Gaza laat zien dat het Westen geen boodschap heeft aan internationaal recht

Misschien zijn er mensen die geloven dat Israel er alleen op uit is om de leden van Hamas te doden, schreef ik 27 oktober verleden jaar. Ik neem aan dat er nog steeds mensen zijn die dat geloven, maar hun aantal zal intussen waarschijnlijk flink zijn uitgedund. Intussen kunnen we ook de vraag stellen of er mensen zijn die geloven dat Israel in Libanon alleen probeert de geëvacueerde Israeli's uit het noorden terug naar huis te laten gaan, of dat Israel misschien ook andere plannen probeert uit te voeren. Het feit dat drie belangrijke leden van de Palestijnse organisatie Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP) in Beirout werden gebombardeerd in hun flat, of dat bij Tripoli in het noorden in het Badawi-vluchtelingenkamp een plaatselijke commandant van Hamas met vrouw en twee kinderen werd gedood, lijkt op wat anders te wijzen. Israel zet ook zijn oorlog met Palestijnen voort. Zoals het ook de oorlog met Palestina op een ander plan voort zet op de Westoever. Er kwam er een straaljager aan te pas om in Tulkarem een Hamas-lid om zeept te helpen, waarbij 17 andere Palestijnen ''collateral damage'' werden. Israel voert meer plannen uit, laat zich niet stoppen en gaat uiterst gewelddadig te werk, Het probeerde aanvankelijk Gaza van zijn bewoners te ontdoen in een Nakba 2.0 door ze over de grens naar Egypte te laten vertrekken. Dat hield Egypte tegen, en vervolgens is het ontaard in een langzame maar onmiskenbare moordpartij, voorlopig zonder uitzicht op een einde. Iedere dag nieuwe dodelijke slachtoffers, iedere dag nieuwe gewonden. Het zijn er nu 42.000 maar ik denk dat 62.000 of 72.000 een iets realistische getal is. Steeds wordt de bevolking rondgestuurd naar weer een ander plekje dat zogenaamd veilig is om vervolgens ook daar te worden gebombardeerd. Er is een tekort aan alles, maar om een onverklaarbare reden blijft de echte finale hongersnood uit. Gaza is onbewoonbaar En intussen hebben generaties militairen zich uitgeput om in Gaza alle historische plaatsen, musea, universiteiten, moskeeën, kerken, ziekenhuizen, overheidsgebouwen, en archieven, zoniet op te blazen dan toch onklaar te maken, evenals 70% van alle huizen, winkels, marktplaatsen en wegen. Er is van dat alles ruimschoots voldoende materiaal te zien. Generaties Israelische soldaten hebben zich laten filmen met op de achtergrond ontploffende flatblokken of een ziekenhuis of universiteit, of bij het lachend in brand steken van huizen, of het kort en klei slaan van interieurs. Gaza is intussen een zo goed als onbewoonbare zandbak. Zuid-Afrika heeft al vrij snel een zaak aanhangig gemaakt omdat Israel bezig zou zijn een genocide te plegen in Gaza. Het Internationale Gerechtshof achtte dat ''plausibel'', wat zoveel zei dat ze de klacht van een inbreuk op de voor iedereen geldende Conventie tegen het plegen van Genocide in behandeling hebben genomen. Maar dat ging wel vergezeld van een tussenvonnis van 26 januari 2024 waarbij Israel werd opgeroepen erop toe te zien dat uitlatingen die opriepen tot genocide werden gestopt, dat militairen ook geen handelingen met een genocidaal karakter zouden uitvoeren, en om zoveel mogelijk de toevoer te garanderen van voedsel, hulpgoederen als medicamenten en brandstof. Op 18 maart werd dat tussenvonnis herhaald. nadat Zuid-Afrika had aangevoerd dat Israel zich er niets van had aangetrokken, iets wat ook werd gezegd door mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch en Amnesty International. Ditmaal zei het Hof dat de Gazanen niet langer bedreigd werden door een hongersnood, maar dat die hongersnood was begonnen. Het gaf Israel de opdracht ''onverwijld'' voldoende voedsel en andere levensbehoeften toe te laten. "Desastreus" Op 10 mei kwam Zuid-Afrika met een derde verzoek aan het Hof omdat er een grondoffensief tegen  Rafah in het zuiden dreigde. Op 24 mei kwam de uitspraak: Israel moest onmiddellijk stoppen met zijn offensief aangezien het een inbreuk was op het recht van de Palestijnen op veiligheid. Opperrechter Nawaf Salam zei dat het Hof de situatie van de Palestijnen als ''desastreus'' omschreef. We weten wat er van deze tussenvonnissen terecht is gekomen. Helemaal niets. We weten ook dat met uitzondering van een klein aantal machtige landen dat Israel onvoorwaardelijk blijft steunen - voorop Amerika, maar gevolgd door Duitsland, Engeland, Australië en een aantal landen van de EU waaronder Nederland  - ongeveer de hele wereld er intussen van overtuigd is dat Israel één van de best gedocumenteerde genocides aller tijden aan te uitvoeren is. Al-Jazeera maakte er een film van. We hoeven alleen maar te kijken naar de lijst van landen die zich intussen heeft aangesloten bij de Zuid-Afrikaanse klacht, of dat van plan is te doen: Nicaragua, Columbia, Libië, Mexico en Palestina hebben hun papieren al ingediend; België, Ierland, Turkije, Egypte, de Malediven, Chili, Spanje en Cuba hebben te kennen geven dat te gaan doen, en dan is