Wie zijn de klimaatcriminelen? Een korte serie over overheden, bedrijven en individuen.
Wellicht is dit de lastigste categorie klimaatcriminelen: individuen. De activiteiten van bedrijven en nalatigheid van overheden leveren enorme schade op, maar wij dragen allemaal een beetje bij aan de CO2-uitstoot, opwarming en klimaatverandering wanneer we op gas koken, een auto op benzine rijden, vlees eten, het vliegtuig nemen, ons huis niet verduurzamen, kopen bij niet-duurzame winkels, grijze stroom afnemen en op niet-groene politieke partijen stemmen.
De superrijken
De ecologische voetafdruk van de meeste mensen in rijke landen is te groot. Maar vooral de mensen die overduidelijk welvarend genoeg zijn om klimaatbewust te leven – zelfs zonder in te leveren op comfort – valt iets aan te rekenen. Een deel van de superrijken kiest er echter voor dat niet te doen en leveren met hun luxe levensstijl zelfs een bijdrage aan milieuvervuiling en opwarming van de aarde. Enkele criminologen (pdf) berekende onlangs dat de superrijken met hun villa’s, superjachten, luxe auto’s en privéjets meer CO2 uitstoten dan hele landen.
Zo zijn er ongeveer 300 superjachten (langer dan 24 meter, sommige zijn wel 180 meter lang) in de wereld die samen ongeveer even veel uitstoten als de 10,6 miljoen bewoners van Burundi bij elkaar. Alleen in de V.S. al zijn zo’n 15 duizend privévliegtuigen geregistreerd die elk jaar 17 miljoen uur in de lucht zijn, goed voor een jaarlijkse CO2-uitstoot van 56 miljoen ton – meer dan twee keer Burundi’s uitstoot. Ook de enorme villa’s – mede vanwege de bomen die gekapt moeten worden – en de vele kilometers die gereden worden met meerdere auto’s belasten milieu en klimaat.
Juridisch gezien is ‘conspicuous consumption’ natuurlijk geen criminaliteit – het is geaccepteerd gedrag onder het kapitalisme, schrijven de onderzoekers, maar misschien moet het criminaliteit worden, gegeven de nadelige ecologische impact.
Duurzaam is duur
Nu zijn er ook zat mensen die klimaatbewust proberen te consumeren, activisten die beleid en bewustwording proberen te beïnvloeden, CEO’s die bedrijven verduurzamen en politici die wetsvoorstellen voor verduurzaming schrijven. Maar niet alle mensen die weinig tot niets doen zijn als klimaatcrimineel aan te wijzen, omdat niet iedereen de mogelijkheden heeft om klimaatbewust te leven.
Veel mensen moeten autorijden omdat ze naar hun werk moeten en de (elektrische) trein of bus niet overal komt of hun bedrijf niet investeert in elektrische leaseauto’s. Een woning verduurzamen kost voor veel mensen te veel geld. Een vakantie met de trein in plaats van vliegtuig of auto kost meer geld en je moet ook maar voldoende vakantiedagen hebben. Je kunt als consument kiezen voor duurzame producten maar ze zijn vooralsnog vaak schaarser en duurder dan de niet-duurzame opties. Voor veel mensen is klimaatbewust leven – althans in een significante mate – geen optie.
De grootste klimaatcriminelen
Ik heb in deze serie verschillende soorten ‘carbon criminals’, zoals groene criminoloog Rob White ze noemt (pdf), beschreven: overheden, bedrijven en individuen. Daarnaast zijn er andere organisaties en individuen die we zouden kunnen aanwijzen als klimaatcriminelen, zoals nep-wetenschappers, malafide denktanks, journalisten en andere publieke figuren die twijfel zaaien en het publieke debat vertroebelen.
Of je het stempel ‘klimaatcrimineel’ verdient hangt af van de macht die je hebt om schadelijke activiteiten, beleid en publieke opinie te veranderen. Publieke figuren en politici die klimaatwetenschap ontkennen valt meer te verwijten dan anonieme twitteraars die roepen dat Gerrit Hiemstra liegt. Overheden en bedrijven valt meer te verwijten dan individuen.
