Geef de burger-wetenschapper een taak!

Net als justitie en politie, zo zal ook de wetenschap moeten leren omgaan met het fenomeen van de burger die in zijn vrije tijd ‘onderzoek’ verricht. Hen de rug toekeren, draagt alleen maar bij aan het slechte imago van de wetenschap. De wetenschap is door en door corrupt. Dat is de conclusie van Michiel C. de Jong, tegen het einde van zijn boek ‘De kermis, de slavenjacht en het einde van de wetenschap.’ Volgens De Jong is er sprake van (p. 250): ‘…grootschalig vooringenomen onderzoek. De vervalsing is diep doorgedrongen tot in de haarvaten van de universitaire organisaties. Op alle niveaus (…) blijken wetenschappers hun onderzoek uit te voeren vanuit ideologische postkoloniale standpunten. (…) De KNAW laat het afweten als ultieme hoeder van de kwaliteit en integriteit van de Nederlandse wetenschap. Zij is met onderzoeksinstituten als het Meertens Instituut, het IISG en het KITLV direct betrokken bij de wetenschappelijke misleiding.’ Dat zijn grote woorden. Maar ze klinken niet onbekend in de oren.

Door: Foto: Kevin (cc)
Foto: Yuri Samoilov (cc)

We hebben juist geen idee wat afkomst en covid-19 met elkaar te maken hebben

, door

Dankzij IC-directeur Armand Girbes vragen we ons sinds het vorige weekend af of mensen met een migratieachtergrond meer kans lopen op besmetting, ziekte en sterfte door covid-19. Dat de wetenschap nog geen antwoord heeft, bevestigt het bestaan van een diepe sociale ongelijkheid.

Vorige week zondag vertelde IC-directeur Girbes in zijn audiodagboek dat het hem opviel dat er vooral patiënten met een ‘niet-westerse’ achtergrond op de intensive care van het VUMC liggen. Navraag bij collega’s in Den Haag, Rotterdam en Utrecht leerde dat zijn afdeling geen uitzondering is. Girbes’ observatie kwam mede in de spotlight te staan vanwege een racistische tweet van PVV-voorman Geert Wilders die beweerde dat deze groep patiënten behalve een taalachterstand ook ‘lak aan de regels’ hebben.

Een dag later claimde de voorzitter van de Koninklijke Horeca Nederland (KHN) dat er ‘steeds meer onderzoeken wijzen op uitbraken […] onder migranten.’ Dezelfde dag rapporteerde RTL Nieuws over besmettings- en testcijfers van 39 wijken en stadsdelen in de vier grote steden, waaruit zou blijken dat de besmettingsgraad hoger is in wijken met een sociaaleconomisch zwakke populatie. Wijken waar ook veel mensen met een migratieachtergrond wonen. In de media kwam direct een zoektocht op gang naar de mogelijke verklaringen voor de oververtegenwoordiging van coronapatiënten met een migratieachtergrond.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Quote du Jour

Quote du Jour | Nobelprijzen, gedrag en Corona

, door

Statisticus Casper Albers schrijft in een fraaie column over de tragiek dat er maar drie wetenschapsgebieden zijn die een eigen Nobelprijs hebben, als metafoor voor het gebrek aan aandacht dat andere wetenschappen vaak ten deel valt:

Leuk voor deze drie vakgebieden dat er een prijzenfestival is. Maar de filosofen, wiskundigen, biologen, sociaalwetenschappers en geesteswetenschappers komen er bekaaid van af. Op zich is het geen probleem dat er voor andere vakgebieden geen Nobelprijs is, maar het is wel een probleem dat de media doen alsof natuur-, schei- en geneeskunde (en een beetje economie) de enige wetenschappen zijn die ertoe doen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 08-11-2022

Recensie | 40 stellingen over de wetenschap

, door

LONGREAD, RECENSIE - Deze recensie is wat laat. Ik had deze héél graag gerecenseerd voor de opening van het academisch jaar, want dat is bij uitstek een moment van reflectie op ‘de academie’. En de 40 stellingen in het boek van Rens Bod, Remco Breuker en Ingrid Robeyns gáán over de academie. En het boek is prima voer voor reflectie, want laten we wel wezen: als je vindt dat het ergens helemaal toppie-joppie gaat, dan schrijf je geen pamflet met 40 stellingen.*

Bekende problematiek

Maar bovengenoemde auteurs schreven dus wél veertig stellingen. Want ze vinden dat het niet goed gaat op de Nederlandse universiteiten. Er is veel te weinig geld, te veel bureaucratie, wetenschappelijk personeel is overwerkt, de universiteiten zijn te hiërarchisch georganiseerd, dat heeft zijn weerslag op (het durven melden van) misbruik, personeel heeft te weinig inspraak, de positie van tijdelijk personeel is precair, de financiering van de wetenschap gefragmenteerd in allerlei soorten projectfinanciering maar de stabiele basis ontbreekt, de onafhankelijkheid van het onderzoek wordt bedreigd omdat onderzoekers niet altijd vrijuit kunnen spreken in de publieke ruimte (zonder gevolgen voor hun financiering) en soms te afhankelijk zijn van externe financiering… en nog één en ander.

