Hier weer uw maandelijkse update van de wereldwijde afwijking van de temperatuur. Alle langjarige gemiddelden hebben weer een nieuw record bij ons. Alleen de maandwaarde moet er nog twee voor laten gaan, januari 2007 en februari 1998. In december zijn de onderhandelingen over maatregelen ter beperking verdere opwarming aarde. Dit keer zijn ze in Parijs. Aan de data zal het niet liggen. Dat was 6 jaar geleden in Kopenhagen nog anders, toen was er net een dipje. Hopelijk dan ook dit keer meer resultaat.
De lidstaten van de EU negeren een motie van het Europees Parlement en versoepelen de milieunormen zodat de sjoemelende autoindustrie nog wat meer jaren heeft om niets te doen.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Duurzaamheid is in. Maar hoe duurzaam zijn de mensen die roepen duurzaam te zijn? Steven Moerman zocht uit of de Duurzame Buren hun naam eer aan doen.
Op de site duurzameburen.nl kunnen deelnemers ervaringen uitwisselen over hun energieverbruik, energiebesparende maatregelen en het opwekken van energie. Er zijn ongeveer 1200 mensen geregistreerd die op de site met elkaar discussiëren, en misschien ook wel daarbuiten. Bij het bekijken van de site kwamen bij mij vragen op: hoe duurzaam zijn deze Duurzame buren eigenlijk? Zijn ze zuiniger dan gemiddeld? En hoe representatief is deze groep eigenlijk voor heel Nederland? Mooie bijkomstigheid: van de ongeveer 1200 profielen op de site zijn er ongeveer 600 openbaar. Dus daarom heb ik de groep ‘Duurzame buren’ eens vergeleken met de rest van Nederland. Allereerst heb ik de gemiddelde verbruiken eens bekeken:
Qua gemiddeld verbuik zitten de Duurzame buren dus maar net iets onder het gemiddelde van Nederland. Maar van echte Duurzame buren zou je verwachten dat ze flink onder het gemiddelde zitten, toch? Zijn ze de Duurzame buren dan wel zo duurzaam?
Het gemiddelde verbruik vertelt niet het hele verhaal. Zo hebben de Duurzame buren gemiddeld grotere gezinnen: 3,0 persoon per huishouden, versus 2,2 voor Nederland. Het aantal bewoners is vooral van invloed op het elektriciteitsverbuik, niet zozeer op het gasverbruik. Wanneer we het verbruik van elektriciteit splitsen naar gezinsgrootte dan ontstaat een ander plaatje:
Shell blaast (voorlopig) zijn operaties in het Noordpoolgebied af. Deels vanwege de naar velen verwachten lage olieprijzen, maar deels vermoedelijk ook omdat de reputatie van Shell in het geding is. Al geloof ik persoonlijk niet dat een bedrijf zeven miljard zou afschrijven vanwege Greenpeace-protesten, maar de factor reputatie zal wel meespelen.
Bij Volkswagen verdampt vermoedelijk nog veel meer kapitaal door het bizarre ‘dieselgate’, de software die de motor maximaal schoon laat tuffen in een testsituatie, en lekker vies op vol vermogen laat draaien in het echt.
Das Auto. Das Betrug.
Voor wie meent dat hiermee een enorme impuls naar elektrisch rijden komt waarmee dergelijke fraude niet meer mogelijk is: we zullen zien, maar welke reden is er om aan te nemen dat met stekkerauto’s niet valt te manipuleren zoals VW met zijn diesels deed? In feite hebben we een volledig legale manipulatie zelfs al achter de rug, met de plug-in hybrides die uiteindelijk geen zier schoner of zuiniger bleken dan hun benzinebroertjes.
RWE-chef Peter Terium klaagt dat de Energiewende zijn business om zeep helpt. Maar hij kent zijn geschiedenis niet als hij denkt dat de Wende pas na Fukushima is ingezet. Al begin jaren tachtig werden de voorbereidingen uitgedokterd. En toen RWE zijn nieuwe kolencentrales ging bouwen konden we al voorrekenen wat de overcapaciteit, conventioneel en hernieuwbaar, zou worden. Maar het bedrijf wilde de tekenen van de tijd niet verstaan.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
Mooie reportage in The New York Times over het eerste onderzoek op de grond naar de rivieren die zich vormen in het Groenlandse ijs. De resultaten van het onderzoek worden pas de komende maanden gepubliceerd. De reportage geven een mooi beeld van de praktische uitdagingen bij het onderzoek.
DATA - Op basis van bronnen meldt NOS dat in de nog niet gepubliceerde Nationale Energieverkenning 2015 staat dat de doelstellingen van het nog geen twee jaar oude Nationale Energieakkoord niet gehaald worden. In plaats van 14% in 2020, zal het aandeel hooguit 12% zijn.
Vorig jaar hebben we inzichtelijk gemaakt hoezeer 25 jaar doelstelling op het vlak van duurzame energie keer op keer niet gehaald worden. Tijd voor een update. Dit keer hebben we ook de lijn toegevoegd zoals die waarschijnlijk in de Energieverkenning zal staan.
Het moge duidelijk zijn dat ook die doelstelling niet realistisch is. Als dit ietwat complexe overzicht iets duidelijk maakt is dat de ambities toenemen, maar dat de realiteit die steeds harder afstraft.
Het is tijd om af te stappen van al die vrijwillige akkoorden. Voer nu de Carbon Tax (CO2 belasting) in.
Update 23:45 uur: Plaatje is vervangen door een versie waar de werkelijke waarde nu conform de EU norm zijn berekend. (BV open haard thuis telt dan mee als duurzame energie)
DATA - Hier weer uw maandelijkse update van het verloop van de opwarming van de aarde. Aan de hand van 5 meetreeksen geven we de gemiddelde trend weer.
Eind dit jaar vinden in Parijs de onderhandelingen plaats over een nieuw klimaatakkoord. Het lijkt er op dat de aarde een extra signaal af wil geven nog voor die conferentie.
Het overzicht van de wereldwijde temperatuurafwijkingen is gebaseerd op de metingen van RSS MSU, GISS, Hadcrut4, NCDC en JMA. We nemen daar maandelijks het gemiddelde van en bepalen ook nog het lopende gemiddelde over alle metingen van 36 maanden (drie jaar) , 132 maanden (elf jaar) en dertig jaar. Let op: het gaat hier om gemiddelde afwijkingen over meerdere reeksen met verschillende referentieperiodes. Getallen bieden dus alleen een indicatie van de trend.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
De provincie Zuid-Holland heeft vandaag bekend gemaakt dat het verbod op ontgassen van benzeen vanaf 1 januari 2016 wordt uitgebreid met producten die 10% of meer benzeen bevatten (UN 1267, 1268, 1863, 1993 en 3295).
Voor het ontgassen van benzeen bestaan volgens de provincie de volgende alternatieven:
RECENSIE - 
Daar hadden de media onlangs toch even schokkend nieuws: de afgelopen veertig jaar zou het leven in zee zijn gehalveerd. Overbevissing, klimaatverandering, u kent de verklaringen.
Ik vermoed echter dat u, media wise als u bent, op uw klompen aanvoelde dat dit niet waar zijn kón, en u kreeg gelijk. De onvolprezen factcheck-rubriek van De Volkskrant maakte vrij simpel korte metten met de claim. Het onderzoek klopte wel, maar het persbericht moffelde weg dat soorten waren onderzocht die toevallig onderzoekbaar waren. Gewervelde dieren, die redelijk opvallend zijn, waren dus wel bekeken, maar de vele soorten plankton niet. Dat maakt de generalisering ongenuanceerd, om niet te zeggen: misleidend. Veel journalisten liepen er desondanks met open ogen in.
