ANALYSE - Nederland: het land van windmolens, tulpen… en een van ’s wereld tien grootste gasvelden. Maar wat ooit gezien werd als een zegen wordt in toenemende mate gezien als een ding van het verleden. Craig Morris vraagt zich af: is het tijd om te breken met de Nederlandse traditie van ‘prettige voortzetting’?
Je eerste Nederlandse zin van de dag: smakelijk eten. Ongeveer 98 percent van de huishoudens kookt en verwarmd met gas. Het is niet moeilijk om deze afhankelijkheid te verklaren: in 1959 ontdekte de Nederlanders het grootste gasveld van Europa en het in omvang 10e gasveld van de wereld onder hun voeten in Groningen. Nederland wilde dit gasveld zo snel mogelijk opmaken, omdat experts ten onrechte dachten dat kernenergie gas snel onverkoopbaar zou maken (een goed voorbeeld van de hype rond kernenergie rond 1959 – zie ook deze van een ander Nederlands bedrijf).
Citaat uit een speech van de Senior Vice President van Exxon in 2013.
Bijna zestig jaar verder is er veel gasinfrastructuur aangelegd, omdat kernenergie heeft gefaald. Deze afhankelijkheid van gas bleef niet zonder kritiek. In 1977 bedacht het Britse weekblad The Economist de term ‘Dutch disease‘ (Nederlandse ziekte) voor het vermeende onvermogen van Nederland om zich zelf uit economische neergangen te innoveren (niet te verwarren met de recentere Dutch Coal Mistake (Nederlandse kolen vergissing): meerdere kolencentrales bouwen die meteen verliesgevend waren). Nederlanders, zo werd gedacht, waren lui geworden door de grote hoeveelheid gas. Shell, de olie en gas gigant, is ook te groot voor zo’n klein land; de omzet van Shell is bijna net zo groot als de hele Nederlandse economie.
Maar recente gebeurtenissen zorgden voor een fundamentele omwenteling. Aardbevingen begonnen schade te veroorzaken aan huizen boven het Groninger gasveld (doordat het gas wordt gewonnen, klinkt de bodem in). De productie is daarvoor bijna gehalveerd t.o.v. 2013. Begin dit jaar besliste de rechtbank in een aangespannen spoedprocedure dat het gaswinningsbesluit voorlopig blijft gehandhaafd in afwachting van de inhoudelijke behandeling van de bezwaren tegen de gaswinning in mei. Maar gas is op z’n retour: vorig jaar verzocht de Tweede Kamer om de gasaansluitplicht af te schaffen en in de Energieagenda geeft het Kabinet aan dat de gasaansluitplicht geschrapt gaat worden. Amsterdam heeft inmiddels een plan om alle huizen voor 2050 van het gas af te halen. Nederland heeft als doel 100% hernieuwbare energie in 2050 (KB: in de Energieagenda wordt gesproken van een CO2-arme energievoorziening voor 2050).
“The mind is a funny thing”
“We moesten onszelf binnen ons bedrijf overtuigen dat een toekomst zonder gas mogelijk is,” zegt Elbert Huijzer van netwerkbedrijf Alliander. Huijzer en zijn collega’s probeerde een scenario voor Nederland te ontwikkelen zonder gas, om beter deel te kunnen nemen aan het debat over de mogelijkheid van een gasvrij Nederland. Hij en zijn collega’s dachten dat hun banen zeker waren, gegeven de dominantie van gas. “We namen de bedreiging simpelweg niet serieus.” Dus hij liet zijn collega’s eind 2015 vier dagen werken aan het ontwikkelen van scenario’s voor een gasvrij Nederland.
“Mijn doel was om te bewijzen dat het idee van een gasvrij Nederland onhaalbaar was. Maar het effect was tegenovergesteld,” zegt hij. Tot hun eigen verbazing ontdekten zijn collega’s dat een toekomst zonder gas mogelijk was voor Nederland. “Nadat we deze energiemix zelf hadden ontworpen begrepen we dat het risico reëel was,” zegt hij, “maar het kost veel tijd en discussie. The mind is a funny thig,” zo beschijft hij de ervaring.
