Misbruik van de Raad van State

van Prof.Dr. Joop van den Berg Het regeerprogramma van het kabinet-Schoof bevat een uitgebreid hoofdstuk over migratie, of eigenlijk: immigratie. Over emigratie wordt niet gesproken, hoewel dat voor een evenwichtig oordeel over immigratie van belang zou zijn. Onmiskenbaar groeit de Nederlandse bevolking al jaren dankzij immigratie. Zonder dat zou het inwonertal zijn gekrompen. Die immigratie wordt maar voor een beperkt deel veroorzaakt door de zgn. ‘asielmigratie’. Veel meer mensen komen als arbeidsmigrant naar Nederland, voornamelijk afkomstig uit andere lidstaten van de Europese Unie. Daarnaast is er jaarlijks sprake van een belangrijke instroom aan studiemigranten, jonge mensen die in Nederland een academische of hogere beroepsopleiding willen volgen. Iedere vorm van migratie schept zijn eigen mogelijkheden en problemen. Een rapport van de Staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050 deed dit voorjaar een serieuze poging om zowel duidelijkheid als evenwicht in de discussie over migratie te brengen. [1] Bij het kabinet is dat niet erg gelukt: daar domineert nog steeds vooral het verschijnsel van de asielmigratie, alsof dat veruit het belangrijkste en meest urgente migratieprobleem is dat wij kennen. Merkwaardige ironie: staatsraad Richard van Zwol was voorzitter van de staatscommissie die zulk knap werk verrichtte met zijn rapport. Maar, hij was ook informateur van het nu tot stand gekomen kabinet-Schoof dat asielmigratie weer verhief tot hèt probleem van onze samenleving. Alsof Van Zwol zijn eigen rapport niet had gelezen. Dat getuigt van een geestelijke souplesse die je niet elke dag te zien krijgt. Het kabinet heeft de asielmigratie nu zelfs tot asielcrisis gebombardeerd en zegt ervan: ‘Het Nederlandse asielsysteem is in de huidige vorm onhoudbaar’. De dag na Prinsjesdag is er een brief gestuurd naar de Europese Commissie met het verzoek om een ‘opt-out’ [2] te verkrijgen op de Europese asiel- en migratiewetgeving. Een zuiver symbolische actie, want die opt-out kan er pas komen, als in de Unie wordt besloten tot wijziging van het EU-verdrag. Dat is sinds 2009 niet meer gebeurd en het gaat voorts om een langdurige en ingewikkelde procedure. Alle andere lidstaten moeten Nederland die opt-out trouwens ook nog toestaan. Tegen die tijd bestaat dit kabinet al lang niet meer. Elke maatregel die dit kabinet neemt, blijft dus onderworpen aan de toestemming van de Europese Commissie; gelukkig maar. Voorts wil het kabinet een amvb [3] vaststellen waarbij belangrijke onderdelen van de Vreemdelingenwet tijdelijk buiten werking worden gesteld. Via afzonderlijke amvb’s wordt de toegang tot asiel en naturalisatie vervolgens sterk bemoeilijkt. Het parlement wordt dus buiten deze ingreep gehouden, alsof het hier oorlog is. Wel zal het kabinet zo spoedig mogelijk de (verplichte) wet indienen die de nood-amvb’s tijdelijk in wettelijke regels omzet. Eigenaardig is, dat het kabinet eigenlijk zelf niet weet of dat allemaal wel mag. De premier liet weten, dat als de Raad van State negatief zou adviseren het zaakje ‘weer terug naar de tekentafel zou moeten’. Nieuw Sociaal Contract deed er nog een schepje bovenop door mee te delen dat, als de Raad van State negatief zou adviseren, er van medewerking aan zo’n crisismaatregel geen sprake kon zijn. Voorop staat dat de regering verplicht is bij vaststelling van een amvb vooraf advies te vragen aan de Afdeling advisering van de Raad van State. Dat gaat er echter vanuit dat de regering zelf overtuigd is een beleidsmatig en juridisch juist besluit te nemen. De Raad kan daarop vervolgens kritiek geven. Vervolgens besluit de regering definitief, waarbij zij eventueel het advies naast zich neer kan leggen. Dat is iets anders dan ‘op hoop van zegen’ besluiten en pas gaan nadenken, wanneer de Raad van State kritiek levert of zelfs negatief adviseert. Dat zou betekenen dat het kabinet in feite de verantwoordelijkheid voor juist beleid op de Raad afwentelt. De fractie van NSC maakte het nog wat bonter – U weet wel: die partij van ‘goed bestuur’ - door met zoveel woorden haar medewerking aan de crisis-amvb afhankelijk te maken van het oordeel van de Raad. Dat duwt hem in de rol van scheidsrechter die beslist wie er gelijk heeft, het kabinet of NSC dat er eigenlijk niets in ziet maar dat niet hardop durft te zeggen. Daar is de Raad van State niet voor opgericht. Zulk afschuiven moet derhalve worden beschouwd als misbruik van de Raad. Noten: [1] Gematigde groei. Rapport van de Staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050, Den Haag 2024. [2] Een opt-out is het verlof van de EU (d.w.z.: alle lidstaten) om aan een verdragsbepaling of Europese wet niet deel te nemen. Opt-outs zijn alleen mogelijk in verband met wijzigingen van het Verdrag tot oprichting van de EU (VEU). [3] Een amvb (algemene maatregel van bestuur) is een vorm van afgeleide wetgeving, die niet zoals de formele wet de goedkeuring nodig heeft van de beide Kamers. Wel dient, net als bij voorstellen van wet, advies te worden ingewonnen bij de Afdeling advisering van de Raad van State. Dit artikel verscheen eerder bij het Montesquieu Instituut</em).