er nog een hele lijst van landen dat zijn instemming heeft betuigd: Algerije, Bangladesh, Bolivia, Brazilië, de Comoren, Djibouti, Indonesië, Irak, Jordanië, Libanon, Maleisië, Namibië, Pakistan, de Arabische Democratische Republiek Sahrawi, St. Vincent en Grenadine, Slovenië, Syrië en Zimbabwe. Uitspraak over de bezetting Dan deed het Internationale Hof van Justitie in juli nog een uitspraak, naar aanleiding van twee vragen die de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het ICJ in december had voorgelegd. Namelijk a) wat het effect was van het voortdurend frustreren van het Palestijnse recht op zelfbeschikking en de voortgaande nederzettingen- en annexatie politiek, de pogingen om de demografische situatie te veranderen van Jeruzalem en het aannemen van discriminerende wetgeving. En b) hoe de Israelische politiek de wettelijke status van de bezetting beïnvloedt en wat zijn de legale consequenties hiervan voor alle andere staten en de Verenigde Naties die hieruit voortvloeien? De antwoorden logen er niet om: De bezetting verhindert dat de Palestijnen hun recht op zelfbeschikking kunnen uitoefenen. Zij houdt een apartheidssituatie in stand door een verschil in behandeling, ook door het handhaven van twee rechtssystemen één voor Israeli's (settlers) en een ander voor Palestijnen. Ze maakt inbreuk op de rechten van de inwoners om te beschikken over hun eigen hulpbronnen, zoals gas, water of andere zaken. Ze maakt het door restricties onmogelijk dat Palestijnen een vrij leven kunnen leiden of hun eigen economie in de hand houden, dan wel in vrijheid hun eigen politiek kunnen bedrijven. De bezetting zou zo gauw mogelijk beëindigd moeten worden. Alle  nederzettingen zouden moeten worden ontmanteld en alle Palestijnse eigendommen zouden moeten worden teruggegeven,. Als dat niet mogelijk was zouden de Palestijnen schadeloos moeten worden gesteld. Israel zou aansprakelijk zijn voor schadevergoedingen. Ook de zogenoemde ''Afscheidingsmuur'' waarvan het ICJ al 20 jaar geleden in een adviserend vonnis had gezegd dat hij illegaal was zou moeten worden afgebroken. Alle landen zijn verplicht de uitspraak ter harte te nemen en het ICJ doet een beroep op de Algemene Vergadering en de VN-Veiligheidsraad verdere stappen ter beëindiging van de bezetting te bespreken. In de (uitgebreide) uitspraak haalt het ICJ nog even fijntjes wat eerdere uitspraken aan, bijvoorbeeld resolutie 446 van de V-Raad uit 1979 waarin werd gesteld dat alle veranderingen betreffende de legale status of de geografische gesteldheid, inclusief die van Jeruzalem, van nul en gener waarde zijn, of resolutie 465 van de V-Raad van 1980 waarin min of meer hetzelfde werd gezegd. VN Resolutie In een uitspraak van de Algemene Vergadering van september 2024 werd vervolgens met grote meerderheid de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof gevolgd. De resolutie werd aangenomen met 124 stemmen vóór, 14 tegen bij 43 onthoudingen. (Nederland onthield zich van stemming). De bezetting zou zo spoedig mogelijk moeten worden opgeheven, de nederzettingen afgebroken en de bevolking zou schadeloos moeten worden gesteld. De resolutie sloeg zowel op de Westoever als op de Gaza-strook. En vervolgens gebeurde er ...niets. De supporters van Israel zeiden dat de uitspraak van het Internationale Hof en de Algemene Vergadering niet bindend waren. Toch werd indertijd Israel opgericht op basis van een uitspraak van de Algemene Vergadering, namelijk de delingsresolutie 181 van 1947. Je zou hieruit kunnen opmaken dat er geen duidelijker voorbeeld te bedenken valt van het in onbruik raken van het rechtssysteem van de Verenigde Naties. Het blijft de basis van het internationale recht, maar terwijl de Verenigde Naties sinds 1947 aanmerkelijk is uitgebreid met onafhankelijk geworden zuidelijke en Aziatische landen trekt zich geen hond er meer wat van zijn uitspraken aan. Een soort dekolonisatie-divergentie: naarmate er meer landen mogen meepraten wordt aan hun conclusies omgekeerd evenredig steeds minder waarde gehecht. Als je dat vergelijkt met de werking van de Veiligheidsraad, waar Amerika in het geval van de Gaza-veldtocht tot drie keer toe zijn veto-recht heeft ingezet, of het gehannes van de Amerikaanse minister Blinken die wel zo'n negen keer op en neer is gevlogen om met Netanyahu en alle andere berokkenen over weer een kleine wijziging van een staakt-het-vuren-akkoord te spreken, of het gestuntel van president Biden die op het gebied van Gaza slechts één ding zeker weet: dat hij een christenzionist is en Israel altijd zijn zin en zoveel mogelijk wapens zal geven. Stel je dan eens voor dat je Boliviaan bent, of Indonesiër. Dat is dan toch om stapeldol te worden. De witte wereld van gisteren - die ook al verantwoordelijk is voor de klimaatcatastrofe - laat dit gebeuren en zorgt dat de VN, de ultieme bewaker van vrede en veiligheid, ongeveer niets meer voorstellen. Ik denk dat dit zal doorwerken, Het voorspelt uiteindelijk geen plezierig einde voor de westerse hegemonie.

