Schotland helpt door cycloon geteisterd Malawi

Een van de resultaten van de laatste VN-klimaatconferentie in Sharm-el-Sheikh vorig najaar was de erkenning van de noodzaak voor rijke landen om arme landen te helpen die grote schade ondervinden van de klimaatopwarming. Er is een nieuw fonds opgericht voor landen die het meest door klimaatverandering zijn getroffen. Dat is hard nodig omdat de gevolgen van de klimaatverandering steeds vaker zichtbaar zijn in een aantal Afrikaanse en Aziatische landen: enerzijds extreme droogte, anderzijds alles verwoestende tropische stormen en overstromingen. In Glasgow, waar de voorlaatste klimaatconferentie werd gehouden, heeft de regering al eerder haar verantwoordelijkheid genomen. Het besef dat de rijkste landen door de CO2 uitstoot de grootste verantwoordelijkheid dragen voor de klimaatverandering was voor Schotland reden om extra in te zetten voor projecten die de nadelige gevolgen daarvan in een arm land als Malawi moeten beperken. Malawi is de afgelopen weken tot twee maal toe getroffen door de cycloon Freddy. De storm is volgens de Wereld Meteorologische Organisatie de langst aanhoudende tropische cycloon ooit geregistreerd. Hevige regenval heeft geleid tot aardverschuivingen, waardoor vele huizen zijn verwoest en duizenden mensen dakloos zijn geraakt. Er zijn inmiddels honderden doden geteld. Daarbovenop komt een uitbreiding van de cholera-epidemie die al langer gaande was in het land. Van internationale hulp is nog weinig sprake, zei de arts Lisanne Glas gisteren in een van de zeldzame rapportages over de ramp in de Nederlandse media. 'Tanzania en Zambia hebben helikopters gestuurd en het Verenigd Koninkrijk een team van hulpverleners', vertelt Glas. 'Maar een massale stroom van internationale hulp, bijvoorbeeld uit Europa, daar is geen sprake van. En dat terwijl deze storm het gevolg is van klimaatverandering die juist door het Westen wordt veroorzaakt.' Deze week hebben we opnieuw gehoord dat het met de aanpak van de klimaatverandering ook nog steeds niet erg opschiet. Klimaatrechtvaardigheidsfonds Schotland heeft een relatie met Malawi sinds de ontdekkingsreizen van David Livingstone in de 19e eeuw, lang voordat het land als zodanig bestond. Schotse missionarissen hebben zich er gevestigd en de band met het gebied is altijd gebleven, ook na de onafhankelijkheid van Malawi in 1964. Schotland was het eerste land ter wereld dat specifiek geld beschikbaar stelde voor klimaatrechtvaardigheid, door in 2012 het Climate Justice Fund (CJF) te lanceren. Tijdens COP26 in Glasgow kondigde de regering een verdrievoudiging aan van de financiële steun aan de armste en meest kwetsbare gemeenschappen ter wereld om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken. In 2022 heeft het parlement £ 36 miljoen beschikbaar gesteld. Het programma besteedt ook aandacht aan jongeren in Malawi en heeft hen in de gelegenheid gesteld deel te nemen aan COP26. In Mambundungu is een deel van het geld gebruikt om waterkeringen te creëren in de nieuwe nederzetting bergopwaarts. In de dorpen bouwen mensen hun huizen met in de zon gedroogde kleistenen. Hevige regen vernietigt deze huizen. Hogerop is echter niet altijd aantrekkelijk omdat de grond daar minder vruchtbaar is. In Ngabu moest een school herbouwd worden na de tropische stormen van 2022. Het schoolterrein diende als opvangkamp voor duizenden mensen die door tropische stormen hun huis waren kwijtgeraakt. Een tijd lang was er geen ruimte om onderwijs te geven.  Noodopvang is in dergelijke omstandigheden nooit voldoende. Een medewerker van een van de hulporganisaties zegt over het Schotse fonds: 'Dit geld komt in een later stadium binnen, wanneer de gemeenschappen die onmiddellijke steun al hebben ontvangen. Maar het geeft ze wat ze nodig hebben om weer op te bouwen, om die veerkracht op te bouwen, maar ook om hun leven weer op de rails te krijgen.' Arme landen wapenen tegen de gevolgen van de klimaatopwarming vereist eigenlijk een continue steunoperatie waar de rijke landen helaas nog lang niet aan toe zijn.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Flickr CC BY-NC 2.0 by Rasande Tyskar rethink capitalism Corona times Hamburg

‘Hoeveel machtsongelijkheid willen we toelaten?’

