Hij werd gisteravond al gefeliciteerd door de Hongaarse premier Orban die twitterde The winds of change are here. En dat helpt ons er weer even aan herinneren in welk Europees gezelschap Wilders zich de afgelopen decennia heeft opgehouden. Een paar jaar geleden nog was hij lyrisch over het leiderschap van Poetin.
Maar we kennen hem natuurlijk vooral van het binnenlandse gestook. Van z’n 'kopvoddentaks' en z’n 'willen jullie meer, of minder Marokkanen?' En van de vele andere momenten waarop hij met beledigende en neerbuigende opmerkingen liet blijken dat mensen voor hem niet gelijk zijn. De vrijheid van meningsuiting is een groot goed, maar Wilders heeft die vrijheid zelden gebruikt voor iets goeds.
En dan is daar de campagne voor de verkiezingen van 2023 en doet de pyromaan zich opeens voor als brandweerman. De man die, sinds hij de PVV in 2005 oprichtte, 18 jaar bezig is geweest om mensen vanwege hun verschillen uit elkaar te spelen, poseert nu sinds enkele weken als iemand die mensen ook bij elkaar kan brengen. Een toneelspel dat elke geloofwaardigheid mist. Met zijn verleden kan een premier Wilders nooit een premier zijn voor alle Nederlanders. Maar we moeten afwachten of de andere spelers op het toneel daar ook zo over denken.
Gelukkig staan tussen de droom van menig PVV-stemmer en de daad van een eerste kabinet Wilders, misschien geen wetten in de weg, maar wel talloze praktische bezwaren. Laten we er eens een paar noemen:
Wilders kan in de Tweede Kamer misschien wel een meerderheid vormen, maar in de Eerste Kamer is dat ingewikkeld. Als de PVV met de VVD, NSC en BBB een regering wil vormen, heeft ze in de Eerste Kamer 30 zetels en dus 8 te weinig voor een meerderheid.
Ook als Wilders bijvoorbeeld de vrijheid van godsdienst respecteert zijn er nog grote inhoudelijke verschillen. Op buitenlands gebied bijvoorbeeld. VVD, BBB en NSC zijn tegen een Nexit en groot voorstander van humanitaire en militaire hulp aan Oekraïne. Daar staan ze dus tegenover Wilders.
Migratie is het punt waar deze partijen elkaar lijken te kunnen gaan vinden, maar in tijden van arbeidstekorten vindt de VVD arbeidsmigratie wenselijk. Bovendien, Wilders heeft expliciet gezegd dat ze elkaar op het gebied van de woningnood moeten kunnen vinden. Maar meer woningen betekent meer bouwvakkers en laten die nou ook voor een steeds groter deel uit het buitenland komen. Hier kan overigens ook de vraag gaan spelen hoe het stoppen van de instroom te verwezenlijken. In EU verband, of buiten EU verband? Dus zelfs dit punt zal niet eenvoudig zijn.
Omtzigt wil een nieuwe bestuurscultuur, maar daar bedoelt hij bij mijn weten niet mee dat hij wil dat er meer ondemocratische partijen meedoen aan het landsbestuur. De PVV is natuurlijk een eenmanspartij, zonder leden en zonder een gezonde aanwas van mensen. We moeten afwachten of de nieuwe Kamerleden van de PVV als ze worden nageplozen allemaal kunnen blijven zitten. Maar als de partij van de comfortabele oppositie naar het onder druk samenwerken in een coalitie gaat, waarbij ook bewindspersonen moeten worden aangetrokken, dan is het een LPF in de dop. Niet de degelijke nieuwe bestuurscultuur waar Omtzigt op uit is.
Daar komt ook nog bij dat Wilders tot nu toe de regie in de fractie voerde, maar als premier kan hij dat niet meer doen. Dus dan moet er een tweede kapitein op het schip worden aangewezen. Het is zeer de vraag of dat soepel zal verlopen.
Omtzigt wordt wel als een CDA-er gezien, maar zijn nieuwe fractie bestaat voor een groot deel uit nieuwe mensen. Met de fractiediscipline die het CDA altijd bij elkaar hield, had Omtzigt zelf soms al moeite, maar de vraag is of die nieuwe mensen daar überhaupt een boodschap aan hebben. Zelfs als Omtzigt een kabinet onder Wilders wil, gaat zijn fractie daar dan in mee?
In 1977 won de PvdA 53 zetels, meer dan een derde van het totaal. Na een lange formatie stond ze buitenspel en vormden VVD en CDA samen een coalitie.
Driekwart van Nederland heeft niet op Wilders gestemd, dat wil zeggen dat er alternatieven zijn. Als de euforie ter rechterzijde is weggezakt en er verschijnen steeds meer beren op de weg, dan kan na een aantal weken praten de conclusie best zijn dat er eens gekeken moet worden naar een coalitie zonder de PVV. En dat heeft het grote voordeel dat elke andere premier, meer dan Wilders, een premier voor alle Nederlanders kan zijn.