Foto: Vera de Kok, CC BY-SA 3.0 ,via Wikimedia Commons.

Het hoofdlijnenakkoord als nieuwe grondwet?

COLUMN, OPINIE - van Prof.Mr. Aalt Willem Heringa

Waarom een noodwet asiel waarmee het parlement op grote achterstand wordt gezet? Omdat dat zo in het hoofdlijnenakkoord staat blijkt het antwoord. Is er dan een noodtoestand? Ja, want dat staat in het hoofdlijnenakkoord, en in ieder geval ervaren de mensen dat zo. Daarmee lijkt in de ogen van het kabinet tog nog toe dat akkoord van hogere waarde en orde dan gezond verstand en de juridische regels.

Er is misschien wel een crisis, maar een crisis is niet hetzelfde als wat een noodtoestand in de zin van de Vreemdelingenwet (en andere wetgeving) is. Als alles wat we crisis noemen, en wat kiezers als zodanig ervaren, een noodtoestand is, kunnen we overgaan op noodwetgeving voor de zorg, huisvesting/wonen, en klimaat, of in het huidige kabinet de boeren.

Maar er was toch een afspraak over de rechtsstaat gemaakt tussen de vier coalitiepartijen? Inderdaad, maar het heeft er veel van weg dat het hoofdlijnenakkoord als van latere datum en van hogere orde wordt beschouwd. Het zou de premier sieren om ook voor die afspraken in deze context aandacht te vragen.