Door: Foto: Raad van State vergaderzaal CC0 1.0, Rijksvastgoedbedrijf- foto Corne Bastiaansen, via Wikimedia Commons.
Foto: Bert Kaufmann (cc)

Zelensky zet de draai in

, door

ANALYSE - Na een roerige zomer kondigde president Zelensky eind augustus aan dat hij een plan voor de overwinning heeft. De zonder westerse goedkeuring ondernomen Oekraïense aanval op de Russische provincie Koersk, begin augustus, moet worden voortgezet en daarvoor wil Oekraïne westerse langeafstandswapens. Doel van deze operatie is Rusland tot onderhandelingen te dwingen, waarbij Rusland door de inname van Koersk tot concessies zou moeten worden gebracht. Niet langer is de militaire overwinning het doel, maar een onderhandelde overeenkomst. Wat zijn de verschillende posities over de oorlog ín de Oekraïense staat? Komt er een einde aan de ‘hete fase’ van de oorlog? Een analyse van Guido van Leemput.

Tweede conferentie

In juli beloofde Zelensky ‘een einde aan de hete fase’ binnen zes maanden. In de dagen van deze aankondiging, werden de resultaten bekend van een opiniepeiling onder de Oekraïense bevolking waarbij de steun voor onderhandeling sterk gestegen was, met als doel een vredesakkoord, ‘op Oekraïense voorwaarden’.

President Zelensky heeft al aangekondigd dat een ‘tweede conferentie’ over vrede wordt gehouden. Op Oekraïens initiatief, waarbij ook Rusland zal uitgenodigd worden. Waar en wanneer precies de conferentie wordt gehouden is onduidelijk. Deze is bedoeld als vervolg op de conferentie in Zwitserland in juni jl. Zelensky wil de conferentie houden vóór de Amerikaanse verkiezingen van 5 november. Zei hij toen. Kandidaat Trump kondigde half juli aan de oorlog zeer spoedig te beëindigen als hij verkozen wordt. De aankondiging van Trump komt boven op de Hongaarse initiatieven van Victor Orban om tot een onderhandeld einde van de oorlog te komen. Daarmee doorbrak Hongarije de eensgezinde opstelling van de EU. Het Westen is verdeeld en Oekraïne is in de problemen.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du Jour

Quote du jour | Transnistrië

, door

Zucht… alsof er nog niet genoeg gedoe is in die regio, nu dit in Transnistrië:

The Supreme Soviet [so-called parliament] of the Moldovan region of Transnistria voted on Wednesday to ban the public use of the name “Transnistria” and instead use only the Russian term “Pridnistrovia”, or the Pridnestrovian Moldavian Republic, for the breakaway territory.

The draft law was submitted by the region’s pro-Russian separatist leader Vadim Kransnoselsky who claimed the term “Transnistria” contained notions of “fascism” and even “Nazism”.

