ANALYSE - De onrust van de afgelopen weken roept de vraag op hoe president Morsi zo’n ernstige inschattingsfout kon maken.
Aankomende zaterdag en de zaterdag erop houdt Egypte een referendum over de nieuwe grondwet. Volgens voorstanders is het de meest democratische grondwet die ooit het licht zag in Egypte. Men kan partijen en kranten oprichten zonder toestemming vooraf, marteling wordt uitgebannen en de waardigheid van gevangenen gekoesterd. Tegenstanders stellen echter dat dit een heel erg slechte grondwet is. Niet-gekozen religieuze figuren hebben het recht wetgeving vooraf te beoordelen en het leger mag onafhankelijk functioneren.
Ernstige inschattingsfout
De onrust die we de afgelopen weken hebben gezien, roept de vraag op hoe het kan dat president Morsi zo’n ernstige inschattingsfout maakte. Hoe kan het dat minder dan twee jaar na de demonstraties die het aftreden van Hosni Mubarak inluidden, honderdduizenden mensen opnieuw de straat opgaan?
Als de politici van de oppositie niks voorstellen en met hun eigen belang bezig zijn, waarop luistert men dan naar hun oproepen? Als de Moslim Broederschap inderdaad de grote meerderheid van de Egyptische bevolking representeert, waarom roept ze dan zoveel woede op?
Sociaal conflict
Ellis Goldberg zoekt op Foreign Policy het antwoord op die vragen in het sociale conflict binnen de Egyptische maatschappij. Het wantrouwen, de afkeer en angst voor de Moslim Broederschap zijn diep geworteld. Velen zijn bang dat als de Broederschap eenmaal de controle heeft over de wetgevende en uitvoerende macht, ze vervolgens de rechtbanken zal overnemen en haar mensen ook zal plaatsen op sleutelposities bij de lagere overheden.
Morsi is niet in staat gebleken die gevoelens in goede banen te leiden, maar heeft met zijn woorden en acties die gevoelens juist aangewakkerd. De koers die hij tot nu toe bewandelt, lijkt helaas maar al te veel op die van de Egyptische regeringen in de zestig jaar voor hem. Denk bijvoorbeeld aan het feit dat toen hij niet in staat bleek de openbare aanklager te vervangen, hij simpelweg probeerde om dan maar de grondwet aan te passen.
Gebroken beloftes
Er zijn maar weinig geledingen in de Egyptische maatschappij, stel Goldberg, die de Broederschap met haar spoor van gebroken beloftes niet tegen zich heeft ingenomen. Egypte gaat door een grote politieke crisis. De vraag is of Morsi de bijzondere leiderschapskwaliteiten bezit die nodig zijn om het land daar doorheen te loodsen. In plaats daarvan stuurt hij nu opnieuw het leger de straat op om de orde te herstellen en doet de staat van beleg opnieuw haar intrede.
Die aanpak is veel Egyptenaren maar al te vertrouwd, getuige ook de vele verwijzingen op twitter en internet naar Iyad El-Baghdadi’s onvolprezen Arab Tyrant’s Manual.
Klein lichtpuntje
Een onderzoek van het Egyptisch Centrum voor Vrouwenrechten liet in 2008 zien dat meer dan tweederde van de Egyptische vrouwen dagelijks te maken heeft met seksuele intimidatie. De afgelopen twee jaar hebben we een toename kunnen zien van het aantal aanvallen op vrouwen. In een poging daar iets aan te doen, kondigde het ministerie van Binnenlandse Zaken deze week veiligheidspatrouilles tegen seksueel geweld aan.
Activisten hopen uiteraard dat dit tot meer veiligheid zal leiden, maar zij geven tegelijkertijd aan dat de politie zelf deel is van het probleem. De 22-jarige studente Diana Zaki verwoordt dat als volgt: ‘We are attacked and the police either stand by or do nothing and laugh as men say disgusting things at women, grab our chests or behinds, so I am definitely not convinced yet.’
Reacties (2)
De transitiefase in Egypte is een puinhoop. De problemen rond de grondwet en de decreten van Morsi zijn slechts de laatste uiting daarvan. Egypte is er gebaat bij dat er een grondwet komt en een nieuw parlement, zodat er duidelijkheid en rust komt.
In dat ligt weet ik nog niet wat de beste uitkomst van het referendum is. Zeker, de huidige grondwet is verre van ideaal en er staan genoeg artikelen in die slecht kunnen uitpakken. Aan de andere kant betekent tegenstemmen dat er een nieuwe grondwet geschreven moet worden, een periode waarin Morsi nog steeds alle macht heeft en de huidige onrust waarschijnlijk voortduurt. Voorstemmen betekent nieuwe verkiezingen, en de mogelijkheid om macht representatiever te verdelen door een nieuw parlement. Een grondwet kan aangepast worden.
Dat Morsi en de Moslimbroeders moeite hebben met de nieuwe democratische werkelijkheid behoeft geen betoog. Maar ook de oppositie vindt dat lastig. Een el Baradei bijvoorbeeld heeft tot nu toe alle verkiezingen geboycott. Ook bij dit referendum zijn er actiegroepen die liever de straat op gaan dan campagne te voeren voor een referendum. Morsi is democratisch gekozen, en hoewel het ook in een democratie legitiem is om op straat om het aftreden van de regeringsleider te roepen, is er toch een wezenlijk verschil met Mubarak dat de oppositie zich niet lijkt te realiseren: Morsi heeft een flinke achterban en is democratisch legitiem aan de macht gekomen.
Ondertussen, elders in het universum, precies hetzelfde:
http://amultiverse.com/2012/12/12/the-coup/