ACHTERGROND - Met de kortstondige terugkeer van de zomer komt ook de komkommertijd in de herkansing. CDA-voorman Sybrand van Haersma Buma gaf een komkommerboodschap af met zijn voorstel voor kernenergie, om ons zo onafhankelijker van Rusland te maken. ‘We moeten weer durven te praten over kernenergie en het vernieuwen van reactoren en Borssele bijvoorbeeld,’ zei Buma in Nieuwsuur.
Het is niet mijn gewoonte aan elk proefballonnetje van een politicus een column te wijden. Noch om me over typische partijpolitieke standpunten uit te spreken. De reden nu toch op Buma’s hersenschim in te gaan is dat het een mooie gelegenheid is een meer fundamentele vraag te stellen: wat zouden politici in het algemeen van energie moeten weten om tot weloverwogen besluiten te kunnen komen?
Energie-afhankelijkheid (van Rusland) is een belangrijk thema dat een serieus politiek debat vergt. Enige materiekennis helpt dan wel. Maar in mijn augustus-column was ik er al bang voor: ‘een logisch en verstandig antwoord [op de vraag naar energie-afhankelijkheid van Rusland] zal niet worden gegeven.’ Ik was dus voorbereid op het ergste. Toch kwam antwoord ‘kernenergie!’ nog als een schok: van alle denkbare onlogische en onverstandige antwoorden was Buma’s antwoord wel de meest onlogische en meest onverstandige.
Waarom?
De Nederlandse afhankelijkheid van Rusland betreft vooral olie. Nederland importeert ook Russisch gas, maar slechts 6% van wat we gebruiken komt uit Rusland. Wie dat nog te veel vindt, kan rechtstreeks ingrijpen in de gasimporten; een omweg via kernenergie is niet te snappen. Te meer omdat kerncentrales stroom produceren, terwijl gas vooral in de industrie (32%) en voor de gebouwde omgeving (vooral warmte) (51%) wordt ingezet. Wil Buma de cv-ketels in onze woningen wellicht allemaal door elektrische straalkacheltjes op kernstroom vervangen?
Gas als brandstof voor de elektriciteitsopwekking (15%) wordt steeds meer verdrongen door hernieuwbare energie en door… kolen. Daarvan kwam in 2012 volgens gegevens van Essent bijna 20 procent uit, jawel, Rusland. De relatief hoge gasprijzen, lage kolenprijzen en lage CO2-prijzen zijn hier debet aan.
O ja, en dan nog wat: Rusland heeft na Australië en Kazakhstan de grootste uraniumvoorraden, en bouwt via staatsbedrijf Rosatom zijn deelnemingen in internationale uraniumproducenten uit. Rusland wil een algehele energiegrootmacht zijn, dat is duidelijk, en dat streven omvat ook uranium. Sybrand Buma raakt zo met zijn kerncentrales via een gasmotregentje in een nucleaire en kolenplensbui.
We zijn er nog niet. Want hoe zou het idee van nieuwe kerncentrales gestand moeten worden gedaan? De elektriciteitsmarkt kent een overcapaciteit van jewelste. Nieuwe centrales draaien veel minder dan gepland; onderdelen van een gloednieuwe gascentrale werden kort na de oplevering al weer direct doorverkocht aan het buitenland. Er is op de hele wereld geen investeerder te vinden die aan de Nederlandse elektriciteitsmarkt nog een kerncentrale zou durven toevoegen. En weet u nog? Onder het vorige kabinet waaraan het CDA deelnam, Rutte-I, werd de rode loper uitgelegd voor kerncentralebouwers. Maar geen bedrijf kwam met een businessplan. De in allerijl opgerichte afdeling bij Economische Zaken die de vergunningsprocedures moest versnellen, bleef vergeefs wachten op Godot.
Dus tja, als het antwoord ‘nieuwe kerncentrales’ luidt, wat was dan de vraag? Die kan onmogelijk ‘hoe worden we minder afhankelijk van Rusland?’ zijn geweest. Anders gezegd: Sybrand van Haersma Buma laat blijken geen idee te hebben van de portee van zijn pleidooi voor kernenergie.
Dat brengt me terug naar de vraag: wat zouden politici eigenlijk van energie moeten weten om tot weloverwogen besluiten te komen? Meer dan Buma, zoveel is wel zeker, maar verder? Parate kennis van feiten hoeft niet lijkt me, dat is allemaal op te zoeken. Ik moet ook echt op het web surfen om te weten hoeveel uranium Rusland produceert. Maar hoe het energiesysteem werkt, hoe het subsysteem van de elektriciteitsvoorziening draait, wat ruwweg de belangrijkste energiedragers en verbruikssectoren zijn, en wat de maatschappelijke en ecologische effecten van ons energiegebruik zijn – dat zou een politicus toch in grote lijnen moeten weten voor hij ideeën op dit vlak de wereld instuurt. Dat geldt zelfs voor ideeën die als proefballonnen worden opgelaten. Normaliter worden deze gevuld met helium. Deze van Buma bevatte duidelijk een ander medium: lachgas.
Dit stuk verscheen eerder op Energiepodium.
Reacties (75)
“Rusland heeft na Australië en Kazakhstan de grootste uraniumvoorraden”
Laten we in dat kader niet vergeten dat Kazachstan Over dik drie maanden samen met Rusland en Belarus in de Euraziatische Unie zit en dus bij Putin in de knip. Voor Kazachstaans uranium (en andere energiedragers) zijn we dus net zo goed van Rusland afhankelijk.
