Kunst op Zondag | De wolk

Kunstenaaars willen zich nog wel eens met het ongrijpbare bezighouden. Neem nu de wolk. Symbool voor lucht, licht en vluchtigheid. En natuurlijk van meesterlijke oud Hollandse luchten.

Ontelbare keren geschilderd, gefotografeerd en vorm gegeven, dus wat bezielt een kunstenaar alweer een wolk te produceren? Misschien ligt de verklaring daarvoor in de wolk zelf: eindeloze herhaald, maar niet één keer hetzelfde.

In al haar verscheidenheid is de vorm van de wolk natuurlijk archetypisch. Het maakt dan ook niet uit met welk materiaal een wolk wordt gemaakt, zolang er maar ronde, bobbelige vormen in te zien zijn. In sommige kunstwerken versterkt het materiaal de symboliek van de wolk.

Vluchtigheid, in de zin van komen en gaan. Dat past goed bij een treinstation. In 2013 op het station St. Pancras in Londen en in 2015 op het hoofdstation in Lille hingen wolken die als zwevende tapijten de reizigers meenamen. Ze symboliseerden tevens de vraag hoe mensen omgaan met het zo levensbelangrijke water op aarde.

Lucy en Jorge Orta – Cloud Meteoros, 2013.

John Körmeling kreeg de opdracht om voor zes treinstations een wolk van een ontmoetingspunt te maken.

John Körmeling – meeting point De Wolk (hier in Rotterdam),

Waarom wolken in verband met flikkerende lichtjes worden gebracht ontgaat me. Wellicht weet u het. Deze ‘lampjeswolk’ staat voor sociale interactie, samenwerking en collective actie en symboliseert het idee dat het geheel groter is dan de som der delen.

Caitlind r. c. Brown en Wayne Garrett – Cloud, 2012, 2013.

Lampjes voldoen wel aan het criterium dat de vorm van een wolk ‘bobbelig’ is. Dat geldt ook voor de volgende kunstwerken.

Met een wolk van ballonnen hoopt de kunstenaar dat we anders gaan kijken naar alledaagse dingen waar we aan voorbij gaan zonder ze op te merken.
Charles Pétillon – Invasions, installatie in Covent Garden, Londen, 2015.

Een wolk van autobanden.
Michael Sailstorfer – Clouds, 2010.

Een wolk van knuffelbeestjes (stuffed animals).
Mike Kelley – Deodorized Central Mass With Satellites, 1991-99.

Laaghangende wolken van schuim.
Kohei Nawa – Foam, 2013 – 2017.

https://www.youtube.com/watch?v=7ElHyuGXb1I

En van piepschuimen bekertjes.
Tara Donovan – Untitled (Styrofoam Cups), 2003.

Wolken zijn niet altijd een ‘gewoon’ natuurverschijnsel. Zeker de ‘paddestoelwolken’ niet, die uiteraard refereren aan atoombommen. In opdracht van de University of Chicago ontstak  Cai Guo-Qiang een vuurwerkje op exact dezelfde locatie en tijdstip waar 75 jaar geleden de eerste nucelaire kettingreactie tot stand kwam.

Cai Guo-Qiang – Color Mushroom Cloud, (2017.

Een amoebe-achtige wolk, met een huid van duizenden microfoons die beginnen te fluisteren en te zingen, is één van de kunstwerken waarmee de kunstenaar duidelijk wil maken dat er een verschil is tussen wat we zien en hoe we het zien.

Shilpa Gupta – Singing cloud, 2008-2009.

Allemaal mooi en aardig wat iedereen in of aan een wolk ziet, maar Berndnaut Smilde interesseert alleen het vluchtige van de wolk. Symbool van verlies of vergeetachtigheid. Hij maakt echte wolken, die overigens nog sneller lijken te verdwijnen dan de wolken in de lucht. Alleen de foto is het bewijs dat er ooit een wolk was.

Berndnaut Smilde – Nimbus, 2014.

Meer wolken en tekst en uitleg van Berndnaut Smilde in dit filmpje:

Nog wat wolken om naar door te klikken.

John Baldessari – Brain cloud, uit 2009 en Lead cloud, 2017.
Jonas Vorwerk – Cloud, 2013 (Inflatable plastic beach balls, LED lights, Arduino Electronics)
De zwevende wolk (2017) van Richard Clarkson is misschien leuk om thuis te hebben.
Ursula Buchegger voegt wolken (2017) aan de natuur toe.

Over ‘mushroom clouds’ gesproken: Spirit cloud (2017) van Xiaojing Yan ontleent zijn vorm aan lingzhi paddestoelen.

Tot slot wolken om in te wonen of te in te leven. Tomás Saraceno ontwerpt al jaren de ene ’Cloud city’ na de andere wolkenstad.