Sollen met voorzieningszekerheid

OPINIE - Als de voortekenen niet bedriegen, verschuift de hoofdaandacht van het energiebeleid naar het thema voorzieningszekerheid. Nu ja, misschien was dat al lang het voornaamste aandachtspunt. Als overheden ergens mee bezig waren, dan was het wel het langs diplomatieke of andersoortige weg veilig stellen van de aanvoer van energiegrondstoffen. In woorden leek wellicht klimaatverandering prioritair thema te zijn, gezien de vele discussies erover, maar in daden ging het steeds vooral over betaalbaarheid en betrouwbaarheid.

De sterk gegroeide internationale geopolitieke spanningen, in het bijzonder met Rusland, doen vermoeden dat voorzieningszekerheid voorlopig met stip op plaats één staat. Ga maar na: Rusland is ’s werelds grootste olieproducent en na de VS de grootste gasproducent, en een van de grootste olie- en gasleveranciers van de Europese Unie, dus we moeten wat.

Maar wat?

Het logische en verstandige antwoord zou zijn: in samenwerking met enkele andere (EU-)landen analyseren welke energiestromen in welke delen van de economie aan leveringsrisico’s bloot staan, inventariseren welke opties aan de aanbod- en vooral ook de vraagzijde ter beschikking staan, en wat de kosten en baten van de verschillende opties zijn. Deze kunnen dan vervolgens systematisch worden aangepakt.

Hoor ik daar de term vijfjarenplan vallen? Ja, iets in die geest lijkt me zo gek nog niet, al kan de instrumentatie marktgericht zijn (prijsprikkels) in plaats van command and control. Maar dat er planmatig en samenhangend moet worden gewerkt, lijkt me een open deur. Of is er iemand van u die denkt dat ‘de markt’ alle oplossingen wel zal genereren, ook ten overstaan van landen met enorme fossiele voorraden die marktprincipes alleen maar omarmen wanneer en zolang dat in de machtspolitieke kraam te pas komt?

In zo’n logisch en verstandig antwoord zou zonder enige twijfel een grondige aanpak van energie-efficiency een prominente plaats innemen. Dat is immers een optie die in de categorie gratis tot geld toe valt, die meerdere maatschappelijke doelen tegelijk dient, en die – anders ging het wel vanzelf – een aantal institutionele en organisatorische barrières kent die bij uitstek door een voorzieningszekerheid zoekende overheid kunnen worden opgeruimd. Vanuit het perspectief van voorzieningszekerheid is vooral efficiencyverbetering voor gas- en olieverbruik aan de orde. Daarnaast lijkt me een versnelde introductie van hernieuwbaar en groen gas het overwegen waard, omdat dit rechtstreeks aardgas of slimmer nog motorbrandstoffen kan vervangen.

Maar ik voorspel: een logisch en verstandig antwoord zal niet worden gegeven, en daarnaast: wat er aan antwoord wordt gegeven, zal niet worden afgestemd met omringende landen, laat staan met de hele EU. Ieder gaat voor zijn eigen lijn.

De interessante kwestie is nog wel: wélk onlogisch en onverstandig antwoord zal worden gegeven? Place your bets now.

Mijn gok is dat er niet zo veel verandert – en dat lijkt me op zichzelf al onlogisch en onverstandig. Misschien worden wat goede voornemens gemaakt, verpakt in welluidende bewoordingen die verwijzen naar de verslechterde relatie met president Poetin, en die de noodzaak van onafhankelijkheid van de grillen van dat land en zijn oligarchen onderstrepen. Maar actie? Nou ja, wellicht wordt er iets meer haast gezet achter schaliegaswinning, wie weet; dat levert dan vervolgens weer zoveel verzet op dat er per saldo geen kubieke meter Russisch gas wordt vervangen. Waarna hernieuwd gelijm en geslijm met Rusland toch weer de olie- en gasleveranties uit dat land moet veiligstellen.

Nederland durft het om die reden niet aan te bedanken voor het volgende wereldkampioenschap voetbal in Rusland, in 2018. Maar onze nationale trots moet al na de groepsfase het toernooi verlaten, na smadelijke nederlagen tegen Qatar, Saoedi-Arabië en Koeweit, nota bene in het stadion van Samara, centrum van olie- en gasactiviteiten van staatsbedrijf Rosneft. Het gerucht dat het Nederlands elftal al zijn wedstrijden verloor op klemmend verzoek van de Nederlandse regering kon nooit worden bevestigd.