Foto: Schermafbeelding Tweede Kamer Algemene Politieke Beschouwingen september 2024

Laat de ongelakte stukken van Tweede Kamerfracties zien

, door

Het stof over de aanvankelijk zwartgelakte stukken die de Tweede Kamer van het kabinet vroeg, is ondertussen wel neergedwarreld. Maar tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen werd ook informatie verstrekt, zonder de bewijstukken er bij te leveren. Informatie verstrekt door een paar Tweede Kamerleden. En niemand die vroeg: dat zegt u nu wel, maar mogen we die stukken dan even inzien a.u.b.?

Woensdag 18 september 2024, tijdens het eerste deel van de Algemene Politieke Beschouwingen, passeerden deze openbaringen:

De heer Eerdmans (JA21, over de Spreidingswet:

(…) die fair share die werd geëist door het vorige kabinet gaat gewoon niet gebeuren. De gemeentes willen het niet. Die mailen ons ook: JA21, alsjeblieft, hou dat tegen

De heer Wilders (PVV), als antwoord op de vraag van de heer Stoffer (SGP) wat Wilders zou kunnen betekenen voor de wereldwijd vervolgde christenen

Ik krijg ook heel vaak mails van mensen uit die (red.: islamitische) landen, die zeggen: meneer Wilders, ga alstublieft door, want veel mensen weten gewoon niet waar ze het over hebben; wij worden vervolgd, vaak mishandeld en soms veroordeeld en we kunnen onze christelijke religie niet uiten. Ik neem het voor die mensen op.

Mevrouw Van Vroonhoven (NSC), in debat met Jetten (D66) over de noodwetgeving voor asiel:

Foto: Number 10 (cc)

Hoe links is Labour?

, door

De kersverse Britse Labour premier Keir Starmer ging deze week op bezoek bij zijn Italiaanse extreemrechtse collega Giorgia Meloni. Hij vroeg haar advies voor de aanpak van illegale immigratie via Het Kanaal. In een gezamenlijke persconferentie prees Starmer het Italiaanse beleid dat heeft geleid tot een flinke afname van het aantal mensen dat via de Middellandse Zee Italië probeert te bereiken. Volgens Meloni had Starmer ook interesse voor de illegale deal met Albanië. Starmer bevestigde dat niet, terwijl zijn minister van Buitenlandse Zaken David Lammy er wel wat in zag, zo vertelde hij in een televisieinterview voorafgaande aan Starmers bezoek aan Rome. De deal met Rwanda, die de vorige regering sloot, maar die nooit werd uitgevoerd, is door Labour geschrapt.

Het bezoek van Starmer aan Rome heeft in zijn partij tot kritische reacties geleid. ‘Wat denkt hij van een neofascist te kunnen leren’, twitterde parlementslid Diane Abbott.  Kim Johnson, een ander parlementslid vroeg zich af ‘of we dan niets geleerd hebben van de fouten van de Tories’. Hij vindt het ‘verontrustend dat Starmer lessen probeert te trekken uit een neofascistische regering, vooral na de rellen tegen vluchtelingen en het extreemrechtse racistische terrorisme dat Groot-Brittannië deze zomer teisterde.‘

Bezuinigingen

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Rijksoverheid, foto Martijn Beekman

Hoe politici kiezers overtuigen op ze te stemmen

, door

ONDERZOEK - door Maaike Homan

Volgens psychologisch onderzoek zijn mensen uiterst vatbaar voor de emoties van anderen. Emotionele uitdrukkingen geven immers informatie over hoe de persoon zich voelt, en wat zijn intenties zijn. Daarnaast kunnen de emoties die we waarnemen bij anderen ook besmettelijk zijn, ze roepen soortgelijke emoties bij ons op.

Psychologen zeggen dat de emoties van anderen onze meningen en beslissingen beïnvloeden. De vraag hier is of deze psychologische processen ook werken in de politiek. Met andere woorden, zijn we vatbaar voor de, al dan niet gespeelde, emoties van politici.

Lachwekkend

Uit onderzoek blijkt dat onze reactie op de emoties van bekende politici sterk afhangt van onze politieke voorkeur. In verschillende experimenten heb ik de activiteit in de gezichtspieren en hersenen gemeten, terwijl proefpersonen emoties van politici waarnemen.

Zodra we iemand zien lachen, gaan we zelf ook lachen

De belangrijkste bevindingen op een rij, bieden ons de volgende inzichten.

Ten eerste roept alleen al het zien van een bekende politicus, los van onze politieke sympathieën, sterke maar onbewuste emotionele reacties op. Daar hoeft deze niets voor te doen.

