In hechtenis

Hoe lynchpartijen ooit konden ontstaan, werd deze week weer fraai geïllustreerd door de omgang van de vaderlandse pers met het nieuwtje dat vijf jeugdige Utrechtse vandalen na enkele dagen hechtenis weer naar huis mochten in afwachting van eventuele rechtsvervolging.

Afgelopen zondag werd een vijftal jongens in de Utrechtse wijk Terwijde in de kraag gegrepen door twee dienders, die vanuit de struiken het huis van twee samenwonende heren in de gaten hielden. Het desbetreffende huis was in de maanden daarvoor het doelwit geweest van een reeks vernielingen. Ruiten waren aan diggelen gegooid en er was een gat in de deur getrapt. Met de druk van de berichtgeving over weggepeste gezinnen en homo’s in diverse wijken van Utrecht, is de druk begrijpelijkerwijs hoog om de daders in de kraag te vatten.

Na weken posten was het dan nu eindelijk zover. Volgens de hermandad hebben ze de jongens, allen in de leeftijd van 13 tot 16 jaar, op heterdaad betrapt bij verdere vernielingen van het huis aan de Lloyd Webberhof. Ze zouden daar een ruit hebben ingegooid.

De jongens werden naar het politiebureau overgebracht om te worden verhoord, verbleven drie nachten in de cel, en werden woensdag weer aan het ouderlijk toezicht toevertrouwd. Er zijn processen-verbaal opgemaakt, verklaringen opgenomen en tegen elkaar afgezet, de rechter-commissaris heeft besloten dat er geen rechtsgrond of noodzaak meer is om de jongens verder vast te houden; en verder is het aan het OM of er voldoende grond is voor een rechtszaak en wat dan de aanklacht wordt.

Zo gaat dat in een rechtsstaat. Maar als je de kranten er afgelopen woensdag op nasloeg, was het net alsof de jongens, na een gezellig praatje met een vaderlijke agent, met een lolly en een aai over de bol naar huis waren gestuurd.

Media

– “Opgepakte Utrechtse treiteraars al weer vrij” (Algemeen Dagblad);
– “Pestjongens Terwijde allemaal vrij” (Nu.nl / Telegraaf / Powned);
– “Pestkoppen Terwijde weer vrij” (Novum);
– “Opgepakte jongens Terwijde weer vrij” (RTV-Utrecht);
– en De Nieuwe Utrechter vermeldde nog even fijntjes dat het Marokkanen betrof. (Henk en Ingrid weten daarmee genoeg…)

‘Schande’, roept de Nederlandse meute massaal in koor. ‘Laat ze maar lekker wekenlang zitten in de cel! Daar worden ze hard van!’ Alsof inverzekeringstelling bedoeld is als strafmaatregel en alsof iedereen die wordt aangehouden per definitie schuldig is aan het misdrijf waarvan hij wordt verdacht.

Dat mensen dat massaal denken is ook niet zo vreemd, aangezien de media de vijf tieners afgelopen week zonder reserve betitelden als de ’treiteraars’, ‘pestjongens’ en ‘pestkoppen’, en er dus klakkeloos vanuit gingen dat dezelfde jongens wekenlang de bewoners van het bewuste pand getreiterd hebben. Louter op grond van het feit dat twee politiemannen beweren dat ze een vernieling hebben waargenomen.

Daar komt dan nog het misleidende “(al) weer vrij” bij, dat de associatie oproept met iemand die zijn straf heeft uitgezeten of juist van strafvervolging is vrijgesproken. Dat is hier ook niet aan de orde, want er hangt drie van de vijf jongens nog een eventuele vervolging boven het hoofd. Ze zijn dus bepaald niet ‘vrij’, in de zin dat ze van de haak zijn.

Het Algemeen Dagblad maakt het verhaal het meest bont, door een waardeoordeel (“al”) in de kop te leggen. Ze probeert nog wel aan wederhoor te doen door de moeder van ‘Rachid’ aan het woord te laten, maar wie de commentaren onder dat stuk leest, weet dat de moeder geen schijn van kans heeft tegen de overweldigende kracht van de collectieve onderbuik. De politie zegt dat het zo is, dus is het zo. En bovendien hebben de jongens hun kleur tegen, al zullen weinigen dat hardop uitspreken.

Brief

Dat wat de politie zegt te hebben waargenomen echter lang niet altijd samen hoeft te vallen met wat er werkelijk is voorgevallen, maakt de advocate van de jongens duidelijk. Volgens mr. Malou Hoekzema hebben twee politieagenten op 125 meter afstand “iets” zien bewegen bij een ruit die reeds kapot was. Niks “heterdaad” dus, maar twee overijverige agenten die al dagen in spanning zaten om een groep Marokkaanse jongens rond dat huis te betrappen, en nu dan eindelijk hun prooi meenden te hebben gevonden.