Dit stuk verscheen eerder op Energiepodium.

Reacties (13)

#1 Vipsania Agrippina maior

“Nederland durft het om die reden niet aan te bedanken voor het volgende wereldkampioenschap voetbal in Rusland, in 2018.”

Nederland durft om geen enkele reden te bedanken voor een WK. Punt.

En over vijfjarenplannen gesproken, dat doen die Chinezen dan toch weer beter:

http://qz.com/170337/china-installed-more-solar-panels-in-2013-than-any-country-ever-has/

Toen NATO-opperhoofd Rasmussen laatst met een samenzweringstheorie kwam over Russische infiltratie in schaliegasprotestbewegingen wist je eigenlijk dat het nooit meer goed kwam met het energiebeleid in het Westen.

Ik voorspel vooral heel veel huilie-huilie als echt duidelijk wordt dat andere landen hun zaakjes wel op orde hebben en vervolgens lachend fossiele brandstoffen verkopen tegen woekerprijzen.

  • Volgende discussie
#2 roland

Energie-efficiency wordt gekoppeld aan groen gas “omdat dit aardgas of slimmer nog motorbrandstoffen kan vervangen”
– Nog afgezien hoe groen dat groengas genoemd mag worden, is een e-motor (veel) efficiënter dan een groengas motor en het wordt nog onzinniger als we laadpalen gaan uitrollen en groengas pompen en waterstofpompen dat alles met subsidie want die zijn naast elkaar verre van rendabel.
Verscherp de CO2 uitstoot eisen en laat de markt dat invullen!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Hans Verbeek

Mijn mond valt open van verbazing,
Ik dacht dat het jou vooral ging om de CO2-uitstoot te verlagen, Jan Paul.
Als je aardgas gaat vervangen door het vergisten en verbranden van biomassa, dan daalt de CO2-uitstoot niet, maar blijft gelijk.

We hebben al het grootste deel van ons aardgas opgestookt en daarvoor bijna al onze (winbare) steenkool. Daarvoor hebben we de biobrandstoffen hoogveen en laagveen opgestookt en daarvoor onze bossen.

Zelfs efficiencyverbetering gaat ons niet veel helpen. Warme truien aan. Pak de fiets i.p.v. de auto of trein. En ga ’s winters maar lekker vroeg naar bed: dat scheelt flink in je CO2-uitstoot.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 penderie

Ik denk dat we de positieve rol van energie-onafhankelijkheid niet moeten overschatten: Als er geen wederzijdse afhankelijkheid is dan kan Poetin nog raardere sprongen maken op de grenzen met Europa, hij heeft dan immers niets te verliezen.

En laten we de discussie rondom de verduurzaming van ons energiesysteem AUB onafhankelijk maken van allerlei opportunistische argumenten (green growth, meer banen en nu weer Rusland, bla bla) en het hebben over waar het om gaat: een leefbare planeet met nog een beetje grondstoffen voor onze kinderen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Herman Vruggink

Mijn gok is dat er niet zo veel verandert – en dat lijkt me op zichzelf logisch en verstandig. Doe niet iets als je niet weet waarom. En noem a.u.b. alles wat met biomassa te maken heeft niet groen. Wellicht duurzaam, maar CO2 uitstoot op de korte termijn eerder meer dan minder. De marktwerking geeft toch de beste kansen. Vooraf trachten te reguleren als je nog geen duidelijke strategie gloort is niets anders dan een blinde gok. Wat klimaatbeleid betreft volgen we als het goed is de lijn van het akkoord in 2015. En als er geen akkoord komt dan kan Europa ook zijn beleid maar beter op een laag pitje zetten. Zinloos en dom om daar dan nog mee door te gaan. Europesche maatregelen komen toch al uit de koker van een stelletje imbecielen. Wat denken we van deze …… http://www.metronieuws.nl/nieuws/koop-nog-snel-een-goede-stofzuiger-voor-ze-verboden-zijn/SrZnhu!l02uxJyvi62ZE/

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 gbh

Er gaat helaas pas wat veranderen als de oude bronnen op zijn of er een nieuwe technologische doorbraak komt zoals kernfusie.