Ten tweede blijkt onze politieke lens te bepalen hoé we op de emoties van bekende politici reageren. Normaal gesproken zijn de emoties van anderen besmettelijk. Zodra we iemand zien lachen, gaan we zelf ook lachen. Ook de proefpersonen in mijn onderzoek spiegelden de emoties van andere individuen. Bij het zien van bekende politici gebeurde er echter iets anders.

Foto: Tom Jutte (cc)

Mooie woorden

, door

COLUMN - Het regeerprogram van het kabinet Schoof bevat veel mooie woorden. Vage woorden vooral waarbij je je kunt afvragen of ze dat allemaal waar gaan maken. Hoofdstuk 7 ‘Goed bestuur en sterke rechtsstaat‘ spant wat mij betreft de kroon: ‘Nu is het moment om de weg vrij te maken voor herstel en verandering. Dit kabinet presenteert daarom een agenda voor vernieuwing van de democratie en versterking van de rechtsstaat, het bestuur en de controle daarop.’ Gaat dit kabinet dan eindelijk waarmaken wat Rutte IV met zijn streven naar bestuurlijke vernieuwing en een andere bestuurscultuur niet is gelukt?

Wat mogen we verwachten van deze zoveelste vernieuwingsagenda? ‘Een lerende overheid: een overheid die beleid en regelgeving evalueert, blijft verbeteren en altijd op zoek gaat naar de meest passende oplossing.’ Ahum. Moet dat nog zo expliciet gezegd worden? Hieronder een tiental punten om de -relatieve- vernieuwingsdrang van Schoof c.s. de komende tijd aan te toetsen.

  • Constitutionele toetsing staat opnieuw op de agenda. Alsmede verzelfstandiging van de afdeling Rechtspraak van de Raad van State. Het kabinet ‘versterkt de toegang tot de rechtsketen’. Maar niet voor maatschappelijke organisaties die niet aan de vereiste voorwaarden voldoen. Een VVD-wens gaat in vervulling: minder rechtszaken van maatschappelijke clubs die de staat aanklagen vanwege schending van het algemeen belang. ‘Ook investeert het kabinet in het Juridisch Loket, waar burgers met een laag inkomen terechtkunnen voor persoonlijk advies en hulp.’ Zou het niet beter zijn de bezuinigingen op de sociale advocatuur terug te draaien?

    • Doe het veilig met NordVPN

    Mededeling

    Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

    Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

    Mededeling

    Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

    Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

    Foto: BOKU University (cc)

    Extreem rechts groeit ook in Oostenrijk

    , door

    Het Weense Burgtheater (foto) ziet de bui al hangen. Eind september zijn er landelijke verkiezingen en volgens de jongste peilingen zou de FPÖ, net als in juni bij de Europese verkiezingen, de grootste worden. En als die partij regeringsmacht krijgt zal ze het voorbeeld van buurland Slowakije volgen en de cultuursector dwingen tot een eenzijdig nationalistisch aanbod. Het Burgtheaterteam waarschuwt in een open brief voor het streven van de FPÖ naar ‘culturele en etnische homogeniteit’. In vergelijking met verwante partijen in andere Europese landen is de FPÖ onverbloemd antidemocratisch en openlijk nationaalsocialistisch. Het team klaagt ‘de onverschilligheid aan waarmee de kunst- en cultuurwereld zwijgt – alsof het krankzinnige verkiezingsprogramma [onder de titel ‘Fort Oostenrijk’] niet zou worden uitgevoerd in geval van een overwinning op 29 september, alsof een EU die al voor onze ogen aan het afbrokkelen is, deze aanval nog zou overleven. Het zou niet de eerste keer zijn dat we ons door misplaatste redelijkheid en arrogantie laten misleiden over de ware bedoelingen van rechts.’

