Kunst op Zondag | Kitsch

Kitsch heet geen kunst te zijn, ook al ontroert het een groot publiek. Kitsch is dus een soort nepkunst?

Een quote uit “Tussen nep en kitsch”.

Kitsch is een eigenaardig soort kunst. Noem het postmodern en het is al weer uit de tijd. Noem het vintage en het is trendy, commerciële uitmelkerij. Noem het retro en het is museumwaardige hype.

Edelkitsch of kunst? Paul McCarthy – Piggies, 2007.

Kunst of überkitsch? Jeff Koons – Seated Balerina, 2017.

Nepkitsch of gejat?

Jeff Koons werd er van verdacht de ballerina te plagiëren van een porseleinen beeldje gemaakt door de in 1993 overleden Oekraïnse kunstenares Oksana Zhnikrup. Het klopt dat die Oekraïnse kitsch door Koons werd opgeblazen. Maar hij had wel de rechten op dat beeld verkregen.

Die heisa én het werk van Koons en McCarthy heeft misschien een andere Oekraïnse kunstenaar geïnspireerd. Kijkt (klikt) u eens bij Oleksandr Balbyshev – Ballerina Lenochka with Piggies, 2018.

Nu worden er Russen verdacht nogal wat nep de wereld in te sturen om onrust en verdeeldheid te zaaien in ons zo kalme en harmonieus bestaan. Maar bij kitsch moet u toch meer op uw hoede zijn voor Chinezen. Die kopiëren zo veel, zo vaak dat een kitschwinkel in Canada zich genoodzaakt zag tot deze reclame.

Reclame-uitingen als onderwerp van kunst kennen we al van o.a. pop-art en Andy Warhol. De Chinese gebroeders Luo vervingen in dit werk Chinese propaganda door westerse reclame.

Luo Brothers – detail van Welcome to the World most famous brand, 2000. Kunst of camp?

Kunstenaar en filmmaker Taran Singh Brar blies een kip op voor optrekje waar Donald Trump resideert. Taran Singh Brar wilde er zijn kijk op Trump mee verduidelijken: “He’s too afraid to release his tax returns, too afraid to stand up to Vladimir Putin, and playing chicken with North Korea”. Kitsch of statement?

Die vogel met Trumps kuif stond een jaar eerder al in China. Het ontwerp van designer Casey Latiolais was bedoeld om het ‘jaar van de haan’ luister bij te zetten. Dat de vogel dezelfde haardos als Trump had. zou min of meer toeval zijn. In ieder geval prolongeert Casey Latiolais de haardos nu op het hoofd van Dick Tater.

Penny Byrne ziet Trump meer als Poetin’s poedel. Is het nog steeds kitsch als Moedertje Rusland een kaartje legt met Oom Sam, met alle gevolgen voor Aleppo? Zo gaat porselein de kitsch voorbij.

Penny Byrne – Love is a battlefield, 2013.

Gerard Reve, niet vies van kitsch mits met vakmanschap gemaakt, hield in 1985 vier lezingen voor de Universiteit Leiden die terug te lezen zijn in het bundeltje ‘Zelf schrijver worden’. Reve verdedigde in de laatste lezing het cliché en de kitsch.

Het feit dat niet opzettelijke en met redelijk vakmanschap uitgevoerde kitsch ons vaak wel degelijk kan ontroeren, moge ons in ons oordeel matigen.

In Reve’s tijd had je nog een ‘koningin van de kitsch’ die racisme aan de kaak stelde, de oorlog veroordeelde of een anti-homo fanatiekelinge kapittelde. Waar vind je vandaag nog zulke levensliedvertolkers?

Laat ons dus eindigen met een op Reve verliefde naamloze diva.

Prettige zondag.