Maar, zo redeneren de PVV en haar ministers, afspraak is afspraak en die noodwet is nu eenmaal speerpunt van onze partij en opdracht van onze partijleider. En dat behoeft niet te verbazen: de PVV is een ledenloze partij waar Wilders wikt en beschikt. En kenmerk van autocraten is dat ze geen tegenspraak dulden en democratie alleen zien als middel om hun zin door te zetten. Dat de meerderheid van de kiezers niet op de PVV heeft gestemd is dan van ondergeschikt belang.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Anoniem demonstreren: een principekwestie

OPINIE - De minister van Justitie David Van Weel is vast van plan om ‘binnen de grenzen van het demonstratierecht’ beperkingen op te leggen aan demonstranten. Hij kreeg onlangs steun van de Tweede Kamer die een motie van Eeerdmans (JA21) aannam voor een verbod op gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties. Overbodige steun, want zo’n verbod kan al worden uitgevaardigd door de burgemeester volgens de Wet Openbare Manifestaties. Van Weel zal de burgemeesters er nog eens aan herinneren dat ze dat kunnen doen.

Daarmee is de anonimiteit in de uitingsvrijheid opnieuw een punt van debat geworden. Anoniem kunnen blijven hoort bij het grondrecht van de vrijheid van meningsuiting. Anders gezegd: een verplichting of verbod tast het vrijheidsprincipe aan. Maar dat principe is de laatste tijd sterk onder druk komen te staan door moeilijk aan te pakken anonieme overtredingen van de wet op groepsbelediging en haatzaaien in de sociale media. Anonimiteit van demonstranten maakt het voorts lastig gewelddadige relschoppers te vervolgen of de kosten van vernielingen op hen te verhalen. Een verbod op anonimiteit is echter een al te gemakkelijke oplossing die geheel voldoet aan het cliché: de goeden moeten onder de kwaden lijden.

Naar aanleiding van de demonstraties dit voorjaar op de UvA tegen de banden met Israël schreef de Volkrant over de vrijheid van demonstranten ‘om je te kleden zoals je wil’. Die vrijheid is  eigenlijk al sinds 2019 beperkt toen het ‘boerkaverbod’ inging. Sindsdien is het voor iedereen verboden gezichtsbedekkende kleding te dragen in het openbaar vervoer en in en rondom onderwijs- en zorginstellingen en overheidsgebouwen. ‘Daar valt de universiteitscampus uiteraard ook onder’, zegt hoogleraar rechtswetenschap Jan Brouwer van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Volgens  hoogleraar Staats- en bestuursrecht Wim Voermans geldt dat niet voor de openbare ruimte. Demonstranten zijn daar vrij in de keuze van hun kleding. Volgens advocaat Willem Jebbink, die vaak demonstranten juridisch bijstaat, is het wel degelijk toegestaan om met gezichtsbedekking te demonstreren. ‘Het is een grondrecht om je te kleden zoals je wil, dat vloeit voort uit het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer.’

Foto: Raad van State vergaderzaal CC0 1.0, Rijksvastgoedbedrijf- foto Corne Bastiaansen, via Wikimedia Commons.

Misbruik van de Raad van State

COLUMN - van Prof.Dr. Joop van den Berg

Het regeerprogramma van het kabinet-Schoof bevat een uitgebreid hoofdstuk over migratie, of eigenlijk: immigratie. Over emigratie wordt niet gesproken, hoewel dat voor een evenwichtig oordeel over immigratie van belang zou zijn.

Onmiskenbaar groeit de Nederlandse bevolking al jaren dankzij immigratie. Zonder dat zou het inwonertal zijn gekrompen. Die immigratie wordt maar voor een beperkt deel veroorzaakt door de zgn. ‘asielmigratie’. Veel meer mensen komen als arbeidsmigrant naar Nederland, voornamelijk afkomstig uit andere lidstaten van de Europese Unie. Daarnaast is er jaarlijks sprake van een belangrijke instroom aan studiemigranten, jonge mensen die in Nederland een academische of hogere beroepsopleiding willen volgen. Iedere vorm van migratie schept zijn eigen mogelijkheden en problemen.

Een rapport van de Staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050 deed dit voorjaar een serieuze poging om zowel duidelijkheid als evenwicht in de discussie over migratie te brengen. [1] Bij het kabinet is dat niet erg gelukt: daar domineert nog steeds vooral het verschijnsel van de asielmigratie, alsof dat veruit het belangrijkste en meest urgente migratieprobleem is dat wij kennen.