INTERVIEW - door Duane van Diest en Noa Harmsen, eerder verschenen in het themanummer van idee-magazine (tijdschrift voor het sociaal-liberalisme) over Liberalisme in crisis (oktober 2022)

Het denken van de Duitse politiek filosoof Lisa Herzog bevindt zich op het snijvlak van politieke theorie en economie. Ze noemt het bovendien de ‘activistische kant van haar werk om gaten te slaan in de economische aannames van mensen’.[1] Voor Idee spreken we haar over de vraag of het liberalisme in crisis is. In ons gesprek wijst Herzog op een blinde vlek van liberalen vandaag: macht. ‘Ik denk dat het liberalisme zich meer moet gaan focussen op het beschermen van onze vrijheden tegen private machten.’

Dat het liberalisme momenteel onder vuur ligt, herkent Herzog wel. ‘Ik merk dat het in sommige academische kringen best lastig is om vast te houden aan een idee van liberalisme dat armoede en klimaatrechtvaardigheid serieus neemt’, vertelt ze. ‘Je wordt er al gauw van verdacht eigendomsrechten en de rechten van grote bedrijven belangrijker te vinden. Maar in mijn perspectief hebben die rechten weinig te maken met de vrijheden van alle mensen als burgers, wat ik opvat als de kern van het liberalisme.’

Net als in haar werk, blijft Herzog het liberalisme tijdens ons gesprek steevast verdedigen, maar dan wel als een breed begrip. ‘Sommige mensen definiëren liberalisme als het vrij zijn van overheidsbemoeienis. In dat begrip gaat liberalisme hand in hand met een focus op de markt. Dat is een te smalle opvatting’, zegt Herzog. ‘Ik begrijp het liberalisme liever als een politieke traditie waarin een reeks rijke en complexe vrijheden voor alle leden van een maatschappij centraal staat, die mensen in staat stelt om een autonoom leven te leiden.’ Ze noemt het liberalisme dan ook een ‘aspirerend’ concept: iets om naar te streven, maar dat nooit volledig kan worden bereikt. ‘Dergelijke concepten worden vaak geloofd in crisis te zijn, omdat niet wordt bereikt wat we willen bereiken. Het volgt hetzelfde patroon als bijvoorbeeld het debat over de crisis van de democratie.’

Foto: jasbcor (cc)

Oorlogspropaganda van de Nederlandse regering

Deze week wordt met gemengde gevoelens teruggekeken op de oorlog in Irak die de VS twintig jaar geleden begonnen. Om die oorlog in maart 2003 te legitimeren en mogelijk te maken, werd door de VS een massieve propagandacampagne opgetuigd. Deze was gericht tegen de eigen bevolking, die met misleiding en bedrog tot steun aan een illegale oorlog werd gemanipuleerd. Twintig jaar na dato zijn de Amerikaanse leugens genoegzaam bekend; minder aandacht is uitgegaan naar propagandagebruik door de Nederlandse regering. Jip van Dort blikt terug.

De Amerikaanse desinformatie was georganiseerd rond twee thema’s: massavernietigingswapens (MVW) en banden met de jihadistische organisatie Al Qaida, die verantwoordelijk was voor de aanslagen op 11 september 2001. Vanwege het bezit van chemische, biologische en mogelijk zelfs nucleaire wapens en de bereidheid om deze te delen met aanslagplegers werd Irak opgevoerd als een grote en acute dreiging, voor de gehele wereld. Daar moest snel iets aan gedaan worden, was de boodschap, maandenlang. Meerdere studies geven enig zicht op de omvang van deze propaganda.