Dat inzicht komt precies op tijd. De directeur van NAM, het bedrijf dat het Groninger gasveld exploiteert, heeft recent opgeroepen om de gasbaten in een fonds voor hernieuwbare energie te stoppen: “Momenteel lopen de winsten van gaswinning nog in de miljarden en we kunnen die investeren in de energie van de toekomst.”
Shell heeft ook een ommezwaai gemaakt. Tot voor kort ondermijnde de olie- en gasgigant heimelijk achter de schermen de EU doelen voor hernieuwbare energie. De antidemocratische rol die Shell historisch gezien speelde in Nederland is goed beschreven in een boek waarvan de titel geen uitleg behoeft: Gaskolonie.
De Nederlanders zijn nog lang niet in de buurt van het doel voor 2020 van 14 hernieuwbare energie. Inderdaad, is er weinig voortgang geboekt. Bron: EnTranCe.
Recent heeft Shell, als onderdeel van een consortium, een winnend bod geplaatst voor wind op zee met een bod van 5,45 ct/kWh. Toch blijft er kritiek, een kenner van de Nederlandse energiesector waar ik mee sprak op voorwaarde van anonimiteit stelt dat Shell zich meester wil maken van de markt voor wind op zee: “Ze lobbyen voor een grote tender van 10-15 GW. Als ze die winnen, domineren ze de windmarkt, net zoals ze met NAM en Exxon voor gas doen.”
Het maakt een duidelijk politiek verschil wie de energietransitie drijft: een kleine groep grote bedrijven of een breder scala van kleinere ondernemingen en coöperaties. Hoewel dit aspect vaak over het hoofd wordt gezien is de wereldwijde energietransitie een eenmalige kans om de energiesector te democratiseren. In Nederland is het een eenmalige kans om de dominantie van een zeer kleine, maar machtige gas oligarchie te verzwakken.
Welke weg de Nederlanders ook kiezen, het publiek moet eerst rijp gemaakt worden voor een gasvrije toekomst. Hiervoor zet Nuon (een dochterbedrijf van Vattenfall) een Cook Truck in om mensen vertrouwt te maken met elektrisch koken. Je tweede Nederlandse uitspraak van de dag is: prettige voortzetting. Misschien zou prettige transitie beter zijn?
Craig Morris (@PPchef) is de hoofdauteur van Global Energy Transition. He is co-auteur van Energy Democracy, de eerste geschiedenis van de Duitse Energiewende en hij is momenteel Senior Fellow bij IASS.
Dit artikel is eerder verschenen op Energy Transition en met toestemming van de auteur vertaald door Krispijn Beek.
Reacties (36)
“Amsterdam heeft een plan om alle huizen voor 2050 van het gas af te halen.”
– Niet een plan maar slechts een voornemen, 2050 is nog ver.
Stadsverwarming moet in Amsterdam flink worden uitgebreid, die komt uit een gasgestookte centrale, dus …
@1: Stadsverwarming is efficiënter dan ieder zijn eigen cv-keteltje, zegt men, maar ten onrechte is er een indruk dat stadswarmte voor 100% restwarmte van fabrieken e.d. is.
De restwarmte van bv de hoogovens gebruiken om een lokaal verwarmingsnet aan te leggen is dan ook uiterst riskant want zo’n bedrijf kan morgen failliet zijn en dan zit je letterlijk in de kou zonder snel alternatief.
Als 98% van de huizen nog op gas is aangesloten denk ik echt niet dat windmolens de oplossing zijn. Voorlopig is er maar een alternatief voor Nederlands aardgas en dat is aardgas uit het buitenland. Noorwegen en later ook Rusland zullen onze hofleveranciers zijn en daar geen enkel probleem mee hebben. Zolang we betalen zullen de Russen leveren. We kunnen pas zonder gas als het ons lukt om alle huizen van het gas te halen. Het gaat om miljoenen huizen. Bepaal het tempo van de vervanging van oud naar nieuw en de woonbehoefte van een bevolking die in een snel tempo verouderd. Dan heb je een een schatting van het tijdstip dat we zonder gas kunnen. Bedenk wel gas is schoon en makkelijk. Dat zal ook dienen te gelden voor de alternatieven
verwarmt a.u.b.
Ik wil toch weer even de open deur, waar Craig Morris aan voorbijgaat intrappen. We moeten ook stoppen met aardgas, omdat het een eindige hoeveelheid betreft. Het is over 10 jaar helemaal op en volgend jaar is de binnenlandse productie wellicht al onvoldoende om in het binnenlands verbruik te voorzien.