Beetje off topic, maar de Russische interventie in Oekraïne is mogelijk een direct gevolg van de weigering van dat land om ook toe te treden tot de Euraziatische Unie, omdat het werd gezien als een belangrijke voorwaarde voor het succes daarvan.
Dat verhaal over het vervangen van CV ketels door “straalkacheltjes” hebben we hier recent eerder gezien. Voor het verwarmen van huizen heb je inderdaad niet perse gas nodig, en het kan prima elektrisch. Wat mij betreft liever niet met kernstroom, maar zeker wel mogelijk. Als je zo’n 10% van het gasgebruik van die woningen weg weet te werken via betere isolatie, zonneboilers, warmtepompen, doorstroomverwarmers en IR stralers, dan ben je al van 100% van de Russische import af.
Een groter probleem heb ik met het presenteren van dit als oplossing voor een conflict van nú, terwijl het op zijn minste nog 10 jaar duurt voordat je een nieuwe kerncentrale in gebruik kan nemen als je nú het bestluit zou nemen om hem te gaan bouwen. Dat is, wat je noemt, een beetje dom. Bovendien heeft Nederland, zoals Buma ook toegaf in het debat, geen uranium. Dat vinden we alweer vooral in landen met een nogal instabiel politiek klimaat…
Ja, politici moeten zeker het e.e.a. weten van energie als ze daar een mening over verkondigen. Columnisten ook.
Van Soest:
Dat is een patroon bij Buma, ongeacht het onderwerp waar het over gaat.
Het is een ander onderwerp, dat weet ik wel, maar hoe is het toch in godesnaam mogelijk dat juist dit soort figuren komt bovendrijven in de politiek. En wat doen we eraan.
@3: Je komt bovendrijven als je lichter bent dan de rest :-)
Lekenvraag: je zou de CV ketel in huis kunnen vervangen door een apparaat dat hetzelfde doet, maar dan op stroom ipv gas. Dat lijkt me niet zo’n enorme aanpassing, je blijft dezelfde buizen gebruiken voor de verwarming, er gaat al stroom naar de huizen, je kunt misschien wel ketels hebben die zowel gas als elektriciteit gebruiken, et cetera.
Maar waarschijnlijk is dat een heel dom idee, anders had ik er wel van gehoord. Waarom is dat? Is het heel erg inefficient?
Soortgelijke vraag: is het koelwater van een kerncentrale te gebruiken voor stadsverwarming?
@5: Dat heet een boiler en elektrisch stoken was heel groot in Duitsland, maar Duitsland heeft juist subsidies om huizen om te bouwen van elektrisch naar gas ivm ongelovelijk inefficient.
Volstrekt onzinnig om onze energie keus voor de toekomst te koppelen aan een tijdelijk conflict met Rusland nu. Als we 15 jaar verder kijken dan is ons gas zo goed als op, mogen wij geen kolen verstoken, hebben onvoldoende ruimte voor windmolens en zijn afhankelijk van technische doorbraken op het gebied van bijvoorbeeld zonne-energie. Op zich allemaal geen wereld probleem, een gezonde marktwerking lost dat allemaal vanzelf op eventueel getriggerd door CO2 beprijzing en wat mij betreft schuiven we de 80% reductie op naar het jaar 2100 en gaan in een haalbaar tempo door met duurzame energie. Wie echter angst heeft voor het klimaatprobleem moet open staan voor kernenergie als noodzakelijk kwaad of ten minste CCS. Wie dat niet doet neemt de gok en moet dan ook niet zeuren als we niet in staat zijn te reduceren. Er van uitgaan dat we vrijwillig welvaart inleveren lijkt mij naïef. Hoe dan ook, de kachel en fornuis zal moeten blijven branden in de winter en zonder ontwikkeling wordt het op een gegeven moment allemaal kolen of hout sprokkelen.
@5: Een luchtwarmtepomp zoals de Elga of je gaat voor de Thermische warmte met een Zonneboiler. Voordeel van het laatste is ook nog dat er geen gemiep is met salderen oid en je “rendement” is heel lang veilig.
Elga:
http://www.techneco.nl/producten/warmtepompen/elga
@5:
Ja. Nog los van het feit dat daarvoor de productiecapaciteit (van elektriciteit) ontbreekt.
(Grootschalige/centrale) opwekking van elektriciteit is nog altijd een kwestie van met een warmtebron (gas/kolen/olie/biomassa/uranium) water aan de kook brengen, met de stoom een turbine aandrijven die een generator laat draaien die elektriciteit opwekt, en dan met transformatoren en kabels de stroom naar de eindgebruiker brengen. In al die stappen treden verliezen van energie op. Dus als het je om de warmte te doen is en je niet per se elektriciteit nodig hebt dan is het efficiënter om een aantal stappen over te slaan en de brandstof naar de gebruiker te brengen.
Tenzij de energie voor elektriciteitopwekking gratis uit de lucht komt vallen, dan maken verliezen hier en daar niet uit. Dat kan, dat noemen we dan zonneënergie, maar dat zou eerst grootschalig ontwikkeld moeten worden. Inclusief methoden voor opslag/buffering. Want meestal zet je de kachel pas aan als de zon niet erg schijnt.
Dat is prima mogelijk en dat soort dingen gebeurt ook. Elektriciteitscentrales leveren vaak restwarmte aan stadsverwarming, industrie en tuinbouw.
