcrisis net als die van de bankencrisis naar de onderkant van de samenleving wordt doorgeschoven. Mij lijkt van niet, en terecht. De sociale agenda inruilen voor een paar windmolentjes? Toch maar weer winst van die windmolentjes, zal er gesust worden. Maar het verzet tegen de sociale afbraak is andermaal gesmoord. En dat is mijns inziens veel erger dan dat die windmolentjes goed zijn. Want laten we eerlijk zijn (al is het vloeken in de kerk): het is belangrijk dat alle landen zich inspannen voor een beter klimaatbeleid, maar Nederland gaat echt het wereldwijde klimaat niet redden.
Regeren met zowel het CDA als de VVD zou voor de wedergeboorte van links elan kortom wel eens de nekslag kunnen betekenen. Korte termijnwinst leidt dan uiteindelijk tot lange-termijnverlies voor werkelijk ander beleid dan de neoliberale grijze agenda van de VVD.
D66 en het CDA?
Maar genoeg over GroenLinks: misschien is het veel interessanter eens te gaan kijken naar de positie van D66. Iedereen lijkt er namelijk vanuit te gaan dat Ruttes wens voor een coalitie met D66 en het CDA zomaar ingewilligd zal worden. Maar ik kan mij eerlijk gezegd niet voorstellen waarom Alexander Pechtold zou moeten verlangen naar deze combinatie. D66 en het CDA konden voor twee middenpartijen feitelijk niet verder uit elkaar liggen.
Hoe moet D66 zich in een coalitie met VVD en CDA profileren? De overeenkomsten tussen de drie partijen zijn duidelijk: een sociaal economisch rechts beleid te voeren. In die zin is het te verwachten beleid een continuering van Rutte 2. Maar wat heeft D66 hieraan toe te voegen? Meer dan de te verwachten wens om justitie uit de handen van de VVD te rukken kan ik mij niet bedenken.
Typische D66-punten als vrijwillige levensbeëindiging en legalisatie van de achterdeur van de coffeeshop kan Pechtold met Buma aan tafel op zijn buik schrijven. Democratisering van de EU zal Buma ook blokkeren. Minder invloed van religie op het onderwijs? Vergeet het maar. En wat er overblijft van Pechtolds verzet tegen het populisme van Wilders? Als hij geflankeerd wordt door een partij die zich onlangs bekeerde tot het rotopnationalisme aan de ene zijde, en aan de andere zijde een partij die de integratieproblemen wil oplossen door het gezamenlijk zingen van het volkslied, dan lijkt mij dat vrij helder: niets.
Pechtold zal zich daarbij wellicht nog kunnen herinneren hoe het zijn partij de laatste keer dat hij regeerde met VVD en CDA verging: de D66-inbreng werd toen het puntje bij paaltje kwam keihard geblokkeerd, en D66 viel bij de verkiezingen daarna terug naar drie zetels. Wat Pechtold bij deze combinatie zal ‘winnen’ is naar ik vrees met name vrijwillige levensbeëindiging voor zijn eigen partij.
Gezamenlijk belang
Als aan de huidige formatietafel één partij formatie baat heeft bij GroenLinks als partner, dan is het D66 wel. Het idee is dan dat Klaver dient om Buma een toontje lager te laten zingen, en de schuld te dragen voor al te rechts-conservatief beleid. Maar als het de komende dagen al té moeilijk wordt, dan kon het wel eens zo zijn dat D66 en GroenLinks een ander gezamenlijke doel gaan nastreven. Dat is Buma van de onderhandelingstafel weg te pesten, in plaats van Klaver. In het licht van het bovenstaande lijkt het mij namelijk vrij duidelijk dat het alternatief van regeren met VVD, CDA en de ChristenUnie voor D66 nog veel ongunstiger is.