Een rapport uit het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden concludeerde in maart 2004 dat vijf sleutelfiguren, waaronder president Bush en een aantal ministers, zeker 237 misleidende verklaringen de wereld in hadden gestuurd. De Amerikaanse president stelde bijvoorbeeld dat Irak pogingen ondernam om uranium uit Afrika te importeren, dat nodig is om kernwapens te maken. Vicepresident Cheney stelde dat Irak een gevestigde relatie met Al Qaida had.1

Foto: International Labour Organization ILO (cc)

Staking zorgpersoneel

COLUMN - Dat zorgpersoneel vorige week in 64 ziekenhuizen actie voerden, heeft niet alleen met loon te maken. Verpleegkundigen worden ondergewaardeerd. Een gastbijdrage van Nick Ottens.

Ziekenhuizen bieden 5 procent loonstijging op de korte termijn, nog eens 5 procent in de loop van het jaar en 3 procent meer salaris in 2024. De vakbonden willen onmiddellijk 10 procent extra plus een hogere toeslag voor verpleegkundigen die ‘s nachts en in het weekend werken.

Daar zou uit te komen moeten zijn – als er meer vertrouwen was. Verpleegkundigen weten echter dat ze niet voor vol worden aangezien. Zij vragen al jaren om meer zeggenschap over hun roosters en werktijden. Bestuurders trekken zich er weinig van aan. De maat is vol. Op donderdag werd gewerkt alsof het een zondag was: alleen spoedeisende hulp ging door.

Oud-vakbondsman Doekle Terpstra deed tussen 2018 en 2021 onderzoek naar de personeelstekorten in de zorg. Hij was verbijsterd ‘hoe weinig autonomie en ontwikkelingsmogelijkheden zorgmedewerkers vaak hebben [en] hoezeer vanuit het rooster wordt gedacht in plaats vanuit de werknemer.’

‘Ik proef soms nog iets van de oude sfeer van heel vroeger, van werken in de zorg als roeping voor heilige Martha’s,’ zei Terpstra.

Foto: Flickr CC BY-NC 2.0 by Rasande Tyskar rethink capitalism Corona times Hamburg

Vrijheid en markten in balans

ESSAY - van Willem Schramade, eerder verschenen in het themanummer van idee-magazine (tijdschrift voor het sociaal-liberalisme) over marktmacht (april 2021)

De term ‘vrije markt’ suggereert een simpele relatie tussen markten en vrijheden: vrijere markten zorgen voor meer vrijheid. Maar zo simpel is het niet. Markten faciliteren vrijheid slechts tot op bepaalde hoogte. Ze moeten goed gestructureerd worden om effectief te zijn. Markten zijn dus geen doel op zich, maar een middel om vrijheid te realiseren. Maar hoe zorg je ervoor dat het middel goed functioneert? Daar zijn zes richtlijnen voor te benoemen.

Wat Marx en de neoliberalen met elkaar gemeen hebben

In het neoliberale denken leiden minder markt en meer overheid automatisch tot minder vrijheid en efficiency. Het adagio is: overheid, ga aan de kant, dan komt alles goed. Zo zijn in naam van de vrijheid veel waardevolle instituties afgebroken, waaronder ook burgerlijke zelforganisatie buiten overheid en markt om – met alle schade van dien. Karl Marx zag hetzelfde lineaire verband maar dan omgekeerd: hoe meer markt, hoe meer ongelijkheid en onvrijheid. De in zijn naam uitgevoerde experimenten zijn dramatisch slecht afgelopen, met extreme vormen van staatsingrijpen. Kortom, beide visies hebben een grote blinde vlek voor de door hen gewenste situatie, maar zien scherp de gevaren van de ongewenste tegenovergestelde situatie.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Closing Time | Won’t

Ze is zangeres, instrumentaliste, model, actrice. Wat kan Tanerélle eigenlijk niet? Maar wat ze vooral goed doet, is je in slaap wiegen met verlokkelijke ademstoten.

Closing Time | Where we are

Het zou u vergeven zijn als u zou denken dat Curtis Harding een vergeten soulzanger uit de jaren zeventig is. Hij zou zo uit de gloriejaren van Motown kunnen zijn weggelopen. De 43-jarige Amerikaan maakt echter pas albums vanaf 2014.

Closing Time | Tourner dans le vide

Indila kreeg een tijdje terug wereldwijde bekendheid doordat het refrein van dit nummer door filmpjesmakers onder allerlei clipjes van Andrew Tate werd gezet.

De zangeres zelf heeft verder niks te maken met deze alfamannetjesputter. Ze kan tieners wel motiveren om Frans te leren.

Vorige Volgende