Ik heb niet gelezen of Simon Rozendaal, wetenschapsjournalist bij Elsevier, erover heeft geschreven, maar het demasqué zou hem niet hebben verbaasd. In zijn boek Alles wordt beter! (briljante ondertitel: Nou ja, bijna alles) beschrijft hij onder meer de wijze waarop de milieubeweging de media probeert te sturen. De Brent Spar-affaire is daarvan vermoedelijk het bekendste voorbeeld. Het is beslist niet zo dat de milieubeweging zomaar wat roept, maar men heeft er wel een handje van nieuws op een alarmerende toon naar buiten te brengen, ook als men redelijkerwijs kan weten dat dit overdreven is. Een mooi voorbeeld van dat alarmisme wordt hier gehekeld.
Alles wordt beter! is echter geen aanval op de milieubeweging. Rozendaal ergert zich vooral aan onredelijk pessimisme. In het eerste deel toont hij overtuigend aan dat we het in onze eenentwintigste eeuw beter hebben dan welke generatie voor ons ook. De lucht en het water zijn schoner, er is minder criminaliteit en oorlog, de medische zorg is nog nooit zo goed geweest, we eten gezonder dan ooit, we leven langer, we hebben meer respect voor vrouwen, we hebben beter onderwijs. Het is onweerlegbaar en Rozendaal wil dat we met wat meer vertrouwen naar de toekomst kijken.
Hij noemt “drie motoren” die zijns inziens garanderen dat de vooruitgang verder zal gaan. De eerste is evolutie. Orde en samenwerking zijn wezenskenmerken voor het leven, en Rozendaal ontwaart in de evolutie een neiging naar toenemende complexiteit.
Vooral wanneer ik over de chemische evolutie nadenk, kan ik niet anders concluderen dan dat er in de dode materie een drang tot ordening en samenwerking zit.
Toekomstige critici die hem van teleologisch denken zullen beschuldigen, geeft hij bij voorbaat gelijk: “Dan maar teleoloog.”
De tweede motor is de technologie, die leidt tot welvaart. Een samenleving moet een bepaald welvaartsniveau bereiken, schrijft Rozendaal, voor ze zich kan veroorloven te gaan zorgen voor natuur en milieu. Pas toen Nederland in de jaren zestig dit niveau bereikte, konden we gaan denken aan de halfopen stormvloedkering in de Oosterschelde. Sindsdien kunnen we ook werken aan de schoonmaak van onze vervuilde leefomgeving.
De afname in vervuiling heeft natuurlijk met geld te maken. Lood is een goedkoop middel om benzine te verbeteren; zwavelhoudende steenkool is goedkoper dan aardgas; ontzwavelingsinstallaties en driewegkatalysatoren zijn duur. Het schoonmaken van het milieu heeft de Verenigde Staten het onvoorstelbare bedrag gekost van 3500 miljard dollar. Nederland geeft jaarlijks ongeveer 3 procent van het bruto nationaal product, ofwel 13 miljard euro, aan milieumaatregelen uit. Dit is natuurlijk het sterkste bewijs dat niet welvaart, maar armoede de oorzaak is van vervuiling: er zijn maar heel weinig landen – alleen de rijke in Noord-Amerika, Europa en een enkel land in Azië – die zich dit soort bedragen kunnen veroorloven.
Rozendaal stelt dat sinds de jaren zestig eerst de zwaarste vervuiling is aangepakt, toen de wat minder belangrijkere, en dat de problemen die we nu zien, in feite klein bier zijn. Voor alarmisme is daarom geen reden, stelt hij.
De derde motor is beschaving.
In de loop der tijd worden we steeds fatsoenlijker en beschaafder. We zijn gestopt met slavernij, behandelen vrouwen en kinderen beter, zijn toleranter geworden jegens homoseksuelen en slaan er niet bij het minste of geringste op los.
Anders gezegd: we zijn onze impulsen gaan beheersen en hebben leren anticiperen op de gevoelens van anderen. Dit zou mede zijn veroorzaakt door handel en door de opkomst van de overheid. Hiermee volgt Rozendaal de civilisatietheorie van Norbert Elias en de conclusie van dit deel van Alles wordt beter! is dat deze motoren garanderen dat we met optimisme naar de toekomst mogen kijken.