Plannen maken voor 2040 of 2050 is niet erg zinvol. We moeten direct aan de slag om in 2025 al zonder aardgas te kunnen.
Toekomstige aardgasbaten investeren in duurzame energie? Welke toekomstige aardgasbaten? Het is heel goed mogelijk dat 2016 het laatste jaar was dat Nederland een netto-exporteur van aardgas was. En als je de baten van het binnenlands gasverbruik opzij wilt zetten en wilt oormerken voor duurzame energie, dan kun je net zo goed de belasting met 1% verhogen.
De aardbevingen in Groningen zijn een tijdelijk probleem.. het stopt gewoon weer als het gas op is. Het opraken van het aardgas is voor altijd: het komt nooit meer terug.
We hebben te weinig bossen, de turf opgestookt in de 18e en 19e eeuw en de steenkool in de 20e eeuw. Dus het grootste deel van de 21e eeuw zit Nederland zonder brandstof. Importeren? Of gaan de windmolens ons redden?
@4: [ de turf opgestookt in de 18e en 19e eeuw en de steenkool in de 20e eeuw. ]
Onzin, we zijn gestopt met turf en steenkool omdat olie en gas goedkoper waren, en steenkool van elders ook.
Vinkeveense, Loosdrechtse, Nieuwveense, Nieuwkoopse plassen zijn allemaal onvoltooide turfstekerijen. Niet rendabel om de restanten turf weg te halen en onrendabel om er daarna een polder van te maken.
Er zitten nog massa’s steenkool en turf in de Nederlandse grond.
@4: Hoe wilt u al in 2025 zonder aardgas kunnen? Miljoenen huishoudens zullen in de kou staan. Koken kan ook op elektrisch. Dat is geen probleem. Maar om de huizen te verwarmen is gewoon aardgas nodig. De transitie kan nooit in dit tempo worden voltooid. 2025 is al over 9 jaar.
@5: We hebben in de genoemde tijd nagenoeg al het hoogveen verstookt. Maar voor de rest hebt u gelijk. De steenkool is beslist niet op. Het is te duur om te winnen met klassieke mijnbouw. Overigens men stopte ook met steenkool om de weg vrij te maken voor aardgas. Aardgas bracht de overheid miljarden op en op steenkool moest men steeds meer bijleggen.
Frankrijk had de ambitie 100% van het totale energiegebruik uit kernenergie te halen, dus ook voor transport, verwarming enzovoorts. Dat is niet helemaal gelukt inderdaad, maar Frankrijk is wel netto-exporteur van kernstroom (en Nederland importeur). Om nu te zeggen dat kernenergie heeft “gefaald” is op zijn zachtst gezegd wat overdreven.
Goed, we gaan kernenergie afschrijven, de gaskraan dichtdraaien en kolencentrales de das om doen. Enig idee wat er dan nog over blijft om onze dagelijkse energiebehoefte mee te dekken?
Ik zou het sommetje wel eens willen zien waarin wordt voorgerekend hoe we met zon en wind (en batterijen voor de rest van de tijd) de winter door komen.
@7: Er ligt nog heel wat laagveen in Nederland.
http://members.casema.nl/roelandvw/images/Veen%20in%20NL.jpg
@6:
Dat het in negen jaar niet kan lukken ben ik met je eens. Maar er zijn natuurlijk wel alternatieven voor aardgas. Een gasgestookte CV-ketel is bijvoorbeeld zonder al te ingrijpende verbouwingen aan je huis te vervangen door één die werkt op biomassa (houtpellets).
Wat een massale overstap op dat soort systemen doet met de vraag naar biobrandstoffen is een tweede.
@6: [ Maar om de huizen te verwarmen is gewoon aardgas nodig.]
Aardolie is ook een serieuze mogelijkheid, naast hout.
Maar ik meen dat de Fransen met hun talloze kerncentrales veelal elektrisch verwarmen. Dat zou ons netwerk misschien niet aankunnen op dit moment.
2025 is een lachertje als je nog geen uitgewerkte plannen in wetten hebt omgezet en gefinancierd.