De op één na grootste schaliegas voorraad ter wereld is net gevonden:

http://www.economist.com/news/americas/21613314-politics-biggest-hurdle-developing-enormous-vaca-muerta-field-dead-cow-bounce

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Anton

Duidelijk is in ieder geval wel dat windturbines geen enkele rol van betekenis spelen. Welke oplossing het ook wordt, 1 ding staat vast: hij is fossiel van aard. Hadden we onze tijd en geld maar gestoken in de ontwikkeling van technlogie die wel een serieus alternatief voor fossiel is. Dan hadden we ten minste een kans gehad.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Hans Verbeek

@6: het is heel gebruikelijk om nieuw ontdekte schaliegasreserves een beetje op te blazen, gbh. Na een paar jaar moeten de optimistische schattingen steevast naar beneden worden bijgesteld. Vraag maar aan Shell.
De reserves in de Monterey-shale (Californië) zijn onlangs met 95% naar beneden bijgesteld.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Pieter Gommers

Het is wel erg gemakkelijk om af te wachten totdat de politiek met de oplossing komt. Dit zal echt niet zomaar gebeuren, zeker niet onder het huidige politieke firmament.

Waar blijft de burger zelf? Deze kan toch ook zelf de keuze maken voor (meer) duurzame energiebronnen? Door een bewuste keuze te maken voor groene(re) energie stimuleer je dat er meer capaciteit moet worden bijgebouwd en zorg je er bovendien voor dat de methoden worden doorontwikkeld, waardoor deze op termijn kunnen concurreren met de fossiele bronnen.

Naarmate er meer geld omgaat in het ontwikkelen van duurzame bronnen zal dit uiteindelijk ook door de politiek worden omarmt, waarmee deze ontwikkeling zal worden versneld. (zie Duitsland)

Dus stap vandaag nog over naar een groene(re) energieleverancier!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 AltJohan

@Pieter Gommers: Groene stroom is vaak windhandel. Dat kun je ook zien aan de directeuren van Greenchoice die er op een gegeven moment met grote bedragen vandoor gingen. Via achterbakse certificaat-handel gebruiken veel Noren vieze Nederlandse kolenstroom. Zonder dat ze het door hebben. En het is alleen op papier dat ze vieze stroom gebruiken.

Mijn ouders hebben een ouderwets grijze stroomcontract, maar ze produceren wel meer kWh per jaar dan ze verbruiken via zonnepanelen. Ze hebben zelfs niet eens een aardgasaansluiting.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 roland

@9: “Naarmate er meer geld omgaat in het ontwikkelen van duurzame bronnen zal dit ook door de politiek worden omarmt, (zie Duitsland)”
Duitsland is nu juist het voorbeeld van het omgekeerde, eerst een politiek besluit dan volgt de burger.
Zonnepanelen zijn aantrekkelijk door de salderingsregeling resultaat van politieke besluitvorming.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 pedro

@11: kip en ei discussie. Het punt dat #9 maakt, is dat de ontwikkeling versneld wordt met overheidssteun. Dat we wat dat betreft niet te veel op de vrije markt kunnen rekenen dus. Dat constateer je gelukkig zelf ook al.

@10: natuurlijk zijn er ook slechte mensen, die proberen gebruik te maken van groene etiketjes om daarmee mensen van hun geld af te helpen. Daarmee vergeleken hebben we meer aan mensen zoals jouw ouders, die in de praktijk zelf meer doen, maar tegelijk vind ik zelf wel, dat we als gebruikers met zijn allen wel een signaal af kunnen geven aan de energiebedrijven, door voor groene stroom te kiezen. En dat helpt dan natuurlijk ook vooral wanneer we dat bij de erkende bedrijven doen. Wanneer we dat bij nieuwkomers op de markt doen, is de kans een stuk groter dat het alleen om oplichters gaat.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 JANC

Lees maar eens wat er deze winter gaat gebeuren in België. Men denkt er over, omdat er een paar kernreactoren stilliggen, om complete gebieden zonder stroom te zetten. Landelijke, dat spreekt vanzelf (alsof die geen verwarming nodig hebben, geen telefoon gebruiken in het geval (andere) nood, geen verkeerslichten, …)

  • Vorige discussie