Verloren Oudheid | Sargon van Akkad

ELDERS - Het referendum in Italië over een grondwetswijziging zou wel eens anders kunnen uitpakken dan premier Matteo Renzi heeft bedoeld.

Is Renzi overmoedig of dwaas? Op 4 december zal moeten blijken of hij niet een te groot risico heeft genomen met een volksraadpleging over de hervorming van het parlementaire stelsel. De kans is groot dat Italianen de gelegenheid zullen aangrijpen om hun ongenoegen over de regering te laten blijken. Daar zijn voldoende redenen voor. Als het referendum uitpakt als een motie van wantrouwen tegen de regering wordt de toekomst van het land buitengewoon onzeker.

Renzi heeft al toegegeven dat hij een fout heeft gemaakt door het referendum te koppelen aan een stemming over zijn premierschap. Maar de geest is nu uit de fles. De Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo ruikt bloed na de overwinning die de partij deze zomer heeft behaald bij de lokale verkiezingen. En ook in Renzi’s eigen partij is de pleuris uitgebroken. Vooraanstaande partijleden zoals partijsecretaris Pier Luigi Bersani en de vroegere premier Massimo D’Alema hebben aangekondigd tegen de hervormingen te zullen stemmen.

Een nederlaag van Renzi begin december kan vergaande consequenties hebben. Ook voor de rest van Europa.

De hervormingen die de regering op 4 december aan de bevolking voorlegt moeten Italië een beter functionerend politiek stelsel opleveren. De Senaat krijgt een kleinere rol en het aantal leden wordt van 315 teruggebracht naar 100. Het wetgevingsproces wordt versneld. De regering hoopt met deze meest ingrijpende wijziging van de grondwet sinds 1945 de politieke stabiliteit te bevorderen. Italië kende sinds de oorlog 63 regeringen. Slechts één regering (van Berlusconi) heeft het de volle periode uitgehouden. Renzi begrijpt ook wel dat een groot deel van de bevolking niet direct warm loopt voor grondwettelijke kwesties. Hij heeft dan ook aangekondigd dat hij de 500 miljoen euro besparing op de Senaat zal investeren in een armoedefonds. Daarnaast kondigde hij een belastingverlaging aan en verhoging van de pensioenen voor de arme ouderen.