'Dat de Oostindische vaart en handel de allervoornaamste is die de ingezetenen van de verenigde provinciën bezitten, is, geloof ik, boven alle twijfel verheven.' Ziedaar de krachtige openingszin van de Discoers van Jan Pieterszoon Coen. (De volledige titel luidde: 'Discoers aan de Edele Heren bewindhebberen [van de VOC] toucherende [over] den Nederlandsche Indische staet'.) Dat 'allervoornaamste' was een nogal boude bewering. De Verenigde Oostindische Compagnie bestond op dat moment al twaalf jaar, maar had nog steeds de grootste moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Ander handelsverkeer vanuit de Republiek bracht veel meer op. Maar Coen, op dat moment koopman in de Oost, doelde op iets anders. De Hollandse aanwezigheid in de Oost had met méér dan alleen maar handel te maken. De hele regio van Ceylon tot aan Japan vormde in die tijd een economisch slagveld. De aartsvijand Spanje sloeg vanuit de Filipijnen zijn vleugels uit, en probeerde de handel met China te monopoliseren, én de specerijenhandel in de westelijke Indonesische archipel.
Hans Rosling is hoogleraar internationale gezondheid aan het Karolinska instituut in Zweden.
Samen met zijn zoon Ola zette hij Gapminder op, dat het publiek wil informeren over wereldwijde trends in welvaart en gezondheid.
Clou: het gaat veel beter met de wereld dan we geneigd zijn te denken.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
DATA - Naar aanleiding van het voorpagina-artikel in de Volkskrant over masteropleidingen die zesjesstudenten weren, zijn vandaag al direct kamervragen gesteld:
Kunt u aangeven om hoeveel masteropleidingen het op dit moment gaat die studenten met een gemiddeld cijfer lager dan een zeven willen weren van een masteropleiding?
De vraag die natuurlijk direct opkomt, is om hoeveel studenten het dan gaat. De Kamervraag aan Minister Bussemaker is iets anders gesteld overigens, en die is nog lastig te beantwoorden denk ik, want het beleid wordt door de instellingen bepaald en niet door OCW.
Hoeveel studenten potentieel geraakt worden, zou ik ook graag willen weten. Hoeveel studenten halen gemiddeld een zes? Ik vond vooralsnog geen statistieken daarover. De opleidingen hebben deze informatie denk ik wel paraat, in hun studentvolgsystemen.
Dat leid ik tenminste af uit deze grafiek, die ik eerder heb besproken in het blad THEMA. De grafiek toont het gemiddeld aantal studiepunten dat leerlingen van een VO-school behalen in het eerste jaar na hun eindexamen. VO-scholen kunnen hiermee zien hoe succesvol hun leerlingen zijn in het vervolgonderwijs.
De grafiek illustreert de mogelijkheden die data bieden, als je afspraken maakt over koppeling van gegevens. Als de masteropleidingen het plan verder doorvoeren, ben ik benieuwd hoe ze de gegevens van de bacheloropleidingen gaan gebruiken. Kijken ze alleen naar cijfers van de bachelorscriptie, of naar gemiddelde op alle vakken? En gaan ze publiceren hoeveel studenten ze geweigerd hebben?
LONGREAD - Essay door Patricia Faasse en Barend van der Meulen van het Rathenau Instituut
Het huidige Nederlandse systeem met dertien universiteiten, die allemaal hetzelfde doen en willen, heeft zijn langste tijd gehad. Het wordt tijd voor een omslag van ‘een universiteit voor iedereen’, naar ‘iedereen zijn universiteit.’ Dat stellen Patricia Faasse en Barend van der Meulen van het Rathenau Instituut, in een essay over de toekomst van de universiteiten.
Het rommelt, bromt en stormt aan de universiteit. Dat is misschien van alle tijden, maar de afgelopen jaren was de kritiek hevig en kwam ze opeens van alle kanten tegelijk. Van binnenuit, door onderzoekers, die meenden dat de universiteiten zich teveel met zichzelf en rankings bezig hielden en te weinig met maatschappelijk relevant onderzoek. Van buitenaf, door werkgeversvereniging VNO-NCW en de toenmalige minister van Economische Zaken Maxime Verhagen, die vonden dat de universiteiten hun onderzoek meer moesten afstemmen op de Nederlandse industrie. Van adviseurs, die vonden dat het hoger onderwijs te homogeen was en meer ruimte moest laten voor differentiatie en ambitie. Van studenten, die het rendementsdenken aan de kaak stelden en pleitten voor meer aandacht voor echte kwaliteit en voor meer inspraak. En vanuit het buitenland: daar vinden dezelfde discussies plaats. Kortom, niemand lijkt nog tevreden met één van de oudste instituties van onze samenleving.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
VISUALISATIE - Alsof je een uitzonderlijk vieze scheet hebt gelaten; zo’n gezicht trekken mensen vaak als je ze probeert uit te leggen dat Groenland níét bijna net zo groot als heel Afrika is, maar dat het op sommige kaarten alleen zo líjkt omdat de projectie van een bol (de aarde) op een plat oppervlak (de kaart) nu eenmaal dergelijke vertekeningen kan opleveren … probeer het zelf maar eens.