@0: “terug naar de vraag: wat zouden politici van energie moeten weten om tot weloverwogen besluiten te komen? .. Parate kennis van feiten hoeft niet, dat is allemaal op te zoeken.”
Handig dat ook een stukje schrijver weet dat je met een warmtepomp prima te verwarmen (en koelen) is en dat je in nieuwbouw elektrisch moet koken daar gasaansluiting ontbreekt!
Dit badinerend toontje negeert het gebruik van bruin-en steenkool met de bijbehorende hoge CO2 uitstoot voor de steeds stijgende stroomproduktie.
@8: Hoe mooi die oplossing ook allemaal zijn, ze hebben 2 nadelen.
1. Het werkt nooit volledig optimaal in bestaande huizen, alleen in nieuwbouw werkt het 100%
2. De investering die je vaak moet doen in een bestaand huis verdien je praktisch niet terug omdat het systeem nooit zijn volle werking haalt tenzij je van plan bent om 20 jaar of langer in dezelfde woning te blijven zitten.
@9: “zonneënergie, maar dat zou eerst grootschalig ontwikkeld moeten worden”
Gebeurt al met een groot aantal spiegels om water te verhitten voor stoomturbines, want zonnepanelen zijn niet gratis!!
@9, volgens mij is een deel ervan al heel prima te doen met een klein beetje handiger indelen. Systemen met een thermostaat hebben feitelijk al een bufferfunctie – de warmte in het systeem.
Die wat handiger programmeren kan al heel veel uitmaken zonder ingrijpende technische aanpassingen. En de kachel wordt heel vaak wel gebruikt vlak na de zon: namelijk ’s avonds. Zeker bij helder winterweer zou je bij uitstek systemen kunnen laten draaien die overdag het huis opwarmen en warmte bufferen, om dat in de avond beschikbaar te hebben. (En hetzelfde kun je doen met de koelkast – ook een bufferfunctie, als je die zo programmeert dat ‘ie een koudebuffer opbouwt in de tijd dat stroom makkelijk beschikbaar is, heb je ook een buffer.)
Nee, dat is geen 100% oplossing. En als het rondom de kortste dag van het jaar weken aaneen ijzelt en miezert is het niet genoeg. Maar dat betekent niet dat het niks uitmaakt.
@2: “terwijl het op zijn minste nog 10 jaar duurt voordat je een nieuwe kerncentrale in gebruik kan nemen als je nú het bestluit zou nemen om hem te gaan bouwen.”
En zelfs dat is een positieve inschatting. En dan heb je het nog over één kerncentrale. Om al het gas (laat staan olie en kolen) te vervangen ga je er meer nodig hebben dan je er in 30 jaar tijd gebouwd krijgt.
@11: Onzin natuurlijk, je kan de investering namelijk makkelijk bij de waarde van je huis optellen, afgezien van het feit dat je nu je huis toch bijna niet kwijt kan raken.
@5: Dat kan gewoon. Dat heet een warmtepomp, en nee, die zijn niet inefficiënt. De efficiëntie die je kan halen is wel afhankelijk van wat voor type je precies neerzet, en waar je je warmte die je wil pompen precies vandaan haalt (warmte uit de lucht halen als het buiten -20 is is niet zo makkelijk. Aan de andere kant: hoe vaak komt dat voor in Nederland?). Met een elektrisch spiraal je boiler gaan verwarmen is overigens inderdaad niet effeciënt.
Je radiatorsysteem dat je nu hebt is waarschijnlijk overigens weer niet zo effeciënt. Voor verwarming op basis van een warmtepomp wil je lage-temperatuurverwarming gebruiken. Dat vereist convectoren in plaats van de plaatradiatoren die je nu waarschijnlijk hebt hangen. Ook IR stalers zijn overigens een optie: daarmee kan je heel lokaal een aangenaam gevoel creëren, zonder de indirecte route van het eerst opwarmen van de lucht in een ruimte…
@11: Juist, want isolatie is in de bestaande bouw het probleem. En daarna ventilatie. Ingewikkeld, waardoor een systeem renovatie het meest voor de hand ligt. Zoals de Energiesprong betoogt.
Ik kan behoorlijk wat gaten in dit stuk schieten. Een reactie ligt dan ook bij de redactie om binnenkort geplaatst te worden.
@12:
Natuurlijk zijn die niet gratis. De energie waar ze op werken is dat echter wel. En onuitputtelijk bovendien. Althans zo lang de zon blijft branden, en dat duurt nog wel even.
@14: De komende 15 jaar hebben we nog geen energie probleem. Dat kom pas als ons eigen gas op is, kolen niet meer mogen (klimaat) en er geen kerncentrales gebouwd zijn. Het is een soort balletje balletje, Kern, kolen gas, kern, kolen, gas. Wind doet mee voor spek en bonen en Borsele gaat dicht. Dus zeg het maar, wat gaat het worden?
@20: Om ons eigen gas te gaan vervangen door kernenergie zijn we nu al te laat. Dat gas is bij huidig verbruik op voor er ook maar één centrale aan het net gekoppeld is.
Zo lachen vind ik het niet; EPZ is Delta en een club van allemaal Christenfundies met goede contacten bij het CDA en Delta wordt daardoor op meerdere treinen bevoordeeld en overeind gehouden door het CDA, zo werkt politiek blijkbaar.
@5:
Dit
http://www.milieucentraal.nl/themas/energie-besparen/energiezuinig-verwarmen-en-warm-water/nieuwe-cv-of-combiketel-kopen/warmtepomp-combi-en-hybridewarmtepomp/
is ook een optie.