    Of de FPÖ na de verkiezingen in de Oostenrijkse regering komt staat nog te bezien. In de peilingen staat de partij op 28% met een kleine voorsprong op de centrum-rechtse ÖVP (24%). De sociaaldemocratische SPÖ volgt met 20%. Een coalitie van FPÖ en ÖVP zou gezien hun beider programma’s zeker wel mogelijk zijn. Maar er is dan één grote hobbel te nemen: de steun aan Oekraïne en de warme banden van de FPÖ met Poetin. ÖVP leiders hebben in de afgelopen maanden duidelijk gemaakt dat ze niet willen samenwerken met de huidige leider van de FPÖ, Hermann Kickl. Ze hebben hem ervan beschuldigd een ‘rechts-extremist’ te zijn en hebben herhaaldelijk gezegd dat ze alleen een coalitie met de FPÖ zouden aangaan als Kickl zou aftreden. Maar als Kickl de grootste wordt op 29 september zal dat niet gebeuren. Bondskanselier Karl Nehammer, de huidige leider van de ÖVP, ook bij de komende verkiezingen verwijt de FPÖ politieke verantwoordelijkheid te nemen. ‘Kickl is een theoreticus van de angst’, zei hij. De ÖVP kan waarschijnlijk ook een coalitie vormen met de sociaaldemocraten en/of de Groenen. Sinds 2020 bestaat de Oostenrijkse regering uit een coalitie van de ÖVP met de Groenen. Maar zowel de Groenen als de sociaaldemocraten zijn de afgelopen tijd flink naar links opgeschoven, wat een coalitie met de rechtse ÖVP moeilijk zal maken.

    Foto: CCKorea (cc)

    In voorbereiding: Maurice de Hond regeert Nederland

    , door

    COLUMN - Het is nog ouder dan de weg naar Rome: de invloed van orakels op het landsbestuur. Een goddelijk orakel dat een Egyptische tot farao uitroept. Een Russische tsaar die een gebedsgenezer raadpleegt. Het orakel van Oranje dat een koningin in de pocket had.

    Tijden veranderen, orakels veranderen. Het occulte is er wel zo’n beetje van af, het quasi wetenschappelijke wint terrein. En zo hebben we nu dan een minister die geïnspireerd raakt door het orakel De Hond.

    Dat bleek tijdens het debat gisteren in de Tweede Kamer, toen minister Agema ter verantwoording werd geroepen over haar weigering mpox-vaccins te doneren aan Afrika. In dat debat kwam een opmerkelijke woordenwisseling voorbij. We citeren:

    Mevrouw Paulusma (D66): (…)Nu ga ik het toch een beetje ongemakkelijk maken. Het ministerie, het RIVM en een heleboel andere partijen zijn betrokken bij dit dossier en adviseren de minister hierover. Ondertussen lees ik in de krant dat minister Agema tegenwoordig Maurice de Hond meeneemt naar allerlei bijeenkomsten en zich, op wat voor manier dan ook, door hem laat adviseren. Ik vind het wel belangrijk om te weten of hij hier een rol in heeft gehad en zo ja, welke rol dan.”

    Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

    Mededeling

    Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

    Doneer!

    Mededeling

    Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

    In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

    Foto: Jan Ubels (cc)

    Ambtenaren: zwaar weer op komst?

    , door

    Hoewel mensen met een ambtenarenachtergrond het Hoofdlijnenakkoord in elkaar hebben gezet en een topambtenaar zelfs met de leiding van het nieuwe kabinet is belast, ziet het Hoofdlijnenakkoord er voor de ambtenaren niet erg positief uit. Er wordt voor de dekking van het Hoofdlijnenakkoord een forse bezuiniging op de ambtelijke dienst aangekondigd alsmede -voor 2026- een bevriezing van de ambtenarensalarissen. Een kritische beschouwing van voormalig topambtenaar Roel Bekker.

    Is er slecht weer op komst voor de ambtelijke dienst? Of valt het wel mee en is er ruimte voor een goede aanpak?

    Allereerst: de afslanking. Op zichzelf is die begrijpelijk. De overheid is sinds 2018 geëxplodeerd, van 113.500 ambtenaren (fte’s) naar een kleine 148.000, dus met 30% ! Het Hoofdlijnenakkoord heeft het over 22% groei, maar dat is exclusief 2023 toen er nog eens bijna 10.000 ambtenaren bij kwamen. En dat in een krappe arbeidsmarkt.

    Het is niet helemaal duidelijk waardoor deze enorme groei is veroorzaakt. Gewezen wordt op corona, maar die is voorbij. Of op de noodzaak van maatwerk. Maar die zit vooral in de uitvoering, terwijl relatief de sterkste groei heeft plaatsgevonden bij het beleid. Opvallend is dat de groei bij alle departementen voorkomt. Dus het zijn niet toevallige beleidsopgaven als stikstof die ineens voor meer werk zorgen. Is het de ondersteuning, de overhead? Dat ook niet, want die is al jarenlang onrustbarend hoog, meer dan 50%! Het zou de moeite waard zijn te onderzoeken waardoor die groei is veroorzaakt. Maar dat er afgeslankt kan en moet worden, is evident.

    Vorige Volgende