De meeste aandacht van groene criminologen gaat dan ook uit naar de klimaatcriminelen die het meest bijdragen aan opwarming van de aarde: overheden, vanwege het feit dat ze geen effectief beleid formuleren, en transnationale corporaties, vanwege hun enorme aandeel in schadelijke activiteiten. Klimaatcriminaliteit kan bestaan vanwege ons dominante politiek-economische systeem, aldus Rob White: het kapitalisme. Maar hoewel we het systeem de schuld kunnen geven, kunnen we het niet ter verantwoording roepen. We moeten onze pijlen dus richten op de individuen en organisaties die daadwerkelijk verantwoordelijk zijn voor de schadelijke activiteiten, meent hij.
Criminalisering
In het algemeen denk ik dat we als samenleving terughoudend moeten zijn met het criminaliseren van activiteiten, zeker als er goede alternatieven zijn om schadelijk of immoreel gedrag tegen te gaan zoals preventie, voorlichting, afspraken maken, financieel belasten en sociale controle. Het strafrecht is een zwaar middel. Niet voor niets wordt het strafrecht veelal gezien als het ‘ultimum remedium’, het laatste redmiddel.
Maar dat argument houdt gezien de enorme schade van opwarming eigenlijk geen stand. Het is tekenend dat overheden wel bereid zijn totaal schadeloze activiteiten te criminaliseren – het dragen van een boerka of nikab is het meest recente voorbeeld – maar het liever aan de daders zelf overlaten om hun gedrag te reguleren als het economische activiteiten betreft. Het is natuurlijk ook niet voor niets dat ecocide nog altijd geen misdaad is, omdat overheden daarmee zichzelf zouden beschuldigen van medeplichtigheid aan grove misdaden.
Vanwege de machtspositie van de grootste klimaatcriminelen en de enorme schade die zij aanrichten moeten we niet wachten tot de wetgever klimaatschadelijke activiteiten gaat criminaliseren, maar als burger (wetenschapper, blogger, activist, journalist…) zelf de klimaatcriminelen aanwijzen en ter verantwoording roepen.
De volgende delen verschenen in deze serie:
Deel 1: Inleiding,
Deel 2: Overheden,
Deel 3: Bedrijven,
Deel 4: Individuen en conclusie
Reacties (20)
Ah, we gaan nu klimaatcriminelen aanwijzen. https://www.nrc.nl/nieuws/2019/08/05/doe-wat-ik-zeg-niet-wat-ik-doe-a3969133
Het zijn de rijken der Aarde ! Conclusie: Het kapitalisme is crimineel. Het was een prachtige serie. Wel een beetje heel erg links… Bedankt Gwen.
Ik zou dolgraag mijn huis willen verduurzamen, maar de enige manier waarop ik dat kan bekostigen, is een van mijn nieren te verkopen. Ik heb nog nergens een oplossing gehoord om het voor de gewone huiseigenaar mogelijk te maken.
Ondertussen moet ik wel elke maand verplicht bijna 1000 euro storten in de bodemloze put die ABP heet. Laat me daarmee de transitie bekostigen!
‘en op niet-groene politieke partijen stemmen’
En precies op dat moment wordt zo’n artikel toch weer een grote grap.
Als overconsumptie leidt tot klimaatcriminaliteit en het schuldige systeem, het tot toenemende consumptie aanzettende kapitalisme, niet te dagvaarden is, dan toch zeker wel de winnaars van dat systeem, want die plegen een vorm van heling.
Als kleine kutburger geloof ik het intussen wel. Dat gelul en dat gedraai komt er uiteindelijk toch op neer dat ik arm gehouden word omdat ik uiteindelijk word gemasseerd dan wel gedwongen tot de aanschaf van een dienst of apparaat waar ik eigenlijk het geld niet voor heb. En dat geld komt terecht bij iemand die er al veel teveel van heeft, en het investeert in onroerend goed waardoor de kleine kutburger zijn woonlasten niet meer kan betalen.
Maar het zou al heel wat helpen als we onze vervoersbehoefte een eind konden inperken. Wanneer een gemiddelde hypotheek weer van één FT-inkomen betaald kan worden en we al die bullshitjobs kunnen schrappen, is het fileprobleem opgelost, hoeft VW niet meer te sjoemelen en hebben we weer veel meer tijd voor elkaar. Moeten we wel dat opjaagkapitalisme zien af te zweren.