@0 Je scharrelt wat “bezwaren” bij elkaar en impliceert vervolgens dat de boodschap van Sybrand van Haersma Buma dusdanig vergezocht zou zijn dat je geen andere reactie kunt bedenken dan wat gelach. Ok. Zonder wat concretere argumenten en wat gedetailleerdere vergelijkingen met alternatieven wek je op mij de indruk eigenlijk geen argumenten te hebben en put je hoop uit je poging dit kernenergievoorstel als belachelijk af te schilderen met wat dom gelach. Of je nou voor of tegen kernenergie bent, dit is een triest zwaktebod.
Als het verleden enige voorspellende waarde heeft is onze toekomst voor de volle 100% afhankelijk van de hoeveelheid energie die we tot onze beschikking hebben; we zijn wat dat betreft maar een paar kinkjes in de kabel verwijderd van Mad Max-achtige taferelen. Onze energie-toekomst is dan ook niet iets om lacherig over te doen en het is zeker niet iets waarin we de luxe lijken te gaan hebben om energiebronnen die ons niet aanstaan bij voorbaat af te wijzen. Dat kernenergie steeds meer weer als optie wordt genoemd zou ik dan ook maar opvatten als een signaal dat het niet echt lekker gaat. Dat we ondanks dat we al decennia lang weten wat CO2 doet er niet in slagen onze uitstoot terug te dringen en nog steeds vrijwel al onze energie uit fossiele brandstoffen halen is een ander signaal. Weer een ander signaal is dat duurzame alternatieven vooralsnog net een beetje betaalbaar zijn omdat we goedkope fossiele energie kunnen gebruiken bij het maken ervan.
Beter kom je met een beter voorstel. Maar een beetje dom hoongelach is m.i. niet echt gepast; als ik moet kiezen tussen de chaos die energietekorten met zich meebrengen of kernenergie met duur uranium uit Rusland dan is de keus snel gemaakt. Wil je die keuze voor zijn, kom dan in godsnaam met een constructieve bijdrage…
@22: daar wringt de schoen een beetje nietwaar? Dat het CDA bij elke kans die het krijgt met kernenergie komt aanzetten. De energie-afhankelijkheid van Rusland kan Buma echt geen reet schelen, dat is gewoon retoriek. Daar krijg je dus een slecht energiedebat van.
Eerlijk is eerlijk, ik sta ook niet te wachten op een nieuwe kerncentrale in mijn buurt (in Nederland is wat dat betreft alles in de buurt). Maar een eerlijk debat over de voor en tegens moet in ieder geval worden gehouden.
@15:
Dat had je gedroomd ja, als jij nu een systeem installeert en je huis over 10 jaar verkoopt dan is dat systeem geen drol meer waard, jou opmerking is alleen nog enigszins van toepassing als je je huis max 3 á 5 jaar na installatie verkoopt, daarna is die installatie niks meer waard (vanwege nieuwere en betere systemen en ouderdom van de installatie).
Veel van die systemen halen hun break-even punt niet eens omdat ze dan al defect zijn en alweer aan vervanging toe zijn.
De enige manier dat je rendement uit zo’n systeem haalt is als je zelf de gehele levensduur van het systeem in dat huis blijft wonen, anders verdien je het nooit terug, al die sites die het aanprijzen met bla die bla zoveel euro besparen op je energie rekening ‘vergeten’ voor het gemak even de afschrijving en aanschaf/installatie/onderhoud kosten mee te rekenen.
Kernenergie is geen haalbare zaak wegens de publieke opinie. Geeft verder niet, als de hysterie rond nucleair over een paar generaties is weggebt kunnen we dat uranium alsnog opstoken. Met zonnepannelen kun je iets in de marge doen, windmolentjes blijven marginaal wegens te duur en geen maatschappelijke acceptatie. De ruggegraat van onze elektriciteit voorziening is en blijft dus fossiel. In 2023 zien we een paar %puntjes duur(zaam) verder kolen en gas. Waarschijnlijk kunnen tegen die tijd wel het eerste gas uit gefrackte bronnen verstoken.
@27: Tuurlijk joh. Vroeger hadden de criticasters Japan als haar grote voorbeeld. Zo hoorde het. Maar zoals overal ter wereld worden adviesrapporten in de wind geslagen, risico’s genegeerd en gaat uiteindelijk het snelle geld toch weer regeren totdat je finaal de fout in gaat.
@28
De nasleep van de ramp in Japan bevestigd enkel de hysterie onder de tegenstanders van kernenergie. Het is een absurdistische drogredenering om hier kerncentrales te sluiten omdat er in een Japan een kerncentrale is overspoeld door een tsunami.
Het valt te vergelijken met het sluiten van scholen in Nederland, omdat er ergens ter wereld een school door een tornado is verwoest.
@27:
In de marge van de huidige energieinfrastructuur wel, ja.
Of we breken die infrastructuur af en bouwen een nieuwe, volledig gebaseerd op zonneënergie. Dat is niet onrealistisch, want op een dag zal het toch moeten.
@24 (en ook @10) Het verwijt dat ik eigenlijk proef, is dat Jan Paul van Soest liever dingen af zou schieten, dan zelf met betere ideeën komen. Aan de hand van #0 zou dat misschien te billijken zijn, maar aan de hand van onder andere dit en <a href="http://groengas.nl/report/routekaart-hernieuwbaar-gas/"dit lijkt me dat onterecht. (Al zou ik misschien andere keuzes hebben gemaakt in hoe ik dit het beste holistisch zou bekijken.) Dom hoongelach van de kant van Jan Paul van Soest lijkt me dan ook niet het geval. Ook lijkt het mij, aan de hand van de inzet en de projecten van ‘de Gemeynt’, dat van Soest wél weet waar hij het over heeft. (Of in ieder geval, zou moeten weten.) Hij zou ook zeker niet bruin- of steenkool goedpraten, en zijn aandrang om kernenergie af te schieten, lijkt me eerder te komen doordat hij kernenergie ziet als ‘de lekenoplossing’ om van fossiele brandstoffen af te komen: niet groen, en niet duurzaam, en dus -bij voorbaat- geen serieus alternatief.
@2 Dat heb ik ook eerder voorbij zien komen, en verwarmen met elektriciteit kan ook wel. Later las ik echter dit en besefte dat door de warmtevraag bij de elektriciteitsvraag op te tellen, je veel meer ‘stroombewegingen’ nodig hebt. Zoveel zelfs, dat het netwerk het niet aan kan, zoals het nu is ingericht. De hele elektriciteitsinfrastructuur zou op de schop moeten, ik gok dat de netwerk- én productiecapaciteit dan minstens verdrievoudigd moet worden. Dit staat naast de bezwaren die #9 noemt. De huidige totale energie-infrastructuur en het Nederlandse beleid, maar ook het beleid van de netwerkbeheerders is ingesteld op een mix van elektriciteit en gas, waarbij gas de voornaamste warmtebron is voor MKB/huishoudens, en niet elektriciteit.
Wel denk ik dat #0 kernenergie onnodig en onnodig snel afschiet. Hij zegt:
, maar schiet dan meteen kernenergie af:
Zonder verder op de merites voor kernenergie in te gaan.
@Olav: een relatief onbekende opwekkingsmethode van duurzame energie is aardwarmte. Zeer geschikt in de winter als er veel warmtevraag is en de zonne-energieopbrengt tegenvalt.
Wel is het diep boren duur en enigszins omstreden (er zitten ook milieurisico’s aan).
http://nl.wikipedia.org/wiki/Aardwarmte#Situatie_in_Nederland
@30: Eens, de vraag is alleen over hoeveel honderd jaar?
@29: Even de feitjes, altijd aardig voodat je een meninkje hebt:
http://www.geronimoenergy.com/pdf/How_Deadly_Is_Your_Kilowatt_We_Rank_The_Killer_Energy_Sources.pdf
@30:
Dat ligt er aan, misschien is er over 20 jaar wel een doorbraak in kernfusie en maakt dat alle andere energie vormen volledig overbodig.
Wie weet vinden ze een methode uit om veilig waterstof door ons huidige gasnet te transporteren, vroeger kon je ook alleen inbellen met een 14k4 modem, binnen nu en 2 jaar komt VDSL Ghosting beschikbaar waardoor er 100Mbit over dat zelfde koperlijntje gepompt kan worden.
Op dit moment loopt er een proef in Nederland waarbij een waterstof auto als die geparkeerd staat een volledig huizenblok van stroom kan voorzien en met ruim 5 miljoen auto’s in Nederland kan dat potentieel zelfs volledig het vaste net vervangen want het merendeel van die auto’s staan het grootste deel van de dag stil.
@32: Zeker een optie maar duur en slechts ca. 20% van NL heeft geschikte zandpaketten. Voor die andere 80% moet je nog verder boren en in verreweg de meeste gevallen ook nog fracken.
@35: Fusie over 20 jaar lijkt mij te optimistisch, hoewel ze in Cadarache wel lekker bezig zijn:
http://www.iter.org/
zal het toch eerder 40 jaar zijn voor je commercieel produceert. Als het zover komt dat is.
Voor die waterstofauto heb je nog slechts 1 probleempje, hoe kom je aan de waterstof? Wordt nu gemaakt uit aardgas door reforming en daardoor op stookwaarde een paar keer duurder dan (frack)aardgas met een sterk negatief energierendement.
@37: Klopt allemaal, maar om nu zonne en wind-energie als de oplossing voor alle huidige problemen te presenteren is ook een brug te ver.
Punt is dat je nu niet je hele netwerk over de kop moet gaan trekken voor iets wat misschien wat over 20 jaar wel volledig overbodig is.
En fusie zou pas over 50 jaar kunnen komen maar een revolutionaire doorbraak kan bij wijze van spreken ook morgen al komen, als jij bij de lancering van de missie naar de maan had beweerd dat een mobieltje in 2014 meer rekenkracht zouden hebben dan alle computers in de saturnus raket bij elkaar dan hadden ze je toen ook voor gek verklaard.
@35:
Misschien, misschien ook niet. Of dat ooit zal gaan werken is nog steeds maar een gok. Als je plannen wil maken zal je wel uit moeten gaan van op dit moment bestaande of tenminste realistische technologie.
Door het huidige gasnet in elk geval niet want dat is daar niet geschikt voor. Dat gaat aan alle kanten lekken. Overigens zou het natuurlijk geweldig zijn als waterstof echt bruikbaar gemaakt kon worden. Maar het is géén energiebron. Zonneschijn is dat wel.
Waar heb je dat gelezen? Een heel huizenblok lijkt me nl. nogal optimistisch. Maar het is wel waar dat van waterstofbrandstofcellen nog veel verwacht mag worden. Dat is technologie die inderdaad volop in ontwikkeling is. Het is al bruikbaar maar men zoekt nog uit hoe men het veiliger en hanteerbaarder kan maken. En de prijs zou nog wel flink mogen zakken. Maar fundamentele wetenschappelijke doorbraken (zoals bij kernfusie) zijn daar voor zover ik weet niet meer voor nodig.
@38: zon en wind zijn geen oplossing, op zijn best een rolletje in de marge.
@39:
Het was een reportage over op Radio 1 onlangs, en het werd beweerd door de onderzoekers, men ging een proef starten waarbij auto’s worden gebruik om energie op te wekken uit waterstof als deze auto’s stil staan.
Ik luisterde maar zijdelings omdat ik aan het autorijden was, maar het idee erachter was om waterstof auto’s als generatoren te gebruiken omdat de meeste auto’s het grootste deel van de dag stilstaan op een parkeerplaats.
Ook komen binnenkort de eerst 4 waterstof tankstations in Nederland en Duitsland wil er geloof ik 250 gaan bouwen, dus waterstof komt nu wel redelijk snel op.
En ik weet dat waterstof een energie-drager is en geen bron maar volgens mij is waterstof wel een energie-drager die weinig transport verlies heeft.
@31: “De hele elektriciteitsinfrastructuur zou op de schop moeten, ik gok dat de netwerk- én productiecapaciteit dan minstens verdrievoudigd moet worden”
– Waar die gok op gebaseerd is, is onduidelijk, waarschijnlijk zonder veel stroombesparing. De toevoeging van een goed werkende warmtepomp kan het huidige netwerk aan. Probleem is dat slechte warmtepompen niet zo uitzonderlijk zijn, die vreten stroom. Ook goede isolatie helpt natuurlijk.
De energie toekomst schetsen met weinig besparing en vooral duurzaam in de vorm van biomassa, biobrandstof, groen gas e.d. vergen een enorm ruimtebeslag dat een deel van de voedselproduktie verdringt, tenzij de vleeskonsumtie sterk vermindert. Ook blijkt de CO2 vermindering met deze energiebronnen gering.
@40:
Zon is dé oplossing. Het erdoor jagen van brand- en splijtstoffen is géén oplossing. Of is je lijfspreuk “Na mij de zondvloed”?
@43: Zon alleen niet zolang er niet echt een fatsoenlijke manier is om energie op te slaan voor de mindere zonnige dagen en nachten.
Misschien de combinatie zon en brandstofcel wel.
@41: Een bizarre proef. Waterstof wordt nu vaak uit gas gemaakt en dat zou weer in stroom worden omgezet i.p.v. stroom uit gas?
Afgezien van opslag, transport problemen/verliezen met waterstof.
@44: “Misschien de combinatie zon en brandstofcel wel.”
Voor een nacht of voor de winterperiode (dus 100 keer zoveel)?
@41:
Dat idee is me wel bekend. Overigens hoeven de auto’s niet als generatoren te werken als ze een brandstofcel hebben. Die wekt gewoon chemisch/natuurkundig elektriciteit op door waterstof te laten reageren met zuurstof, komen geen bewegende delen aan te pas. Ik zet echter een vraagteken bij de gedachte dat je daar een heel huizenblok mee van elektriciteit kan voorzien. Of misschien bedoelen ze maar een klein huizenblokje, of meerdere auto’s tegelijk die energie leveren.
Het gaat mij niet snel genoeg.
Klopt, zolang het niet wegvliegt. Dat doet het vrij makkelijk, dat is wel een klein probleem. En ik denk ook niet dat het handig is om een waterstofleiding naar elke woning te leggen, daar komen ongelukken van.
@44:
Precies.
Zon als bron. Waterstof/brandstofcel als opslag- en transportmiddel.
Maar goed, zolang de echte olifant in de kamer niet aangepakt wordt dan zal hernieuwbare energie in dit land nooit echt een grote vlucht nemen en die olifant is de overheid die veel te afhankelijk is van alle accijns en belastinginkomsten die voortvloeien uit fossiele brandstoffen.
Niemand is zo gek om geld te investeren in een eigen energie voorziening als de overheid daarna doodleuk andere belastingen verhoogt om haar inkomsten op peil te houden omdat niemand nog brandstof accijns betaald zodat je er financieel gezien geen drol mee opschiet. (er gaan al stemmen op voor een belasting op het LEVEREN van stroom aan het energie net)
Als we willen dat hernieuwbare energie echt een vlucht neemt dan zal de overheid er aan moeten wennen dat ze minder inkomsten verkrijgt en niet die weggevallen inkomsten ergens anders gaat verhalen.
Als morgen iedereen stopt met het gebruiken van fossiele brandstoffen in de auto dan heeft de overheid al direct een gat van zo’n 7 miljard euro, als niemand meer gas gebruikt dan kost dat 11 miljard euro alleen al aan aardgasbaten.
Dus zolang de overheid verslaafd is aan die inkomsten dan zal het nooit wat worden met duurzame energie in Nederland.
@Anton Het idee achter zonne- en windenergie is dat je niet, om het maar fiscaal te trekken, ‘je eigen huis’ (de planeet) opeet. Bij zonne-energie haal je de energie (via de atmosfeer) uit de zon. En met windenergie maak je gebruik van de drukverschillen die door de verwarming van verschillende gebieden ontstaat. En die verwarming komt meestal en grotendeels door de zon. Bij fossiele brandstoffen ‘eet’ je de reserves van miljoenen jaren op. Bij kernenergie is dat al ietsjes minder, maar nog steeds het geval. (Iter: zeer interessant!)