Merkwaardige ironie: staatsraad Richard van Zwol was voorzitter van de staatscommissie die zulk knap werk verrichtte met zijn rapport. Maar, hij was ook informateur van het nu tot stand gekomen kabinet-Schoof dat asielmigratie weer verhief tot hèt probleem van onze samenleving. Alsof Van Zwol zijn eigen rapport niet had gelezen. Dat getuigt van een geestelijke souplesse die je niet elke dag te zien krijgt.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Roel Wijnants (cc)

De heilige drie-eenheid van NSC: Bestaanszekerheid, Herstel rechtsstaat ,Goed Bestuur, onder de loep genomen

ANALYSE - De nieuwe staatssecretaris voor Rechtsbescherming, Teun Strucken, werd uitgenodigd voor de radiorubriek van Sven OP1. Struycken belichaamt alles wat NSC is en wil zijn: Strucyken is een bewindspersoon ‘van buiten’, dat wil zeggen dat hij voorgedragen is namens NSC maar geen lid is. Dit zou een wezenlijke bijdrage leveren aan het extraparlementaire karakter van het kabinet, dat een grote distantie tussen Kamer en regering voorstaat. Daarnaast heeft Struycken, zo blijkt uit het radio-interview, de grondconcepten van NSC meer dan goed uit zijn hoofd geleerd. Immers, de termen ‘Goed Bestuur’ en ‘herstel van de rechtsstaat’ vallen frequent tijdens het interview. Het radio-interview bracht mij dan ook  op het idee om eens de grondconcepten van NSC te toetsen: ‘Goed Bestuur’, ‘restauratie rechtsstaat’ en ook ‘Bestaanszekerheid’. Welke definitie hebben deze concepten exact en zullen deze concepten omgezet worden in concreet beleid?

Goed bestuur en herstel rechtsstaat

Het gedachtegoed van de NSC-voorman, Pieter Omtzigt, kan prachtig samengevat worden met drie kernconcepten: bestaanszekerheid, restauratie van de rechtsstaat en goed bestuur. In het eerste deel zal ik de laatste twee genoemde concepten behandelen, en in het laatste deel afzonderlijk de pijler ‘bestaanszekerheid’. Alvorens NSC ‘herstel rechtsstaat’ en ‘goed bestuur’ toelicht in het NSC-verkiezingsprogramma en tijdens talrijke mediaoptredens, stelt NSC eerst een soort probleemanalyse op. Omtzigt en zijn NSC zien dat de overheid en de rechtsstaat tijdens verschillende voorvallen de burger niet voldoende heeft beschermd. Tijdens ‘Groningen’ en de toeslagenaffaire was de overheid afwezig om de getroffenen te helpen. Sterker nog: de overheid werkte de burger in veel gevallen tegen. De rechtsstaat bleek vervolgens niet zodanig te functioneren dat deze slachtoffers van deze schandalen uiteindelijk tegen onrecht beschermd werden door de rechter. Deze weeffouten in het juridische en politiek-bestuurlijke apparaat moeten volgens NSC opgelost worden. De vertrouwensrelatie tussen overheid en burger moet hersteld worden: ‘Goed bestuur’. En de rechtsstaat moet weer recht doen aan benadeelde burgers: ‘Herstel rechtsstaat’.

Foto: Number 10 (cc)

De ‘politieke aardverschuiving’ in het Verenigd Koninkrijk: overwinning van de democratische rechtsstaat?

COLUMN - van Jorieke Manenschijn (*)

Hoewel het VK traditioneel gezien bekend staat als een oude, stabiele democratie, werden er de afgelopen jaren steeds meer zorgen geuit om de staat van de democratische rechtsstaat in het Verenigd Koninkrijk.

De conservatieve partij werd geteisterd door interne schandalen, schendingen van het ongeschreven recht en conventies, en clashes met de rechterlijke macht, zowel binnen het VK als internationaal. Waar de rest van Europa verder naar rechts schuift, lijkt het VK een tegengestelde beweging te maken. Kunnen we dit zien als overwinning van de democratische rechtsstaat na een periode van rechtsstatelijke onrust?

De verkiezingen

Op 22 mei 2024 kondigde Rishi Sunak, terwijl de conservatieve partij zeer laag in de peilingen stonden, nieuwe verkiezingen aan. Met voorzichtig optimistische inflatiecijfers in de hand hoopte hij een verkiezingsnederlaag te beperken. Dit bleek valse hoop.

Met 411 zetels voor Labour (+209 zetels) en slechts 121 zetels voor de Conservatieve partij (-244 zetels), heeft er een enorme machtsverschuiving plaatsgevonden. Dit roept vragen op over hoe we deze ‘landslide’ moeten interpreteren. Waar in Europa veel landen een ruk naar rechts maakte, won in het VK juist een centrum-links partij.

Hoewel deze overwinning geïnterpreteerd zou kunnen worden als een overwinning van de democratie tegenover het populisme, laten onderzoeken onder kiezers zien dat er een (grote) groep kiezers is die vooral op Labour stemde om de Conservatieve partij van de macht te houden. Deze strategie lijkt succesvol te zijn, want Labour heeft het grootste aantal zetels ooit behaald (63%) ten opzichte van het aantal stemmen (33.7%).

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Mike Andrews (cc)

Wat als de democratie zelf op het stembiljet staat?

Op 5 november zijn de ogen van de wereld gericht op de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Voor tegenstanders van Trump is het niets minder dan een strijd om het voortbestaan van de democratie. Projectondersteuner Pien Barnas vraagt zich af hoe radicaal-rechts zo groot kon worden. En kan de geest weer in de fles?

Nu de autocratische neigingen van Trump steeds zichtbaarder worden, nemen de zorgen over de toekomst van de Amerikaanse democratie toe. Antidemocratische uitspraken zijn de laatste tijd eerder regel dan uitzondering voor de ex-president. Hij noemde de New Yorkse rechter die hem veroordeelde voor het vervalsen van documenten ‘corrupt’, kondigde aan tienduizenden ambtenaren te ontslaan die hij als tegenstanders ziet, en zei eind 2023 dat hij bij verkiezingswinst voor één dag dictator zou zijn, om zo aan de door hem zo gewilde muur aan de Amerikaanse zuidgrens te beginnen. Het is dan ook niet verrassend dat Biden zichzelf presenteerde als de keuze voor iedereen die wil voorkomen dat de VS afglijden naar een autocratie. “De democratie staat op het stembiljet,” stelde hij. Hoe heeft het zo ver kunnen komen?

Van conservatief naar radicaal-rechts

In een recent interview in de Groene Amsterdammer beschrijft de Amerikaanse politicoloog Daniel Ziblatt hoe conservatieven een cruciale rol spelen in de afbraak van democratieën, ook in de VS. Conservatieve Republikeinen, die in 2016 nog waarschuwden voor Trump, hebben zich inmiddels allemaal achter hem geschaard. In zijn meest recente boek Tyranny of the Minority (2023) maakt Ziblatt een onderscheid tussen politici die loyaal of semi-loyaal zijn aan de democratie. Die laatste groep is niet per se autoritair, maar weigert – uit politiek gewin – om antidemocratisch gedrag van anderen te veroordelen. Dat zie je in de Republikeinse partij, maar ook bij rechts-conservatieve partijen in andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Ziblatt:

Foto: Roel Wijnants (cc)

Morrelen aan de demonstratievrijheid

COLUMN - Het komt niet geheel onverwacht. De minister van Justitie van het nieuwe kabinet-Schoof David van Weel (VVD) wil nagaan of er ‘binnen de grenzen van het demonstratierecht’ ruimte is om beperkingen op te leggen aan demonstranten. Hij wil niet over een inperking van het demonstratierecht spreken, maar wel grenzen stellen. Wat is het verschil, vraag je je af. Een belangrijke reden voor zijn plan: mensen begrijpen niet dat een overmacht aan agenten moet worden  ingezet voor demonstranten die zich op de snelweg vastplakken terwijl die agenten elders nodig zijn voor een voetbalwedstrijd of een festival. En de agenten begrijpen het zelf ook niet.

Het is het populisme ten voeten uit. Het volk wil festivals en voetbal. En doorjakkeren op de snelweg. Dus weg met die demonstranten. Dat grondrechten door veel mensen niet goed worden begrepen is niet zo verwonderlijk. Juridische zaken zijn niet altijd even simpel. Maar van een minister van Justitie mag je verwachten dat hij de wet kan uitleggen én verdedigen. En niet dat hij onbegrip beloont met juridisch discutabele maatregelen.

Dat Van Weel de klimaatactivisten noemt in zijn voorbeeld en niet de boeren van zijn coalitiegenoot die zonder veel tegenstand snelwegen mochten blokkeren is ook niet bepaald geruststellend. Kennelijk is deze regering niet vies van het maken van inhoudelijke keuzes terwijl de overheid zich volgens de wet en internationale verdragen juist moet onthouden van bemoeienis met de inhoud en het doel van een demonstratie.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Mona Keijzer ontloopt strafvervolging

COLUMN - Het OM in Amsterdam heeft de aangiftes tegen Mona Keijzer wegens haar uitlatingen in de talkshow Sophie & Jeroen van 17 mei 2024 geseponeerd. Ze gaf een toelichting op het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie waarin een streng asielbeleid staat aangekondigd. Nieuwkomers zouden bij de inburgering meer moeten worden geconfronteerd met wat er tijdens de Holocaust met joden is gebeurd. Onder de migranten zijn immers veel mensen uit islamitische landen en, zei Keijzer, ,,We weten dat daar Jodenhaat bijna onderdeel is van de cultuur.” Ook na kritiek, van onder andere Arnon Grunberg, bleef Keijzer bij haar uitspraak. Ze maakte wel haar excuus en zei dat ze niet alle moslims bedoelde. Later verwees ze naar de reacties in islamitische landen op de moordpartij door Hamas op 7 oktober 2023 en naar uitspraken van de socioloog Ruud Koopmans.

Zestien mensen deden aangifte wegens groepsbelediging. Het OM heeft geconcludeerd dat de uitingen in beginsel strafbaar zijn, maar dat een strafrechtelijke vervolging van de politicus in dit geval in strijd is met de vrijheid van meningsuiting. ‘Het OM is van oordeel dat de uitlatingen die door Keijzer zijn gedaan op zichzelf beledigend zijn over een groep mensen wegens ras en godsdienst en, ook in de context van het publieke debat, onnodig grievend zijn. Keijzer heeft naar het oordeel van het OM onvoldoende verantwoordelijkheid genomen om te voorkomen dat haar uitingen die zij in de talkshow Sophie & Jeroen heeft gedaan zouden aanzetten tot onverdraagzaamheid.’

Foto: Soumyadeep Paul (cc)

Maak stap naar rechter niet moeilijker voor belangenorganisaties

De nieuwe coalitie wil het voor ideële belangenorganisaties moeilijker maken om politieke besluiten bij de rechter aan te vechten. Ze zouden niet representatief genoeg zijn en het algemeen belang negeren. Volgens universitair docent Rowie Stolk hebben de coalitiepartijen het mis.

Als belangenorganisaties naar de rechter stappen – en dat doen ze al heel lang – is dat vaak over lokale kwesties. In het algemeen besteden de media er weinig aandacht aan. Dat is anders als grote maatschappelijke kwesties in het geding zijn, zoals de vluchtelingenopvangcrisis, de wooncrisis en de klimaatcrisis. De politieke ophef is vaak groot als Urgenda, Mobilisation for the Environment of Milieudefensie successen boeken in de rechtbank.

Representativiteit

Sterker nog, dat succes lijkt de hoofdreden te zijn dat de SGP halverwege maart van dit jaar opnieuw een motie indiende die de rechter verplicht voortaan extra eisen te stellen aan ideële belangenorganisaties die procedures aanspannen tegen de staat. Ook in het Hoofdlijnenakkoord (pagina 18) is een zin opgenomen over hun representativiteit.

Mensenrechten zijn er juist ook voor minderheden. Massa lijkt dan geen criterium

De vraag is of als een gerechtelijke uitspraak grote politieke gevolgen heeft, dat dan de eis rechtvaardigt dat een belangenorganisatie over voldoende massa moet beschikken. Het antwoord kan kort zijn: nee. Mensenrechten zijn er juist ook voor minderheden. Massa lijkt mij dan geen criterium.

Vorige Volgende