@3: wtf staat dat er echt? Na deel 2 opgehouden met lezen
@3
Stemgedrag heeft invloed op CO2-emissies. Dat is wat daar staat. En het lijkt me best een verdedigbare stelling.
@1: “Wel een beetje heel erg links…” Dat klinkt als een sneer. Beetje sneu, aangezien je je op een linkse site bevindt. Ik vraag me bij dat soort opmerkingen altijd af, of iemand dan ook op rechtse sites reaguurt, en hoe dat bevalt. Als in; stel dat je daar eens zou opmerken “nou nou, dat is wel een hele rechtse mening”. Zou dat goed vallen denk je?
@6: Natuurlijk is dat verdedigbaar. Wie CDA stemt, stemt voor megastallen. Wie VVD stemt, stemt op de vroemvroem-partij. En beide zijn enorm kapitalistisch ingesteld; groei groei groei, kopen kopen kopen en lenen lenen lenen.
@5: Last van roofschaamte?
@9: pff nee want ik weet wie het zegt.
@10: Ach, jij hebt een hekel aan de Karins in de wereld? Wat een raar vooroordeel.
@7: Je zou het ook als een kanttekening kunnen zien i.p.v. een sneer. Het is goed om voor ogen te houden vanuit welke invalshoek een blog tot stand is gekomen.
“Als rode draad door het bestaan van Sargasso loopt de overtuiging dat journalisten en lezers elkaar aanvullen en versterken.”
In de hele geschiedenis van sargasso is dit de meest krommetenen opwekkende serie. Text en commentaren strijden om de ereplaats.
In de battle of the blogs zou dit “op sterven na dood worden genoemd”.
Rijk zijn. Het zou verboden moeten zijn. Wat doen we er tegen? Misschien een Anti Tegen Partij. Geen gezeik iedereen arm? Rijke mensen hebben ook mooie elektrische auto’s gebouwd. Denk aan de Tesla. Zonder winst geen elektrische auto’s, ook geen zonnepanelen. Helemaal niets. Als je geen geld mag verdienen gaan we weer terug naar de oertijd. Een samenleving van jagers en verzamelaars. Er is geen geld en dus valt er niets te kopen. Je kunt alleen jagen, verzamelen, ruilen of stelen. Het klinkt niet echt als een paradijs.
@14 weer een dooddoener. Het gaat niet over het niet mogen verdienen van geld.
Het gaat over een selecte groep rijken die rijker worden en door onze perverse samenleving (JA, een samenleving is pervers als een individu miljoenen zo niet miljarden uit de samenleving kan onttrekken. En begin niet over het nemen van risico en zo. Zonder CEO draait een bedrijf door, zonder werknemers stopt het direct.), en in hun decadentie verantwoordelijk zijn voor een significante bijdrage aan de klimaatverandering.
Jouw betoog kennen we uit het verleden: jij moet mij geld geven, dan wordt ik rijk. Want pas als je rijk bent kun je dingen bedenken of veranderen. Ja ja, 70 jaar kapitalisme hebben aangetoond dat het zo niet werkt.
Wellicht kun je een vraag voor mij beantwoorden, iets dat ik nooit gesnapt heb. Waarom zijn er zoveel burgers die rond modaal verdienen die zo fel de super rijken verdedigen? denk je daar ooit zelf deel van uit te gaan maken? Dromen zijn bedrog zong Marco al.
Het gaat al jaren niet meer tussen links en rechts. Het gaat al jaren tussen een selecte groep superrijken vs de rest. De superrijken bepalen de politieke agenda, de ontwikkeling van de samenleving ten koste van de rest. Zij worden rijker, en de burger mag er voor opdraaien.
Verdeel en heers, dat is wat de links/rechts discussie is. Laat het volk zicht daar over druk maken, gaan wij er met de centen vandoor.
Een mooie race naar de bottom. Middenklasse verdwijnt en we zullen weer netjes in een feodale samenleving eindigen. Dus waarom verdedig je ze?