@Olav Ik zie genoeg mogelijkheden om de huidige infrastructuur middels Power to Gas wel te blijven gebruiken.
@Bolke Ja, waterstof (H2) is een energiedrager. Het probleem met waterstof (mijns inziens) is dat het een behoorlijke lage energiedichtheid heeft: 10 kJ/L, vergeleken 35 kJ/L bij methaan, beide onder ca. 1 bar. En dan komt het gas nog eigenlijk bij 28 mbar uit het fornuis!
@42 Fair enough. Ik had de ‘ongeveer’ gegevens uit een tabelletje met de totale energievraag (of warmtevraag) aan de ene kant, en de elektriciteitsvraag aan de andere kant. Zoiets (pdf!, p.4) of zoiets (p.11) dus. Eerste bron: 1224 PJ warmtevraag (inclusief via elektriciteit) vs. 875 PJ elektriciteitsvraag. Tweede bron in 2010: 1324 PJ warmte vs 894 PJ elektriciteit. Of als je het wat anders leest: 861 PJ aan warmte via aardgas, vs. 894 PJ aan elektriciteit. Om alle warmtevoorzieningen via elektriciteit te doen, zou je dus een verdubbelde capaciteit moeten hebben (goed, niet drievoudig). En dat is als je ervanuit gaat dat een elektriciteit met dezelfde of hogere efficiëntie wordt opgewekt in een centrale, en de overdracht in het huis ook een hoog percentage heeft. Goed, daarin zitten enkele aannames. Sommige vallen wat gunstiger uit (die Elga, misschien bijvoorbeeld), sommige wat minder gunstig (gascentrales kunnen 60%-85% efficiëntie, HR-ketel 90%, geen drastische energiebesparingen). Mijn conclusie blijft nog: Er zou een enorme uitbouw van de capaciteit nodig zijn, om zelfs nog op de koudste dagen via elektriciteit een huishouden te voorzien van warmte, zonder het netwerk te overbelasten.
Voor de mensen die geinterreseerd zijn in de proef met een waterstof auto als stroom opwekker, ik heb ff gegoogled.
De proef wordt door de TU Delft uitgevoerd in the greenvillage en heeft als naam :
”Car as powerplant”
hier een pdf met uitleg (in het engels)
http://thegreenvillage.org/wp-content/uploads/2014/02/Car-as-Power-Plant-final_with_cover.pdf
@49
Je kunt ook warmte overdag of in de zomer warmte opvangen en dan opslaan. Met silica gel of zeoliet kan warmte gedurende langere tijd zonder verlies opgeslagen worden en de volume capaciteit is 3 keer beter dan van water.
http://www.fraunhofer.de/de/presse/presseinformationen/2014/Maerz/waerme-speichern.html
Ook kan wind- of zonne-energie omgezet worden in gas en bij weinig aanbod gebruikt worden m.b.v. gasturbines om elektriciteit op te wekken. Deze centrales staan dan uit bij voldoende wind/zon aanbod en worden opgestart om de teruglopende capaciteit op te vangen. De opstartperiode kan worden opgevangen door toepassingen zoals:
http://www.rwe.com/web/cms/de/365478/rwe/innovation/projekte-technologien/energiespeicher/projekt-adele-adele-ing/
Het schijnt dat de PEM fuell-cell tussen 80 en 100 kW kan leveren en het schijnt dat een 100kW fuell-cell zo’n 100 huizen van stroom kan voorzien bij een jaarlijks verbruik van 4000 kWh per jaar per huis.
En don’t shoot the messenger, dat beweren die wetenschappers.
Ad van Wijk, is bijzonder hoogleraar toekomstige energiesystemen. Een gesprek.
http://nos.nl/audio/543339-er-is-niet-een-specifieke-oplossing-voor-energieopslag.html
Best boeiend verhaal en interessant uitgangspunt. (Maar luisteren naar nos-presentatoren is als nagels over een schoolbord… Je merkt gewoon dat hij niet luistert naar wat er werkelijk verteld wordt.)
@43: brand-en splijtstoffen hebben we nog voor een paar eeuwen, dat erdoor jagen valt wel mee. Geeft ons de tijd om technologie te ontwikkelen en ons leefsysteem te laten evalueren. Komt vanzelf goed, het zijn niet de grondstoffen (die hadden de Batavieren net zo goed als wij) maar het menselijk vernuft wat ons onze rijkdom geeft. Sit back, relax and enjoy the ride.
@51: warmteopslag kan, het meest kosten effectief in grote warmwatertanks. Silicagel of zeolieten zijn te complex om het rendabel te krijgen, concurreert niet met low tech watertank. Belangrijk nadeel is dat je eerst de gebouwen heel goed isoleren anders wordt die tank zo groot. Warmtepomp met bodem als bron is een andere technische oplossing met vergelijkbaar goed resultaat.
G2P is slecht idee, ketenrendement is puin, wordt daardoor nooit wat met de economie. Geen tijd/geld aan besteden.
@53: Van Wijk was ook de man achter Econcern. Een charlatan en een oplichter die vele mensen heeft gedupeerd. Lees het boek ‘windhandel’ van Eikelenboom en Schrijver maar eens.