Pechtold zou daarbij moeten beseffen dat hij feitelijk veel sterker staat dan Buma. Wanneer D66 van tafel wegloopt, dan kunnen VVD en CDA hoog springen en laag springen, een kabinet krijgen ze nooit meer rond. Tenzij ze Wilders aan tafel brengen. En Wilders heeft zichzelf bij iedereen totaal onmogelijk gemaakt: met name Buma moet nog dagelijks nachtmerries hebben over de resultaten van Bruin 1 voor zijn partij. Voor een kabinet zonder het CDA echter zijn er twee alternatieven:
Alternatieven zonder het CDA
Het eerste alternatief is een kabinet van VVD, D66 en GroenLinks, samen met de PvdA en de Partij voor de Dieren. De Dierenpartij heeft al aangegeven een combinatie met de VVD te willen overwegen. De PvdA moet nog even voor de vorm schuldbewust doen, maar heeft genoeg mensen in de gelederen die dolgraag weer willen regeren in plaats van met een paar zetels in de oppositie zichzelf te gaan zitten heruitvinden.
Het tweede alternatief lonkt als Roemer over zijn schaduw springt, en bereid is aan te schuiven in de plaats van Buma. Roemer zelf heeft bij de informatie aangegeven bereid te zijn dit te doen. Voor hem zal het pijnlijk worden zijn verkiezingsbelofte niet te gaan regeren met de VVD te moeten breken, maar daartegenover staat dat regeren voor de SP nu wel een keer tijd wordt, en met GroenLinks als partner kan de partij wellicht genoeg eisen stellen aan Rutte op sociaal terrein. Hogere uitkeringen zal er niet in zitten maar dat hoeft ook niet: fiscalisering van de ziektekostenpremie en het afschaffen van Klijnsma’s dwangmaatregelen in de bijstand doen financieel geen pijn, en vormen als het gaat om armoedebestrijding feitelijk een veel mooiere prijs om mee naar huis te nemen.
Werkelijke verandering in beleid
De eerste optie zal de voorkeur van Pechtold hebben, de tweede optie zal voor Klaver het meest gunstig uitpakken. Maar beide opties zijn voor zowel GroenLinks als D66 veel gerieflijker dan regeren met een 100% grijze en conservatieve partij als het CDA. Beide alternatieven vind ik dan ook een stuk geloofwaardiger als het gaat om verandering van beleid dan combinaties met het CDA.
Bij beide combinaties kan er veel meer geëist worden voor de Nederlandse agenda voor de EU, met een eis voor meer democratisering, en verzet tegen het blinde bezuinigingsbeleid. In de combinatie met de Partij voor de Dieren zal bij de VVD een veel fundamenteler klimaatbeleid afgedwongen kunnen worden. Met de SP kan vooral de sociale agenda aandacht krijgen, en kan worden gewerkt aan de reparatie van het vangnet.
Zulke veranderingen lijken mij belangrijk. Want de VVD mag dan 33 zetels hebben overgehouden, het kabinet Rutte II is niet voor niets met een enorme nederlaag van de helft van het aantal zetels weggestemd.
Reacties (15)
Als puntje bij paaltje komt is GroenLinks ook niet meer dan neoliberalisme met een groen randje.
“Hoe moet D66 zich in een coalitie met VVD en CDA profileren?”
Dat hoeft het bijna niet. Door de combinatie VVD-GL wordt eigenlijk al bijna automatisch gemiddeld een D66-beleid gevoerd (zoals dat ook in de jaren ’90 gebeurde). Het enige waar D66 op moet letten is dat Buma niet te veel conservatieve punten eruit sleept. Maar dat is vrij makkelijk, omdat D66 (in tegenstelling tot GL) vrijwel onmisbaar is in de coalitie. Bovendien ging het CDA in de campagne nogal op symbolische tour, daar kan ie makkelijk op afgerekend worden (zo kan het volkslied in de klas geruild worden voor een echt belangrijk punt).
@Klokwerk
Leer eens als een VVD’ er denken. (zal je niet mee vallen) Ik heb Henk Kamp eens horen zeggen: na de uitslag kijken we eerst of er een rechtse meerderheid is.
En jawel, die is er. VVD, 33 CDA, 19 PVV, 20 SGP, 3
Samen precies 75 zetels. CU echter kan ook als rechts beschouwd.