Mensen die het hoger onderwijs en wetenschap volgen, zullen het allemaal herkennen: het zijn geen nieuwe thema’s. Dat is natuurlijk ook precies de reden dat enkelen van hen een actiegroep zijn begonnen (WOinActie), juist omdat dit al jaren, zo niet decennia speelt, en er weinig (ten goede) lijkt te veranderen.

Foto: Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay

Complotdenkers wegzetten als complotdenker is essentieel voor een gezonde democratie

, door

ANALYSE - Vorige week verscheen in het Parool een opiniestuk van Raisa Blommenstijn “Niet iedereen die het coronabeleid bekritiseert, is een gek”. Ze stelt dat iedereen die kritiek heeft op het coronabeleid wordt weggezet als complotdenker, en vindt dat schadelijk voor een gezonde democratie. Samengevat: (1) Het corona crisis overheidsbeleid kent critici; (2) critici worden niet serieus genomen maar als complotdenkers de facto monddood gemaakt en (3) dat is een aanval op de vrijheid van meningsuiting en de democratie, en de 1e stap richting dictatuur. In deze gastbijdrage een kritische beschouwing van Roland Bouman.

Dat er kritiek is op het coronabeleid lijkt me een feit. Er is altijd kritiek op de overheid en hun beleid, en dus ook op het coronabeleid. Blommestijn geeft een aantal voorbeelden van deze critici:

  • “Artsen” die pleiten voor een profylaxe van hydroxychloroquine en zink. Ze noemt specifiek orthomoleculair huisarts Rob Elens. Hij beweert zelfs COVID-19 patienten te hebben genezen met deze cocktail.
  • BN-ers. Specifiek noemt Blommestijn fotomodel Doutzen Kroes, die “vraagtekens zet bij het coronabeleid”, en daarom als “aanhanger van een complottheorie” beschuldigd zou worden.
  • Demonstranten, dat wil zeggen: “gewone burgers”, die niet op een of andere manier bekendheid genieten maar zich wel manifesteren. Als voorbeeld noemt ze de organisatie “Viruswaanzin” (zich tegenwoordig noemende “Viruswaarheid”).

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Quote du Jour

Quote du Jour | Thuis besmet

, door

Steeds meer mensen lopen thuis het coronavirus op

Kopte het AD eerder deze week. Gevolgd door:

Het aantal nieuwe vastgestelde coronabesmettingen in de afgelopen week is gestegen naar 534. Dat is bijna een kwart meer dan de week ervoor. Dat blijkt uit de meest recente cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De meeste mensen lopen corona thuis op.

Een vergelijkbare berichten was een week eerder in de Volkskrant te vinden. Het probleem met deze verslaglegging is dat je op basis van de meest recente cijfers van het RIVM helemaal niet tot de conclusie kunt komen dat de meeste mensen corona thuis oplopen. Tevens kun je op basis van deze cijfers ook niet concluderen dat een steeds groter deel thuis wordt besmet.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Terug naar de grottekening

, door

Thomas Mann - De Toverberg

Je mag van mij van alles en nog wat ter discussie stellen, maar niet de waarde van het lezen. Wie zegt dat ‘de jeugd nu eenmaal is opgegroeid met het internet’ en dat het dus heel begrijpelijk is dat ‘ze’ niet meer lezen, of dat ‘we er maar aan moeten wennen dat hetgeen wij als belangrijk beschouwen’ tegenwoordig ‘nu eenmaal niet meer zo belangrijk is’, of dat ‘we duizenden jaren geleden ook niet met boeken met elkaar communiceerden, maar met grottekeningen’, zo iemand drijft me tot razernij.

De barbaren!

Ik was onlangs op een Teams-bijeenkomst over de toekomst van het lezen waar sommigen onbekommerd zulke dingen beweerden. Of hardop vroegen wat nu het unique selling point was van het boek, waarom het allemaal niet ook in YouTube-filmpjes kon. Veel handleidingen konden toch ook tegenwoordig de prullenbak in omdat video’s het allemaal zo veel helderder uitlegden? Als kinderen nu niet wilden lezen waarom moesten we ze dat dan opdringen, was dat niet vreselijk elitair van ons?