@15,
Rijke mensen in een kapitalistische systeem onttrekken niet aan de samenleving. Ze voegen toe wat er nog niet was. Bijvoorbeeld elektrische auto’s zoals de Tesla. Ze zetten een juridische constructie op die er voor zorgt dat een (aanzienlijk) deel van de winst (en niet de omzet!) naar hun privé vermogen gaat. Dus ja, het kapitalistisch systeem maakt sluwe ondernemers schatrijk. Maar het maakt de samenleving niet armer. Het creëert massa’s goed betaalde banen en business opportunities voor andere sluwe ondernemers. Denk aan laadpalen voor elektrische auto’s of het opwekken van groene stroom.
Dat was niet zo in de feodale samenleving. In deze samenleving kon je alleen rijk worden door anderen straatarm te maken. Kijk naar de enorme paleizen van de koning, adel en hoge geestelijken. Maar vergeet niet de armzalige plaggenhutten waar zo velen in moesten wonen. Maar we leven allang niet meer in dit tijdperk.
In het kapitalistisch systeem gelden heel andere wetmatigheden.
@16: [ het kapitalistisch systeem maakt sluwe ondernemers schatrijk. Maar het maakt de samenleving niet armer. ]
Het verschuift kapitaal van de midden en onderklasse naar de topklasse. Dat is al decennialang aan de gang.
En de topmannen van Shell en Wolters kluwer (die 20 en 15 miljoen krijgen) zijn geeneens ondernemers, maar gewoon werknemers die geen enkel risico lopen en toch beloond worden alsof ze er hun eigen geld in gestoken hebben.
En waar een laagbetaalde of middenbetaalde zijn geld in voedsel of een woning stopt wat weer werkgelegenheid oplevert, stopt de megaverdiener het in schilderijen die nul werkgelegenheid opleveren.
[ Het creëert massa’s goed betaalde banen ]
Dream on.
Al die nieuwe grote startups maken zzp’ers van hun werknemers die dus allemaal voor een minimumloon of minder werken.
De HEMA wordt overgenomen en je mag alleen blijven als je een Lidl-salaris accepteert.
Dat we niet meer in plaggenhutten leven hebben we te danken aan liberalen die sociale wetten maakten en stemrecht gaven aan de “deplorables”. Niet aan ondernemers, als het aan hen ligt zitten straks alle werknemers op het minimumloon of zijn zzp’er. Dat ze daarmee langzaam maar zeker elkaars klantenkring om zeep brengen willen ze niet zien, net als in onze “Gouden” eeuw.
Après moi..
@2: 1000 Euro per maand aan premie aan het ABP? Da’s 4 keer zoveel dan dat ik afdraag aan premie. Mij lukt het wel om stapjes te maken in het verduurzamen van mijn huis. Ik maak me meer zorgen om mensen die minder premie aan het ABP afdragen dan ik (en dus ook minder verdienen). Bij het loon dat hoort bij een pensioenpremie van 1000 Euro is het toch echt voor een deel eigen keuze dat er geen geld overblijft voor verduurzamen van de woning.
@4 in Californië wordt gewerkt aan een voorstel om een deel van de opbrengst van de CO2 rechten te gebruiken om betaalbare woningen te bouwen dichter bij het werk of dichter bij openbaar vervoer. Het wetsvoorstel is nog niet in stemming gebracht, omdat er vanuit zowel de milieubeweging als vanuit actievoerders die strijden voor betaalbare woningen kritiek op was.
@18: Wat je op je loonstrookje aan pensioenpremie ziet, is slechts 1/3 van het totaal. 2/3 loopt via je werkgever. Maar dat is ook jouw (uitgestelde) loon. Omdat je het niet op je loonstrookje ziet, betekent niet dat het niet van jouw is. Jij betaalt dus ook gewoon 750 euro pensioenpremie per maand.
Ik wil graag de keuze hebben om dat geld in een klimaatvriendelijk huis te steken.
@19 inclusief de werkgeversbijdrage, dat kon ik niet uit je bericht halen. Ik weet dat er wel naar gekeken wordt om deelnemers een deel van hun pensioen eerder op te laten nemen. Tegelijkertijd is de pensioenregeling niet voor niks ingevoerd. Dat de bizar lage rentes van het afgelopen decennium daarbij roet in het eten gooien doet voor mij niets af aan nut en noodzaak van pensioensparen.