Op Sargasso is plaats voor gastbijdragen. Christopher Baan (1986) studeert Internationale Ontwikkelingsstudies aan Wageningen Universiteit. In 2005-2006 fietste hij een half jaar door India, en is sindsdien via verschillende organisaties betrokken bij thema’s als ontwikkeling, jongerenparticipatie en internationale cultuur. Hij schrijft dagelijks op ‘// world citizen’, een Engelstalige blog. Een langere versie van dit artikel is hier te vinden.
Ondernemend idealisme voor een échte verandering.
Het huidige praktisch idealisme is voorbij. Grote delen van de hulpsector zijn inmiddels een ware industrie geworden, die er alle baat bij hebben om te blijven bestaan en om een leger aan ontwikkelingswerkers in functie te houden.
Een veranderende samenleving vraagt daarom om een nieuw idealisme en nieuwe ideologieën. Ik pleit hieronder voor een ondernemend idealisme, wat mijns inziens een duurzamer karakter heeft en meer kans van slagen heeft in een maatschappij die wordt gedomineerd door toenemende concurrentie. Het huidige praktisch idealisme schiet zijn doel voorbij door zich puur met betrokkenheid voor de minst bedeelden bezig te houden, en minder op samenwerking en ondernemerschap. De nieuwe social entrepeneurs willen niet de vis geven noch de hengel. Zij willen een ‘revolutie in de visindustrie’ teweeg brengen (1).
De nieuwe idealist is de ‘flower power generatie’ en John Lennon’s ‘Love not War’ ver voorbijgestreefd. Hij is rationeler geworden – of simpelweg wijzer. De ‘nieuwe jongere’ is ondernemend en is nog niet verpest door het verleden van de Koude Oorlog en Vietnam – inclusief alle pacifistische en feministische bewegingen. Anno 2008 is alles anders: de ondernemer is de nieuwe idealist. Blauw is het nieuwe groen. De Toyota Prius is de nieuwe Fiat 500. Handel is de nieuwe ontwikkelingshulp. En onderhandelen is het nieuwe actievoeren. De portemonnee is de nieuwe ballot box. Ineens is consumeren weer in, als je maar de goede dingen koopt…
Tenminste: dat is de blijde boodschap tegenwoordig. Was het maar zo. We verkondigen het overal, spreken met al onze vrienden over hoe goed het gaat met de verkoop van biologische producten en ‘ecofashion’. Maar: we blijven Nederlanders, en dus is de verleiding voor de kiloknaller in de winkel toch groter dan het dure stukje bio vlees uit de regio. En hoewel we graag in een tropisch land vakantie vieren om ‘vrijwilligerswerk’ te doen, moet het allemaal wel leuk blijven. Oftewel: de nieuwe ‘do good & enjoy’ generatie gelooft er heilig in dat consumeren en goed doen voor de wereld, samen kunnen gaan. Maar de stap tussen geloven en doen is soms nog ver weg… want: we blijven ‘zuunige Nederlanders’.
Wat is hier typerend aan? Bovenstaand betoog is niet nieuw. Het is een algemeen feit dat de kloof tussen wens en werkelijkheid erg groot is als we over Nederlands idealisme hebben. De problemen waar we het hier over hebben – klimaatverandering, armoede, conflicten – zijn vaak zo groot en ogenschijnlijk zo ver weg dat we onszelf machteloos voelen. Wat wél nieuw is, is mijn visie dat zelfs het huidige ‘praktisch idealisme’ zijn doel voorbijschiet en over een paar jaar waarschijnlijk niet meer dan een herinnering zal zijn. Daarom pleit ik voor een ‘nieuw idealisme’ – noem het social entrepeneurship – dat nauw is verweven met de creativiteit, ambitie en motivatie die inherent zijn aan het ondernemingsinstinct.
Een betere wereld begint wellicht bij jezelf, maar jijzelf mag absoluut niet het eindpunt van ontwikkeling zijn. Een begin aan een betere wereld kun je altijd zelf maken, maar je samen met anderen inzetten en concrete actie ondernemen, door elkaar te motiveren, te inspireren en samen op nieuwe ideeën te komen, kan soms werkelijk het verschil maken.