Het is niet waar. Het is zo evident niet waar dat ik niet eens wist hoe te reageren.

Het probleem was, geloof ik, dat deze mensen twee soorten lezen erkenden: het lezen van technische informatie, en het lezen ‘voor de lol’. Die technische informatie kan dus misschien soms – als het eenvoudige, korte informatie is – ook op een andere manier worden overgedragen dan in geschrifte. Voor de lol hebben we tegenwoordig naast De Zauberberg ook Netflix, dat is zo ongeveer de redenering.

Foto: © NOS schermafbeelding persconferentie 12 maart 2020

Waarom Rutte de natiestaat als lichaam presenteert

, door

ESSAY - door Levi van Veurs (Redacteur Kosmos Uitgevers)

“Nederland is nu een patiënt. En die patiënt moet behandeld worden,” zei premier Rutte afgelopen 12 maart tijdens een persconferentie over de maatregelen tegen het coronavirus. Rutte haakt daarmee in op een metafoor die in ons cultureel geheugen gegrift staat en ons denken beïnvloedt, namelijk: de figuurlijke relatie tussen natiestaat en lichaam.

Deze metafoor baant een weg voor politieke besluiten. Hoe dient ze Ruttes agenda?

Als je het ene zegt, maar het andere bedoelt

Als je ooit Il Postino (1995) over Pablo Neruda hebt gezien, kun je je waarschijnlijk het glunderende gezicht van Massimo herinneren als bij hem het kwartje valt na Neruda’s uitleg van het begrip ‘metafoor’: “Een metafoor, dat is als je het ene zegt, maar het andere bedoelt.”

Een talig trucje dus. Leuk voor een dichter, maar geen directe aanduiding van de dingen zelf. Waarom zegt Rutte niet gewoon waar het op staat?

Neruda’s uitleg impliceert dat er bij het gebruik van een metafoor een beweging van het figuurlijke naar het letterlijke gemaakt moet worden om de betekenis te snappen. Maar is het wel zo dat we, als we het gordijn van de metafoor opzij trekken, de naakte waarheid aantreffen? Hoewel metaforisch taalgebruik door de eeuwen heen door verschillende denkers als ‘leugen’ werd bestempeld, zijn er ook filosofen die beweren dat metaforen juist constructief zijn voor ons denken.

Quote du Jour

Quote du Jour | Werken in de wetenschap

, door

Ik zie ook bij collega’s in Leiden en aan andere universiteiten hoe moeilijk het is om genoeg onderzoekstijd te vinden. Hoe overwerkt ze zijn om goed onderwijs te kunnen blijven geven. Hoeveel vrije tijd ze erin moeten stoppen.

Daarmee is het een baan geworden die vooral toegankelijk is voor mensen met weinig zorgtaken en een gezondheid die bestand is tegen veel overuren. Een baan voor mensen die financieel het nog wel kunnen uitzingen op parttime aanstellingen en de onzekerheid van tijdelijke contracten. Om verschillende redenen begon dit mij op te breken.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dendrochronologie en klimaat

, door

RECENSIE - Dendrochronologie is de tak van wetenschap die door middel van jaarringtellingen helpt vaststellen hoe oud houten voorwerpen zijn. Dat lijkt simpel en het is makkelijk te denken dat het intellectueel weinig voorstelt, maar dat is een grof misverstand, zoals blijkt uit Wat bomen ons vertellen (Engelse titel Tree Story) van de Belgische onderzoekster Valerie Trouet.

Om te beginnen: dendrochronologie is niet simpelweg een kwestie van even de jaarringen van een omgezaagde boom tellen, zoals we allemaal weleens in het bos hebben gedaan. Zelfs als we dat zouden kunnen, moet je maar hopen dat je in zo’n schijf hout elke ring herkent. Soms is een jaar namelijk zó slecht dat de boom domweg geen ring aanmaakt. Een tweede kwestie is dat dendrochronologen geen bomen kappen – dat zou immers neerkomen op de vernietiging van data – maar een monster nemen met wat hoveniers een “aanwasboor” noemen, een soort appelboor om een staaf hout uit een boom te trekken. Een dikke boom levert veel informatie op maar is lastig om tot in de kern te bemonsteren. Een derde kwestie is dan weer dat je van levend hout terug moet naar monsters uit oude gebouwen en naar archeologisch en fossiel hout. Matches tussen de diverse delen zijn nog niet zo makkelijk gelegd.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende