COLUMN - Het lijkt een trend te worden: op de persconferenties na de ministerraad stelt de pers de persoon van Rutte verantwoordelijk voor alle hoofdpijndossiers waar het kabinet een oplossing voor moet zien te vinden.
Dat begon bijvoorbeeld op de persconferentie van 1 april (we schreven er hier over). Journalist Leendert Beekman (BNR) vroeg, tot chagrijn van Rutte, hoe de nieuwe bestuurscultuur in Ruttes gedrag tot uiting kwam.
Beekman vroeg: “We zouden een nieuwe Mark Rutte zien?” En Ruttes geheugen rammelde: “Nou, ik heb niet die citaten precies voor ogen”.
13 mei
Op de persconferentie van 13 mei (zie ook ons verslag) werd Rutte opnieuw, nu wat scherper, gevraagd naar zijn verantwoordelijkheid in relatie tot alle problemen. We citeren:
Sam Hagens (SBS): Ziet u uzelf nog als de premier die problemen oplost?
Rutte: Dat is in ieder geval mijn ambitie, ja.
Hagens: Want als je kijkt naar de afgelopen twaalf jaar kun je ook zeggen dat u problemen veroorzaakt.
Rutte: Ook, ongetwijfeld. Als je bestuurt gaan er ook dingen niet goed, zeker. Maar ik ben ook trots op heel veel dingen die wel bereikt zijn.
Hagens: Als u dat rijtje opnoemt, wat het beleid heeft veroorzaakt aan problemen: toeslagenschandaal, Groningen, jeugdzorg, volgens mij ziet u het allemaal als losstaande incidenten toch?
Rutte: Nou, dat kun je zo zwart/wit niet zeggen.
Hagens: Nee, er is wel sprake van een patroon volgens u?
Rutte: Een patroon is weer wat anders. Losstaand of een patroon, dat zijn twee verschillende dingen. Maar misschien moet u…
Hagens: Ja, nee, ik denk namelijk dat het een patroon is waarbij de burger, de Nederlander, vergeten wordt. Bent u het daarmee eens?
Rutte: Nee. Nee er is niemand in de politiek die zegt: we gaan de Nederlander vergeten.
10 juni
Bij de laatste persconferentie van 10 juni was het weer raak, nu bij vragen over de stikstofplannen.
Merel Ek (SBS): (…) maar er is wel een constante factor de afgelopen jaren geweest, en dat bent u, over dit beleid.
Rutte: Zeker, ja.
Ek: Hoe verantwoordelijk voelt u zich voor de situatie waar de boeren nu in terecht zijn gekomen?
Rutte: Nou, daar voel ik mij zeer verantwoordelijk voor. Absoluut. (Rutte benoemt vervolgens in algemene termen de kabinetsreactie op de rechterlijke uitspraak over de eerder opgestelde Programmatische Aanpak Stikstof).
Ek: Neemt u het zichzelf dan ook kwalijk, dat het zo is gelopen?
Rutte zingt het inmiddels roemruchte refrein ‘Mea culpa’: “Ik neem het mijzelf alles kwalijk wat niet goed ging in de afgelopen jaren. Dat is onvermijdelijk. Als je zo lang deze baan doet, gaan er ook heel veel dingen niet goed en dan moeten we in de eerste plaats bij mij zijn”.
Nu lijkt het alsof vooral de journalisten van SBS een beetje aan het drammen zijn, maar deze keer roept ook het NRC Rutte ter biecht.
Lamyae Aharouay (NRC): Gaat nog even over de stikstofcrisis (…) Het is, u zegt het zelf al, een erfenis van eerdere kabinetten die u leidde. Als je wat breder kijkt naar bijvoorbeeld beperkte opvangplekken voor asielzoekers of de wooncrisis. Veel van de crises waar uw kabinet op dit moment mee te dealen heeft, zijn terug te leiden tot beleid of gebrek aan beleid uit eerdere kabinetten van u.
Rutte: Ja, zeker.
Aharouay: Ziet u daar een patroon in?
Rutte: Nou, geen patroon, maar ik zie wel dat het natuurlijk zo is. Ik zou u dan, maar dat ga ik nu natuurlijk niet doen, ook kunnen zeggen waar ik trots op ben. Dan zou ik u verteld hebben dat ik er trots op ben dat wij de laagste werkloosheid hebben uit onze geschiedenis, de snelst groeiende economie van de westerse wereld zijn en dat we daardoor ook weer allemaal problemen hebben.
(…) Maar luister, als je bijna twaalf jaar dit doet, zoals ik, dan zijn er ook heel veel dingen niet goed gegaan, maar ook heel veel dingen wel.
Het Rutte patroon
Rutte ziet er geen patroon in. Alweer niet. We spoelen nog even terug naar 13 mei:
Hagens: Maar als er dan in twaalf jaar zoveel mis gaat, kijkt u dan op geen enkel moment naar uzelf?
Rutte: Uiteraard, maar u stelde een andere vraag. (…) Uw vraag was: vind je jezelf geschikt om door te gaan? Als ik dat niet vond, stond ik hier niet.
Rutte ís de patroon. En lieve burgers, vergist u niet, daar wordt niet een beschermheilige mee bedoeld.
Reacties (6)
Toch ziet een flink deel van de bevolking Rutte nog steeds als ‘beschermheilige’. Het ‘patroon’ gaat verder, dieper zo u wilt, dan de persoon van Rutte, maar dat ontgaat de journalisten die uitsluitend kijken naar de persoon van de politicus.
Het diepere patroon schuift al die tijd al Rutte als ‘patron’ naar voren vanwege diens teflontalent.
Precies. Het probleem zou ‘m wel eens kunnen zitten in de ideologie waar Rutte de verpersoonlijking van is. En die we vaak niet eens meer als ideologie lijken te herkennen. De journalistiek zou zich ook wel eens af mogen vragen hoe dat komt.
Tja….
Tijdens de eerste corona-golf stond Rutte op persconferenties de redder des vaderlands te spelen, met een mooie routekaart waar meteen weer van afgeweken werd. (Terwijl de regering meer geïnteresseerd leek in “testen voor toegang” , waren andere mensen aan het improviseren om de zorg nog te laten draaien, maar nu dwaal ik af).
Dus Rutte heeft er ook wel om gevraagd dat mensen hem persoonlijk verantwoordelijk houden.
En Rutte heeft ook een persoonlijke verantwoordelijkheid: hij regeringsleider, dus als een dossier al jaren sleept, en hij belooft dat hij zijn uiterste best doet, mag hem dat verweten worden.
Heel goed dat journalisten meer en meer geen genoegen nemen met een van vaagtaal bolstaand antwoord, en aanhouden. Niet dat er nu veel uitkomt, maar het maakt wel duidelijk aan een breder publiek dat de man en zijn beleid staan voor nietsdoen en nietszeggendheid.
Meestal proberen journalisten en goede relatie met politici op te bouwen. In ruil voor een gunstige pers of een interview lekt een politicus weer primeurs naar zo’n journalist.
Blijkbaar speelt dit voor SBS geen rol.
Het kan ook zijn dat Rutte zijn contacten met de pers verwaarloost, of dat SBS verwacht dat Rutte binnenkort weg is.