Overigens lijkt het mij een enorme kapitaalvernietiging om dat gasnetwerk zomaar op te doeken. Vóór de gasbel in Groningen hadden veel steden een gasnetwerk voor kolengas. Ook van olie kun je gas (lpg) maken.
Als wee binnen met het onderzoeken hoe bestaande woningen energie neutraal kunnen worden gemaakt, kan het gasverbruiker sterk worden teruggebracht. Dan pakken we het probleem bij de wortel aan.
Het kan aan mij liggen, maar ik kan uit het stuk niet opmaken wat nou exact de oplossing is om NL van het gas af te krijgen.
Er wordt wel gesproken over een energiemix. Welke ? Mogen we zelf uitzoeken. Het wordt gefinanciert uit de aardgasbaten begrijp ik. Maar hoeveel zijn die dan tot 2050 ? En hoe verhouden die zich tot de kosten van het hele plan. Of komt er nog een deel twee ?
Typisch weer een verhaaltje van Krispijn met wensdromen, paddestoelen en veel rode puntmutsen. En inderdaad, The Mind Is a Funny Thing; Je kan mensen werkelijk alles wijsmaken.
@5: laat ik het dan zo formuleren, Frank:
“de makkelijk winbare turf opgestookt in de 18e en 19e eeuw en de makkelijk winbare steenkool in de 20e eeuw.”
Natuurlijk is er nog wel ergens turf te steken in Nederland. En er is ook nog wel steenkool te vinden. Maar het wordt echt een enorme kloteklus om die brandstoffen weer te gaan gebruiken. Dat ben je toch wel met mij eens, hoop ik.
@6
Als er geen aardgas meer geleverd wordt, dan zitten inderdaad miljoenen in de kou. We gaan niet vrijwillig stoppen met aardgas, maar gewoon omdat het op is of te duur voor het gemiddelde huishouden. In Griekenland kunnen vele huishoudens de dure stookolie niet meer betalen.
@11
De telefoonkabels liggen ook nog altijd in de Nederlandse bodem: duizenden kilometers glasvezel en koperdraad. Het wordt nog nauwelijks gebruikt.
@14: [ Maar het wordt echt een enorme kloteklus om die brandstoffen weer te gaan gebruiken. Dat ben je toch wel met mij eens, hoop ik.]
Nee, mijnheer Verbeek…
Het zou vandaag de dag 100 keer makkelijker zijn om turf te winnen met moderne machines in plaats van baggernetten of zelfs een stoombaggermachine.
Idem voor steenkool, mijnheer Verbeek!
Maar het zou nog steeds niet economisch opwegen tegen steenkoolmijnen in lagelonenlanden of bruinkoolmijnen aan de oppervlakte.
Wanneer gaat u nu eens economisch denken in plaats van Dunning-Kruger?
[ De telefoonkabels liggen ook nog altijd in de Nederlandse bodem: duizenden kilometers glasvezel en koperdraad. Het wordt nog nauwelijks gebruikt. ]
Nee, mijnheer Verbeek… Alweer compleet mis!
Het gebruik van klassieke telefoonaansluitingen is gestegen van 74% in 2012 naar 81% in 2016.
Daarnaast zijn gasmeters en leidingen en slimme meters en gasfornuizen en gasovens en cv-ketels bij elkaar een veel groter kapitaal dan een koperdraadje plus een contactdoosje.
Mijnheer Verbeek, wanneer gaat het tot uw grijze cellen doordringen dat u gewoon weinig weet? Dat is helemaal niet erg, wél erg is dat u blijkbaar te lui of te overmoedig bent om eerst te googelen voordat u iets dumpt op Sargasso.
http://www.pricewise.nl/blog/bellen-vaste-lijn/
@14: Kabelnetwerk wordt nog zeer intensief gebruikt. https://www.acm.nl/nl/publicaties/publicatie/15063/KPN-moet-koper–en-glasvezelnetwerk-openstellen-voor-concurrent/
@14:
Hans,
Volgens mij gebruiken we geen turf meer omreden van prijs, energiedichtheid en gemak. Complexe, hoogtechnologische welvaartsmaatschappijen zoals die van ons, kunnen alleen in de lucht gehouden worden met overvloedig voorkomende en goedkope vormen van energie zoals uranium, olie, gas en kolen. Voorkeur is dan aan energievormen met de hoogste energetische waarden en die het minste energie kosten om ze te economiseren (zie EROI).