@56
Ik probeer me in te lezen over Power to Gas (P2G, dat bedoel je toch), en Fischer-Tropsch. Je reactie in #56 is een beetje te summier om goed te duiden op welke technologie dat slaat. En of het ketenrendement zou slaan op de lengte van een koolstofketen, of op de energieketen waardoor je G2P/P2G gebruikt. Heb je iets interessants wat ik kan lezen, waaruit duidelijk wordt wat je bedoelt en waar het gebrekkige ketenrendement dan in zit? Bij voorbaat dank :)
@53: Dit is een beetje een broodje aap verhaal. Het komt er op neer dat je vol gaat tanken bij je tankstation en vervolgens naar je huis rijd om daar de energie af te leveren. Iemand die zijn auto vol tankt doet dat om er daarna die 700 km mee te kunnen rijden, niet om je huis te verwarmen. En dan kan je wel zeggen, die auto staat er toch maar, ja, maar elke dag op en neer naar het tankstation? Gooi dan een waterstoftank vol voor gebruik thuis. Die toepassing bestaat natuurlijk ook al. Waar het om gaat is dat het dan wel de bedoeling is dat die waterstof met duurzame energie wordt geproduceerd. En dat kost veel energie, heel veel energie. Indien op grote schaal toegepast gaat dit hoe dan ook weer bakken vol extra energie kosten. Duurzame energie kan je het beste direct gebruiken. Het is een roze bril verhaal. De waterstofauto is er, de eerste stap is om te garanderen dat de brandstof geproduceerd wordt met duurzame energie en niet met iets anders zoals fossiel. Het zelfde verhaal natuurlijk met de elektrische auto die op kolenstroom loopt.
Alles wat van Wijk zegt moet je hoe dan ook met een korreltje zout nemen.
@58: p2g inderdaad, typo. Unit opertations: elektrolyse, methaniseren, verbranden, co2 afscheiden, heat to power. Haalt de 10% niet.
Optimisten roepen nu brandstofcel maar dan moet je h2 opslaan. Beschikbare technologie is onder druk, dus comprimeren en daar gaat je rendement. Alternatieven zoals adsorptie in metaalhydriden staat nog in de kinderschoenen. Met alle thermische effecten meegenomen moet ik nog zien of dat een serieus alternatief kan worden.
@29:
Ach ja paniek om niets:
Vertel dat eens aan de mensen met stalingsziekten in de omgeving van Tsjernobyl; de gevolgen zijn i.v.m. met erfelijke aandoeningen nog steeds erg ongewis, maar zeer vervelend.
n.b.
Het is daar nog niet pluis:
http://nos.nl/artikel/698734-geen-geld-tsjernobyl-blijft-lekken.html
Verder kan ik je een vistrip in de omgeving van Fukushima van harte aanbevelen.
Voor het geval je nog voor “grappig” nageslacht wil zorgen, zoek een bruid uit de omgeving aldaar ;-)
@61: Zie @34 voor de feiten.
@60: daar gaat je rendement.
Een deel van het opslag/energieprobleem zou economisch opgelost moeten worden. Dat is, de energieprijs voor particulieren/bedrijven zou 5 cent moeten zijn als het hard waait/veel zon schijnt en 40 cent als we een duistere winterse dag hebben. In dat geval maakt het geen drol meer uit dat het opslagsysteem 25% rendabel is, economisch gezien is het dat wel.
Bovendien zou ik verwachten dat vrije-markt adepten dit concept geweldig vinden.
@62:
Laat ik nu het vermoeden hebben dat dat lijstje, waar het de “verminkten” betreft, weinig vermeld.
@64: Tja, vermoedens. Ik ga uit van feiten.
@63: Opslag problem is al lang opgelost. Energie zit chemisch opgeslagen in fossiele brandstoffen. Dus waarom moeilijk doen?
@65: “Ik ga uit van feiten”
In@60 staat “Haalt de 10% niet” Waaruit komt dit feit?
@58: http://de.wikipedia.org/wiki/Power-to-Gas
@66: het is niet moeilijk.
@67: niet uit die warrige wiki. Maar ter leringhe ende vermaek: als jij de moeite neemt om dat ketenrendement uit te zoek en hier te plempen neem ik de moeite om het na te kijken en waar nodig aan te vullen cq te corrigeren.
Deal?
@69:
Nix niet warrige Wiki. Het staat er gewoon:
Strom → Gas → Strom & Wärme (KWK)
Wasserstoff 48–62 % mit 80 bar komprimiert und
Strom/Wärme anteilig 40/45 %
Dus bij gunstigste rendement zit jij er ‘slechts’ 620% naast met je bewering! (#60)
@70: Wel ff serieus analyse doen, nakakelen wat proponenten van een mislukt energieconcept in een wiki plempen is veel te gemakzuchtig.
Om dat verhaal een beetje strak op de rit te krijgen moet ik tijd in steken, dat doe ik alleen als jij dat als eerste doet.
@71: Wie beweert bewijst.
Deze benadering vertoont gelijkenis met het optreden van Ad van Wijk, sterkte ermee.
@71: Hèhè grapjas.
Dus wij kunnen beter jou loos beweerde 10% aannemen omdat Wiki te verwarrend is en omdat zomaar getalletjes uit een tabel overnemen te gemakzuchtig is? :)
/bakje koffie doet
Be my guest boys. Als je wijzer wilt worden ga je op mijn aanbod in, als je dom wilt blijven doe je het niet.
@Anton: wat zou kunnen is elektrolyse in tijden van overschot en vervolgens bij Alkmaar de H2 de grond in pompen. Het schijnt dat er nu al Russisch gas bij Alkmaar de grond in gaat, een beetje H2 bijmengen zou moeten kunnen.