Deze kaart zou me menig apoplexie hebben bespaard wil ik maar zeggen …
Het Open Science Collaboration (OSC) project heeft tot doel wetenschappelijke resultaten te repliceren. Afgelopen week publiceerde het tijdschrift Science de OSC-replicatiepogingen van 100 studies in drie toptijdschriften in de psychologie. De resultaten zijn slecht nieuws voor de houdbaarheid van veel wetenschappelijke publicaties.
In een eerdere column beschreef ik de ongerustheid van veel wetenschappers dat “[K]leine steekproeven en wetenschappelijk gesjoemel ertoe leiden dat veel experimentele resultaten berusten op statistische toevalstreffers. Eén belangrijke reden is dat een positief effect van een bepaald medicijn, onderwijsmethode of subsidie veel spannender en verrassender is dan geen effect. Onderzoek met zulke resultaten komt daarom in veel betere tijdschriften – en in de populair-wetenschappelijke bladen. Onderzoekers gebruiken daarom, soms onbewust, allerlei technieken om de effecten groter te laten lijken, of rapporteren alleen de ‘gelukte’ studies, een fenomeen genaamd publication-bias.”
Om de gevolgen van dit fenomeen te onderzoeken werkt het OSC samen met de auteurs van de originele artikelen en verschillende replicatie-teams. In het Science artikel van vorige week gaat het daarbij alleen om replicaties van experimenten in de cognitieve en sociale psychologie. De OSC-auteurs hanteren verschillende criteria om te bepalen welke resultaten repliceerbaar zijn, waaronder de grootte van het gevonden effect, en de zogenaamde p–value, de statistische kans dat de gevonden patronen het resultaat zijn van toeval.
Gedurende de jaren negentig maakte documentairemaker Wim Kayzer furore met interviewprogrammaseries als Een schitterend Ongeluk (1993) en Van de schoonheid en de troost (2000). Hij slaagde erin wereldvermaarde intellectuelen te strikken voor lange, filosofische gesprekken, die ook nog eens fraai in beeld werden gebracht.
Afgelopen maandag zond de VPRO naar aanleiding van het overlijden van Oliver Sacks een avondvullend gesprek met de beroemde neuroloog en psychiater uit. Een fragment hiervan – over de dood en doodservaring – werd reeds getoond in de Zomergastenaflevering met psychiater Damiaan Denys.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Ik vroeg het me net af.
(voor wie er behoefte aan heeft is er een begeleidend artikel … )
RECENSIE - Soefisme is islamitische mystiek en mystici streven ernaar met God één te worden. Dit is een extatische ervaring die, zo zeggen degenen die haar hebben ondergaan, met geen pen valt te beschrijven. Gelukkig beschrijven ze wel de weg naar deze extase: het komt er in eerste instantie op neer dat de rede wordt gebruikt om de lagere driften te neutraliseren, waarna het in tweede instantie zaak is zowel de rede als het ego te overwinnen. Je kunt dit lezen als een proces van groei en ontwikkeling tot men “de volmaakte mens” is, maar je kunt het ook zien als het vernietigen van wie je eigenlijk bent.
Een opmerkelijke trek van het soefisme is dat zijn aanhangers weinig waarde hechten aan deze wereld. De strijd tegen de lagere hartstochten geldt bijvoorbeeld als een belangrijker vorm van jihad, “geloofsinspanning”, dan de meer aardse heilige oorlog. Met allerlei provocatie maken de soefis duidelijk dat ze lak hebben aan de wereldse conventies. Zo geeft men hoog op van de wijnroes, die zou lijken op de goddelijke extase, wat natuurlijk voldoende is om elke rechtgeaarde moslim een acute hartverzakking te bezorgen.
Een soefi in traditionele witte kleding bidt bij het graf van mysticus Abu Yazid in Bastam (Iran)
Goeie tip voor wie zich wil verdiepen in filosofie of haar kennis ervan wil opfrissen/uitdiepen: ‘The Great Philosophers‘, een serie van de BBC uit 1987, waarin Bryan Magee (filosoof) elke aflevering een onderwerp (meestal een filosoof) bespreekt met een gast (ook al een filosoof).
Tip van Rob Wijnberg (filosoof) …
P.S. Enkele afleveringen van het soortgelijke (of identieke) programma ‘Men of Ideas‘ (1978) zijn via hier ook te vinden op hetzelfde YouTube-account …
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.