Waarom zou Rutte haast hebben in de formatie? Eerst maar eens de mogelijkheid VVD, CDA, D66 en GL onderzoeken. Mocht dat stranden dan is VVD, CDA, D66 en CU nog een optie. Maar waarschijnlijk niet voor D66. Gaandeweg echter kunnen VVD en CDA elkaar al wat aftasten welke kant ze op willen. Daarbij heeft Rutte naar de christelijke partijen een uitstekend onderhandelingspunt welke ook nog eens niks kost: vrijwillige levensbeëindiging.
Waarom is men pas op het einde (vd Steur en Schippers) van Rutte2 met dit voorstel gekomen? Het had uitstekend door Rutte2 afgehandeld kunnen worden. Natuurlijk hapte Pechtold voluit in dit aas, hij kon moeilijk anders. Nu heeft de VVD iets om weg te geven wat ze feitelijk niet hebben. Want alleen links kan helpen om vrijwillige levensbeëindiging te verwezenlijken. Bij het CDA moet je dan ook niet zijn.
De beste optie voor de VVD lijkt mij een minderheidskabinet van VVD, CDA en CU. Dan is steun voor rechtse plannetjes al verzekerd omdat de PVV vaak met de VVD mee stemt. En anders gaat Rutte winkelen op links, dat kan hij als de beste. Rutte1 was een minderheidskabinet, maar Rutte2 was dat feitelijk ook.
Wellicht gaat men zelfs jouw opties onderzoeken. Formeren is pokeren en schaken tegelijk. Links staat zwak door het zware verlies van de PvdA en de christenen worden onder schot gehouden met de vrijwillige levensbeëindiging. Pechtold heeft op zich goede kaarten, maar D66 en christelijk rechts verdraagt elkaar niet zo.
@3: VVD, 33 CDA, 19 PVV, 20 SGP, 3. Add FvD met 2 zetels to the mix en we hebben een gezellige 4 jaar voor de boeg!
“Nu is GroenLinks een andere partij dan de PvdA.” GL heeft een veel hoger opgeleide achterban dan de PvdA die ook meer verdient. Ik zou er niet van uitgaan dat die per se heel links economisch beleid gaan voer, het blijkt ook nergens uit hun verkiezingsprogramma, het is alleen maar Groen wat de klok slaat, het is tegenwoordig meer een groen D66.
“De vraag is echter hoezeer die veren zouden moeten gaan glanzen met een puur grijze coalitiepartner als het CDA.” Zowel het CDA ans de VVD staan achter het klimaat akkoord van Parijs, ze moeten toch wat doen om die richting uit te gaan. Bovendien is de NL offshore industrie niet vies van de dikke windmolentjes subsidies, die kunnen het verlies van de fossiele industrie compenseren. In de villawijken staan gesubsidieerde hybride SUV’s voor de deur en liggen de meeste zonnecellen op het dak. Groenrechts is wel te verkopen aan de VVD/CDA achterban, als de subsidie in hun zak vloeit.
“Maar wat heeft D66 hieraan toe te voegen?” Op onderwijs mogen ze hun gang gaan, op milieu gebied als GL het laat afweten en justitie mogen ze denk ik ook wel hebben. Dat laatste krijgen ze erbij cadeau, de VVD zal het gezeik met oude bonnetjes die voor de 5e keer uit de kast gehaald worden langzamerhand ook wel zat zijn.
“Daarbij is het zeer de vraag of de achterban van GroenLinks het gaat pikken dat de rekening van de klimaatcrisis net als die van de bankencrisis naar de onderkant van de samenleving wordt doorgeschoven.” Dat is bijna onvermijdelijk en lijdt in het buitenland regelmatig tot energie armoede. De rijken leggen een paar zonnecelletjes op het dak en de industrie vertrekt gewoon als de energieprijs te hoog wordt. Groene hobby’s zijn voor de elite, vandaar dat de lagere inkomens niet GL, maar SP of PVV stemmen.