Doe ik thuis ook. Ik verstook liever eiken-of perenhout in mijn haard dan vuren-of populierenhout. Dan hoef ik niet de hele avond heen en weer te lopen. Die open haard is dan een metafoor voor een hoogtechnologische welvaartsmaatschappij, als je begrijpt wat ik bedoel.
@15:
Maar in dat verhaal staat ook:
Je laat gewoon weg wat niet in je straatje past, Frank.
Om weer turf of steenkool als brandstof te gaan gebruiken, moeten er weer andere kachels komen. Er moet ook infrastructuur komen, opslag voor de brandstof (in je kelder of schuurtje?). De brandstof zal vervoerd moeten worden met vrachtauto’s to bij de mensen thuis. Het is echt enorm veel gedoe.
Nederland heeft het afgelopen decennium veel geïnvesteerd in gasinfrastructuur en pijpleidingen om gas te importeren. We hebben gekozen voor gas uit Rusland en niet voor aardwarmte of iets anders.
@18:
Die afname van vast telefoonverkeer is wel een dood vogeltje hoor. Tegenover die afname staat een toename van het draadloos telefoonverkeer en communicatie via internet. Energieverbruik van internet en ICT wordt nu al op 10% van het totaal geschat. Vooral de toename van het energieverbruik voor ICT is een regelrechte nachtmerrie; Jaarlijks 10-20% tot 2030. En ondanks alle prachtige verhalen over computers en chips zonder koeling; Als de toename tot 2030 niet gecurbt kan worden, is het energieverbruik van ICT in 2030 gelijk aan het totaalverbruik van nu.
@18: [ Het wordt nog nauwelijks gebruikt. ]
Dat zijn uw eigen onjuiste woorden mijnheer Trump Verbeek, niet de paaltjes gaan verzetten door het sec over minder verbruik van de vaste telefoon te hebben. Het wordt tijd dat u een persoonlijke factchecker krijgt.
@19: Er liggen zowel ongebruikte tv-kabelaansluitingen als telefoonkabelaansluitingen. Beide zijn verworden toe een kabeltje dat niet meer alleen voor TV of alleen voor telefoon bestemd is, maar voor het complete pakket internet+tv+internetbellen.
KPN legt bovendien steeds meer glasvezel aan, maar vaak alleen tot in de wijkkast, zodat het oude koperen telefoonkabeltje nog steeds de aansluiting in de woning blijft.
@10: Zijn houtpellets net zo schoon en makkelijk als aardgas?
@21: https://www.newscientist.com/article/2122115-the-eus-renewable-energy-policy-is-making-global-warming-worse
Mijn CV is eigenlijk wel aan vervanging toe. De volgende ketel zal vast de laatste zijn. Alternatieven zijn nu te duur.Over 15 jaar vast niet meer.
@6 wel eens gekeken hoeveel jaar het heeft gekost om het gasnetwerk in het grootste deel van Nederland uit te rollen? Was (exlusief Waddeneilanden) binnen 10 jaar gebeurd: http://wetenschap.infonu.nl/diversen/37352-de-ontdekking-van-aardgas-in-nederland.html
@13 niks verhaaltje van mij, lees gewoon even wat er staat: vertaling van andermans werk. Stond onterecht nog onder mijn eigen naam gepubliceerd. Is inmiddels aangepast.
Apart trouwens dat de discussie zich enkel focust op het voornemen van de Nederlandse staat om van gas af te gaan en dat de unieke kans die dit biedt om het bestaande oligopolie van energieleveranciers te verzwakken en de energievoorziening (deels) in eigen handen te nemen niet wordt opgepakt.
@24: Het is nogal een verschil om in de jaren 60 alleen je kolengasfornuis aan te hoeven passen voor aardgas tegenover nu je aardgasfornuis en aardgas-cv naar de vuilstort te gaan brengen en waanzinnig te moeten investeren in warmtenetten of warmtepompen of bio-installaties e.d.
Daarnaast kon je destijds gewoon je kolenkachel of oliekachel blijven gebruiken tot je het tijd vond om op aardgas over te schakelen, die tijd krijg je niet als de wijk van gas wordt afgesloten.