Een brief van een familielid van een van de jongens aan RTV-Utrecht bevestigt dit beeld. De man stelt zich voor als een “vrij rechts” ingestelde autochtoon, die desalniettemin met een allochtone vrouw is getrouwd en zo de andere kant van de medaille heeft leren onderkennen van wat er in de samenleving speelt. Het homostel in de Lloyd Webberhof is geen homostel, vertelt hij, maar bestaat uit twee hetero’s met een vriendin, die de woonlasten delen. De ouders van de knul die nu verdacht wordt van buurtterreur, weten dat ook. Hun zoon wist eveneens dat er politie in de struiken postte. Hij had een paar weken eerder nog gezwaaid naar de twee bosjesmannen met hun verrekijkers.

Afgelopen zondag nodigde hij zijn vrienden uit een andere wijk uit, om zijn nieuwe huis te komen bekijken. Als ze dat hebben gedaan, en weer bij de tramhalte staan worden ze ingesloten door vier politieauto’s. ‘Homohaters! Nu hebben we jullie!’, is daarbij de houding van de agenten.

“Wat is er gebeurd? Hebben de jongens wellicht even getreuzeld bij het kapotte raam van de buurman? Het is een bekend gegeven dat als een agent denkt dat er iets aan de hand is, hij een waas voor de ogen krijgt en in actie komt. (…)

Hoe het ook zij, de jongens worden afgevoerd naar Houten. (…) Tijdens de verhoren ontkennen de jongens iets gedaan te hebben. Er is ook niets vernield, de schade aan het huis van de mannen was immers al enige weken oud.

De politie voelt nattigheid, maar de burgemeester besluit dat er streng moet worden opgetreden. Zijn positie staat op het spel. De jongens moeten en zullen vast blijven zitten.

In Houten worden de jongens streng onder handen genomen. Schone kleren die door de ouders worden gebracht, komen niet bij de jongens aan, het half uur contact met de moeders wordt ingekort tot 5 minuten en de medicatie van een van de jongens (die een darmziekte heeft en onder behandeling is) wordt niet adequaat gegeven (‘Wij hebben hier zelf ook een apotheek, hoor!’).

Als klap op de vuurpijl worden de jongens fysiek lastig gevallen. In de arrestantenlift wordt een van de jongens op de grond gedrukt door twee agenten (bekend truukje), een ander krijgt gedoseerd klappen (rooie plekken zijn toelaatbaar, blauwe plekken moeten worden voorkomen). Bravo blonde stekelkoppen!

Wat ik nog het meest zorgwekkende vind, is dat dit voorval niet op zichzelf staat. Met enige regelmaat komen mij zaken ter ore, waarbij het meer lijkt te gaan om blinde haat da[n] om het arresteren van criminelen en waarheidsvinding. Is er iets aan de hand, dan worden de jongetjes weer opgejaagd. En de gene die blijft staan is de gene die blijft staan wordt opgepakt. En dat is nu juist die ene die er niets mee te maken heeft.”

Tendentieus

Dit familielid is duidelijk goed geïnformeerd en zijn beschrijvingen zijn to the point, treffend en overtuigend.

Hebben de jongens een steen gegooid naar een reeds gebroken ruit? Misschien is dat het geval en misschien ook niet; maar zelfs als dat het geval was, wil dat niet zeggen dat zij dezelfde treiterkoppen zijn die weken eerder het huis vandaliseerden. Ook staat allerminst vast dat het hun bedoeling was een homostel te terroriseren. Misschien was het enkel balorigheid en een gelegenheidsdaad, vergelijkbaar met een tekeningetje zetten op een toch al volgekliederde deur. Om dan meteen aansprakelijk gesteld te worden voor alle reeds aanwezige graffiti, gaat wel wat ver.

Even zorgwekkend als de mishandelingen op het politiebureau waarvan het familielid melding maakt, is de tendentieuze berichtgeving door de media. Persberichten van de politie worden klakkeloos overgenomen als waarheid, en daar worden in allerijl een serie smeuïg berichtjes van gekookt. Tijd om een en ander uit te zoeken is er nauwelijks, en Henk en Ingrid krijgen aldus wederom voorgespiegeld dat er vijf allochtonen op heterdaad zijn betrapt en binnen een paar dagen weer vrij zijn om hun buurtterreur naar alle hartelust voort te zetten.

Dat dit stereotypen bevestigt en het wantrouwen jegens de zogenaamde ‘softe’ rechtsstaat verder ondermijnt, is schijnbaar een geringe prijs. Eentje die door redacties kennelijk gaarne betaald wordt voor een verhaal dat zo lekker verkoopt.