Ik zal kleur bekennen: ik ben een optimist. Ik verwacht dat binnen 5 jaar de social entrepeneurs niet meer weg te denken zijn uit de ontwikkelingswereld en uit de internationale economie. Zij zullen een belangrijkere taak hebben ingenomen in het uitbannen van armoede dan de grote hulporganisaties tegenwoordig. Zij zullen op basis van win-win situaties een écht verschil hebben gemaakt. Zodat wij over 10 jaar niet meer over de ‘zuunige Nederlander’, maar over de ondernemende Nederlander praten. Zodat wij de vraag ‘doet U genoeg voor een betere wereld?’ kunnen beantwoorden met ‘WIJ doen genoeg voor een betere wereld!’
Reacties (17)
Naja, ik zelf heb het idee dat die betere wereld er vanzelf wel komt, ondanks alle mislukte doogooders. Zie de ontwikkeling van China en India, bijvoorbeeld. Afrika is problematisch, maar Afrika is altijd problematisch geweest.
social entrepeneurs
A boss by any other name still stinks the same. De eerste generatie social entrepeneurs hebben allang laten zien wat voor hypocriete beleid ze voeren. Sociaal tot aan de deur.
Wat willen we precies ontwikkelen dan? Cola-drinkende kantoorklerken? Of bioindustrie onderhoudende vetzakken? Vadzige outsource-IT-ers die onze brakke software kunnen onderhouden?
Of gewillige democratien die we te pas en te onpas met onze veel te grote portemonnee kunnen beroven van hun natuurlijke rijkdommen zoals oliebronnen en ‘vruchtbaar’ regenwoud?
Hiep hoi, ben de ontwikkeling al 5 jaar vooruit?
@Christopher Baan. Je slaat de spijker zelf twee keer op zn kop: er is een duidelijk verband tussen economische groei en inkomens ongelijkheid, zowel binnen economien, als wereldwijd gezien. En dat nog los van de vraag die @3 ook al gesteld wordt: Wat willen we precies ontwikkelen dan?
Persoonlijk denk ik dat dit soort ontwikkelingen toch vanuit macro-economisch perspectief gezien moeten worden: als klimaatverandering een serieus probleem is, dan zullen er vanzelf meer windturbine bouwers opstaan.
En daarnaast moeten de mensen het zelf willen: als wij volksvertegenwoordigers (en daarmee regeringen) kiezen die handelsbarrieres voor kleine boeren opheffen en niet proberen de grote grondstof voorraden te controleren (direct of via dubieuze regimes), dan gaat het een beetje de goede kant op. Verbeter de wereld en begin dus wel bij jezelf.
Bovendien: wat is het verschil tussen social entrepeneurs en “duurzaam ondernemen” (*kots*). Of plakken we over 5 jaar overal het predicaat “sociale onderneming” ipv “duurzame onderneming” op?
Verrek, een postief ingestelde hippie.
Die zie je niet zo vaak.
een sociale entrepeneur is geen ondernemer.
een ondernemer heeft juist de schijt aan sociale bemoeienis voor de minder bedeelden.
Winst is winst en lauwe loene dat we dat aan de armen geven.
Wél zul je vaker zien dat net als de verplichte 1 % kunst afname, dat een bepaald stukkie geld standaard naar het goede doel gaat. Imago building.
Het ” sociale”gedrag ” zult U gewoon merken aan de kassa bon.
Niet klagen erover we wonen in een kapitalisisch emaatschappij en blijkbaar varen we er wel bij.
Bio vlees, scharrrel ei voor de 1000 ste bestaat niet, het heet gewoon vlees en ei.
Noem die andere meuk dan gewoon fabrieks-ei en fabrieks-vlees, dan trap je niet iedere keer tegen de schenen van de normale boer.
In de luxe westerse wereld is best plek voor wereldverbeteraars. Wij kunnen ons dat namelijk veroorloven.
In de onderontwikkelde landen schoppen idealisten echter geen deuk in een pakje boter.. die mensen daar willen gewoon brood op de plank
Ik verwacht aan de onderkant van het armoedespectrum dus meer “goeds” van het kapitalisme dan van de idealisten..
Als consument kun je het nodige doen om rijkdom eerlijker te verdelen. Minder vlees eten zodat er meer landbouwgrond overblijft om graan voor mensen in plaats van voer voor dieren op te verbouwen. Producten kopen met een fair trade/max havelaar keurmerk, dan krijgt de boer voor zijn goede product een loon waarvan hij ook de school van z’n kinderen en de dokter kan betalen.
De halve wereld licht nog braak wouter.
/trol modus.
@7 goed punt! Je kunt het wel lekker erover gaan hebben hoe goed wij Nederlanders zijn, het helpt natuurlijk geen ene fuck om de halve wereldbevolking vooruit te krijgen. Ik denk denk dat je dan beter bij die mensen zelf kunt aankloppen.