Apart trouwens dat iedereen alleen aan huishoudelijke toepassingen denkt, want bedrijven gebruiken ook gas voor brood bakken en tomaten laten groeien en wie weet wat allemaal nog meer.
De energievoorziening (deels) in eigen handen te nemen is leuk voor mensen met een eigen huis en dak en grond en salderingsregeling, maar is vooralsnog voor het merendeel van appartementbewoners niet praktisch.
@21:
Nee, natuurlijk.
De link in #22 noemt al een nadeel: de beperkte beschikbaarheid van houtafval voor de productie van pellets. Als we bossen moeten gaan kappen alleen om aan de vraag naar brandstof te voldoen dan is dat natuurlijk slecht.
Maar omdat het gas opraakt komen we er niet onderuit om naar alternatieven te kijken. Houtpellets scoren dan op de criteria “schoon en makkelijk” waarschijnlijk toch beter dan olie, kolen of uranium. Als we massaal zouden overstappen dan moet er dus wel tegelijk een beleid achter zitten dat zorgt voor een duurzame productie. En moeten pellets niet meer gebruikt worden voor elektriciteitsopwekking, zoals nu wel gebeurt.
Voor de consument in huis zijn houtpellets in elk geval wel makkelijk. Af en toe een zak van die pellets leeggooien in de bak van waaruit je kachel of ketel wordt gevoed, de rest gaat automatisch met de moderne systemen. Half Zweden verwarmt zijn woning al op deze manier. Ik zou ook liever zo’n ding in huis hebben dan een olietank of gasfles. En stoken op steenkool in huis geeft pas echt een enorme rotzooi.
@25 energievoorziening in eigen handen kan ook als collectief, in Duitsland en Denemarken zijn voldoende voorbeelden van lokale warmtenetten die in handen zijn van bewonerscollectieven. Daarnaast wordt er op verschillende plaatsen gewerkt aan pilots met flats / appartementencomplexen die van gas af gaan. Kijk bv eens bij Flat met toekomst of bij Stroomversnelling.
Je kan ook aan andere oplossingen denken, bv. door in de wijk (of straat te kiezen voor gezamenlijke seizoensbuffering met bv Ecovat.
Er wordt wel degelijk nagedacht over bakkers en restaurants. Die hebben vaak een grotere aansluiting en zitten dus niet ook op grotere gasleidingen aangesloten. Een van de opties is om die pas als laatste van het gas te halen. Al zijn elektrische ovens prima mogelijk.
@26 van gas af begint met fors isoleren, want 80% van de energievoorziening van een woning is warmte. Terug naar kolen lijkt me nou niet de oplossing gelet op de uitdaging van klimaatverandering. Kernenergie gaat ook niet helpen, zie de problemen die Frankrijk heeft met z’n centrales en de financiële problemen bij alle Nederlandse nucleaire installaties (behalve de proefcentrale in Delft), Toshiba/Westinghouse en EFD/Areva. Kernenergie kan zelfs volgens voorstanders niet zonder hele forse overheidssteun. Zie bv. dit pleidooi voor miljardensteun onder voorwaarde dat de sector zich reorganiseert.
@27: Er kán van alles, maar dat gaat niet gebeuren, VVE’s zijn soms nu nog bezig van VR ketels naar HR ketels om te bouwen en je moet daarvoor al een flink aantal gepensioneerde bewoners hebben om een ombouwtraject te trekken. Nog afgezien van de uitgaven voor energieneutraal die ver boven de gebruikelijke onderhoudsbijdrage uitkomen.
Ik zie nog steeds geen oplossing voor de kapitaalvernietiging en omslag die al binnen 9 jaar zou moeten plaatsvinden. Volgens mij heb je al jaren nodig om tot wetgeving te komen die nieuwbouwwijken zonder gas verplicht.
Ik snap wel dat er veel veranderen moet, maar concentreer je eerst maar op nieuwbouw en probeer nog zoveel mogelijk rendement uit bestaande netwerken en installaties te halen. Het milieu belasten met de bouw van miljoenen nieuwe apparaten voordat de oude zijn versleten is ook een geen optimale oplossing.
@28:
Er is niemand die serieus beweert dat dat in negen jaar kan. Krispijn ziet dat vast ook in. Laat je niet door Hans Verbeek op stang jagen.
