Eigenbelang verzwakt de Republikeinse Partij

Het A-woord zoemt weer rond. Het komt naar voren als eis aan de nieuwe PvdA-partijleider en als verklarende factor van de snelle opkomst van Pim Fortuyn en het succes van Rutte als premier. Deskundigen wijzen naar ‘authenticiteit’ als de belangrijkste eigenschap die een leider in de politiek dezer dagen moet bezitten. Want als je niet authentiek bent, kun je geen kiezers aan je binden, is de communis opinio. Maar wat authentiek lijkt, is dat niet per se.

Wat wordt bedoeld met ‘authentiek’? Wouter Bos zei in een retrospectief op het fenomeen Fortuyn dat zijn belangrijkste les was geweest dat je als politiek leider iets van jezelf moet laten zien, want kiezers willen weten hoe je als mens in elkaar zit. Fortuyn had dat goed begrepen en sindsdien is de politiek niet meer hetzelfde, aldus Bos. In een recent tv-profiel over Rutte, werd de verklaring voor zijn succes ook vooral toegeschreven aan zijn authenticiteit. De definitie van het begrip ‘authentiek’ verschilt, maar men lijkt het er over eens dat het gaat om talenten en karaktereigenschappen die iemand van nature heeft.

Authentiek betekent echt. Maar wat is echt? Echt bestaat niet volgens de psycholoog Jung. Vanaf onze vroegste jeugd worden we op allerlei manieren geconditioneerd om ons met anderen te kunnen verstaan. Dat begint al in het gezin, later op school, vervolgens in ons werk etc. We ontwikkelen wat hij noemde een ‘persona’, een soort rol, afhankelijk van waar en met wie we zijn, waardoor ons gemakkelijk in een situatie kunnen handhaven. Gelukkig maar zei Jung, want anders was het voor ons onmogelijk om met elkaar samen te zijn en samen te werken. Om in de politiek te functioneren moet je de mores omarmen die daar gelden en de rol van politicus spelen. Dat is geen verraad aan jezelf maar een voorwaarde. Dat de situatie waarin je je bevindt, invloed heeft op je gedrag is niets nieuws. We weten allemaal dat een pianospelende Rutte thuis niet dezelfde is als premier Rutte. Daar kijkt niemand van op. Hij heeft pas een probleem als kiezers Rutte de pianist en Rutte de premier als onverenigbaar met elkaar gaan zien.