Oh, ik bedoel niet dat het hun eigen schuld is dat ze arm zijn, en dat we ontwikkelingshulp maar moeten afschaffen. Ik wil gewoon zeggen dat we de armen op de één of andere manier in het hele proces moeten betrekken, ipv bedenken wat wij Nederlanders kunnen doen om Afrikaantjes te helpen.
Op de straatmarkt in Delhi (13 miljoen mensen) wordt massaal kleding uit Z-Korea aangeboden, en iedereen koopt het ook. Goed spul, niet duur.
Waar we het over hebben is dat stukkie extra wetgeving (door sociale partners) die ze allemaal zelf binnenlands moeten oplossen. Volgens mij ben ik het grotendeels met Sikbock eens.
Toch wel aardig om te vermelden, de Engelsen hebben in de 19e eeuw in korte tijd de hele (+grote) textielindustrie in India vernietigd. India zelf weet daar niets meer van. Stelt zichzelf andere vragen: “de zee, die is onmeetbaar groot, hoe groot en diep die is, dat zullen we nooit weten”.
Dus wat de Oosterse kennis betreft en zijn ineenstorting, dat vraag ik je.
Beste mensen,
Dank voor jullie reacties, al zijn ze niet allemaal even serieus zo te zien. Voordat ik onverhoopt een verkeerd beeld van ‘wereldverbeteraars’ of ‘positief ingestelde hippies’ geef, zouden de lezers van Sargasso eerst eens om zich heen moeten kijken naar huidige trends, waarin steeds meer bedrijven MVO toepassen omdat ze zien dat het het tegenwoordig niet anders kàn, en niet alleen voor imago building. Men ziet in dat MVO niet alleen inhoudt dat men 1% van de winst naar een ‘goed doel’ stuurt, maar dat winst maken en zakendoen met armere bevolkingsgroepen (’the bottom billion’) heel goed samengaan, en ook nog eens goede resultaten hebben (zie C. K. Prahalad’s ‘Fortune at the Bottom of the Pyramid’)
Het bovenstaande artikel is flink ingekort en mist daarom wellicht wat concrete voorbeelden en argumenten. die zijn daarom hier te vinden.
Voor degenen die denken dat dit een ‘roepende in de woestijn’ is: kijk hier eens, op de weblog van de vermaarde econoom Gary Becker (‘On Corporate Altruism’) of lees ‘Geef!’ van Bill Clinton.
Dit is wat meneer Becker zei:
“Companies that combine the profit motive with environmental and other concerns can thrive in a competitive environment only if they are able to attract employees and customers that also value these other corporate goals.”
Het is dus mooi als alle Nederlanders heel verantwoord worden, en het zou zeker helpen, maar ik betwijfel of het heel realistisch is om dat te verwachten, en ik zou dan ook niet al mijn hoop op een betere wereld daar op vestigen. Becker, in de Chicago traditie zet zijn geld in op meer marktwerking:
“Probably the single most important step is to encourage much more market-friendly policies by African and other governments in poor countries.”
Verder wil ik nog even opmerken dat Becker’s collega Posner (op het zelfde blog) nog een tikkeltje negatiever is over de meerwaarde van MVO.
Je stuk is wel een indrukwekkende positieve start van een gassie van 21, 22 jaar @Christopher. Petje af.
Zonder econoom te zijn valt het me op dat de westerse ondernemers eigenlijk willen dat er extra wordt geinvesteerd aan de onderkant (met het Profit-woord) -> meer microkredieten -> meer geld in die maatschappij -> meer/snellere inflatie -> dus al versneld niet meer interessant zijn voor die aardige westerlingen met hun mooie praatjes…
Of zoiets. Want de praatjes zijn mooi, de realiteit is barstig, en het kan heel goed zijn dat de neveneffecten heel grote effecten zullen krijgen. Het wil er bij mij niet zo in – dus – dat de mooie praatjes één-op-één uitwerken.
Al ben ik het wel eens met de stelling dat Afrika dringend extra fabrikeurs/middenklasse nodig heeft om de economie aan te zwengelen ipv de huidige biertappen, hangbanken, wapens en zwartgeld-naar-Zwitserland-koffers.
Christophers ‘social entrepeneurs’ worden ook besproken op Bridging the Gap, platform over een een nieuwe generatie in ontwikkelingssamenwerking. Voor meer over nieuwe vormen van betrokkenheid onder de generatie 20/30 zie de Open Documentary Community van Bridging the Gap (weblogs.hollanddoc.nl/bridgingthegap).