@29: Verbeek doet er niet toe, het was Krispijn die in @24 het over 10 jaar had waarin aardgas werd geïntroduceerd, maar afschaffen en iets totaal anders opbouwen is een heel ander proces dan ‘slechts’ upgraden en uitbreiden, zoals in de jaren 60.
@24:
Er zijn natuurlijk gevestigde belangen, die gaan ons niet vertellen dat je met een zonneboiler en zonnepanelen wellicht onafhankelijk kunt worden. Zo zal de groenteboer je ook niet gaan vertellen hoe je zelf aardappelen, worteltjes en sla kunt kweken.
@29:
Als de aardgastoevoer stopt (door welke reden dan ook), dan blijkt opeens dat je gewoon zonder aardgas kunt. Het wordt heel onaangenaam en wennen: “the end of the world as we know it”. Maar aardgas is echt geen primaire levensbehoefte, net zo min als elektriciteit.
Het kan geen kwaad om eens na te denken of je ook zonder aardgas (of elektriciteit) kunt. Gewoon een gedachte-experiment. Of vind je dat eng?
@31: “Het kan geen kwaad om eens na te denken of je ook zonder aardgas (of elektriciteit) kunt”.
Dus 7 miljard mensen (grotendeels in grote steden) moeten gaan kamperen ? Dan zou de aarde binnen vijftig jaar volledig ontbost zijn. Ook low-tech life vereist een minimumpakket aan energie.
Er leven trouwens 1,2 miljard mensen op aarde zonder electriciteit of aardgas. Ze koken hun potje op biomassa en vernietigen hun natuurlijke habitat door houtkap en dragen bij aan klimaatverandering (verdroging) van die regio’s’.
Als je wilt weten hoe fijn en onmogelijk low-tech life is, moet je vaker de stukken van b.v. Ted Tainer en Samuel Alexander lezen op de website van het Simplicity Institute.
http://simplicityinstitute.org/
of
http://www.resilience.org/stories/content-partner/the-simplicity-institute/
Veel plezier !
@32:
Dat is een stropop: je blaast mijn idee op tot iets grotesks, zodat je het kunt afdoen als belachelijk. Een vervelend discussietruukje, Michiel
Ik zeg niet dat het fijn is. Maar het is wel degelijk mogelijk.
In Nederland is het energieverbruik per hoofd van de bevolking tussen 2010 en 2014 met 14% gedaald (van 2010 GJ/capita naar 180 GJ/capita).
In deze tijd kunnen veranderingen heel snel gaan.
Libië was het rijkste land van Afrika en is nu een uitzichtloze failed state waar mensenhandelaren vrij spel hebben.
Nadenken over de kwetsbaarheid van onze technologgische samenleving lijkt me erg nuttig. Roepen dat een leven zonder aardgas ondenkbaar is, komt neer op je hoofd in het zand steken.
@33: “Maar het is wel degelijk mogelijk”.
Is de mantra van alle fantasten zonder juiste cijfers, proporties, spreadsheets of onderbouwing.
Read my lips: wenselijkheden zijn niet hetzelfde als mogelijkheden.
En die grafiek van het energieverbruik in NL is niet alleen relatief en irrelevant, maar ook nog eens misleidend; de trend van het absolute energieverbruik is juist tegengesteld.
@24: “energievoorziening (deels) in eigen handen te nemen”.
Misschien kan Krispijn uitleggen (graag met een voorbeeldje ofzo) waarom het zo fijn is, als mensen hun energievoorziening in eigen handen nemen.
Wat hebben we al die jaren fout gedaan ?
@35: Het is erg leuk als je veel geld bespaart en niet een hogere rekening krijgt omdat ze ergens in het oosten wél of niet bakkeleien.
Maar daar moet je wel een hoop voor doen, investeren met een terugverdientijd van 8 tot 10 jaar en een onbetrouwbare overheid wat bv. betreft salderen.
Daar gaat eventueel nog meer stress bijkomen als je moet gaan kiezen aan wie je je stroom gaat verkopen als saldering niet meer mogelijk is. Ondertussen moet je nog steeds aan het (gas)net gekoppeld blijven want je heb geen opslag voor ’s nachts, of voor de winter.
Want echt leuk en rendabel is 100% afkoppelen, maar zou dat ooit komen?