De VVD en de SP wordt niks, de VVD is al afgestraft voor 4 jaar compromissen met de PvdA en de kiezer heeft duidelijk voor een rechtsere koers gekozen. Dan kan de VVD beter in de oppositie gaan zitten en wachten tot het kabinet klapt. Intussen is het een hoax gebleken dat ze gelijk na de verkiezingen met de PVV in zee gaan en het CDA en D66 zullen afgestraft worden in een links kabinet, de VVD kan alleen maar te winnen bij herverkiezingen.
@5: “Ik zou er niet van uitgaan dat die per se heel links economisch beleid gaan voer, het blijkt ook nergens uit hun verkiezingsprogramma”
Ik heb een sterk vermoeden dat je hun verkiezingsprogramma (of in ieder geval hoofdstuk 2 en 4) niet gelezen hebt.
Hèhè, eindelijke iemand die het CDA uit de formatie schrijft. Bij de vorige verkiezingen is immers gebleken dat het niet meer voldoende is voor kiezers met een christelijke achtergrond om nog op Christendemocratische partijen de stemmen, het CDA heeft uit een ander vaatje moeten tappen om toch kiezers te trekken, het populistische geluid en daarmee ook kiezers bij de PVV geprobeerd weg te trekken.
Het CDA vervult inmiddels ook geen brugfunctie meer, zoals in het verleden, en heeft zich de afgelopen 4 jaar niet constructief opgesteld zoals D’66 dat wel heeft gedaan, dat gaat frictie opleveren. Het CDA is geen middenpartij meer die partijen en mensen verbindt. Persoonlijk denk ik ook dat het met een larmoyante zeikerd als Buma, maar hetzelfde geldt eigenlijk ook voor Zijlstra (VVD), problematisch samenwerken is. Het voorgestelde alternatief met PvdA en PvdD vind ik zeer redelijk en reëel, het andere alternatief incl. de SP is dan weer niet realistisch.
Overigens denk ik dat de discussie omtrent “voltooid leven” niet voor veel problemen zal zorgen, juist omdat het zo’n moeilijk en kwetsbaar onderwerp is, dat moet je niet proberen in te kaderen in “verkiezingsbeloftes” en “breekpunten”. Dit soort ethische kwesties is een proces van jaren en eerlijk gezegd speelt de urgentiefactor hier ook een belang in.
@Lutine: Waarom denk je dat het mij zoveel moeite kost mij in te leven in een VVD’er? Echt, dat vind ik nu wel de meest makkelijke partij om mij in in te leven, want het is volstrekt duidelijk waar hun belang ligt. Maar daar gaat dit stuk dus niet over. Het gaat over hoe GL en vooral D66 erin staan, en hoe die sporen met Buma.
Ja, daarom ben ik ook maar niet gaan stemmen; in mijn eentje ga ik het wereldwijde klimaat echt niet redden.
@3
75 is geen meerderheid
– “.. de vraag of de achterban van GroenLinks het pikt dat de rekening van de klimaatcrisis, bankencrisis naar de onderkant van de samenleving wordt doorgeschoven. Mij lijkt van niet ..”
– Waarom niet, de “achterban” is vooral groen, nauwelijks links?
@11: Ik quote maar eens reactie #6:
“de “achterban” is vooral groen, nauwelijks links?”
Als je uitgaat van die drie zetels die ze vorige keer overhielden misschien…
De VVD wil niet met PVV
Groenlinks pleegt zelfmoord bij samenwerking met VVD en CDA
Voor D66 is de CU een brug te ver….
Dan blijft er alleen een brede centrum-linkse coalitie over, zonder PVV en VVD, met het motto “repareren is vooruitzien”
De redenering is goed te volgen. Ik maak me ook zorgen: Buma is een dwarse neezegger en daar kom je niet ver mee.
De VVD heeft als grootste wel het touw in handen, al kun je fantaseren over een brede centrum-linkse combinatie (@14).
Alle varianten zijn wel een beetje behandeld; maar ik kan me voorstellen dat GL de CU aan boord wil hebben, na een goed bilateraal contact. Dat trekt de VVD verder naar links dan ze misschien willen.