Rozendaal meent dat we niet voldoende optimistisch zijn en op dat punt, zo moet ik bekennen, heb ik wat vraagtekens. Mij lijkt dat althans een spiegelgevecht. Er is sinds de Guttenberg– en Stapel-affaires nogal wat onderzoek gedaan naar het vertrouwen in de wetenschap, en de conclusie is, als ik het goed zie, dat weliswaar het vertrouwen in de wetenschappers daalt, maar dat u en ik nog volop geloven in het potentieel van de wetenschap. De meeste artikelen in de wetenschapsbijlagen van onze kranten lijken nog volop het frame te volgen dat de Twentse hoogleraar wetenschapscommunicatie Hedwig te Molder aanduidt als “blijde wetenschap”. Alles wordt beter, inderdaad.
Dit sluit vanzelfsprekend niet uit dat we nog altijd niet genoeg optimistisch kunnen zijn, en daarover heeft Rozendaal wel het een en ander te zeggen. Hoewel hij bekent dat hij geen alomvattende theorie kan bieden, benoemt hij allerlei factoren die maken dat we te somber zijn over de toekomst. Hij wijst er bijvoorbeeld op dat angst zaaien financiële voordelen kan hebben, geeft voorbeelden van evidente paniekzaaierij en wijst op het individueel falen van wetenschappers. “De tijd ligt achter ons dat onderzoekers onbaatzuchtige vorsers naar de waarheid waren.” De vaste lezers van deze kleine blog kennen legio voorbeelden uit de oudheidkundige disciplines, waar overdrijving de standaard-publiciteitsprocedure is; Rozendaal haalt zijn voorbeelden uit de exacte wetenschappen.
Het probleem is hier dat de voorbeelden op zichzelf wel zullen kloppen, maar dat ik niet weet of ze samen genoeg bewijs vormen. Dat geldt nog meer voor de theorieën die Rozendaal in zijn achtste hoofdstuk naar voren brengt: linkse zelfhaat, oikofobie, “weerzin tegen de dingen die we maken” ofwel technofobie, een afkeer van het kapitalisme. Het is allemaal te essayistisch om te overtuigen, en hier en daar slaat Rozendaal de plank echt mis. “Links en beschaving staan van oudsher sowieso op gespannen voet met elkaar,” stelt hij bijvoorbeeld, om ditg te bewijzen met de jacobijnen en Mao – de Everest Fallacy, met andere woorden. Je kunt de omgekeerde stelling bewijzen met als voorbeeld Theo Thijssen en die stelling zou even zinledig zijn.
Te essayistisch is ook Rozendaals negende hoofdstuk, waarin hij het aanhoudende pessimisme verder verklaart met enkele factoren die erop neerkomen dat de wereld te complex is om nog te worden begrepen. Hij maakt daar korte metten mee: vroeger was het nog veel onbegrijpelijker. Betere scholing en wetenschapsjournalistiek zouden nuttige tegenkrachten kunnen zijn. Daarmee ben ik het helemaal eens maar het probleem is opnieuw dat ik niet weet of al de voorbeelden samen wel voldoende bewijzen dat pessimisme ongefundeerd is.
Aan het einde van het boek erkent Rozendaal dat er ook reële problemen zijn. Hij heeft in het verleden wel eens aangegeven niet overtuigd te zijn dat de klimaatverandering de grote ramp is die ons bedreigt, en komt daarvan nu iets terug: de mens kan een grotere invloed op de opwarming hebben dan hij eerder heeft gedacht. Toch wil Rozendaal ook hier optimistisch zijn: ook dit is geen probleem van de buitencategorie. Ik weet niet of dat overtuigend is. Er is overbevolking, en weliswaar neemt de groei af, maar er zijn nog altijd verdraaid veel mensen die samen een enorm beslag leggen op de grondstoffen.
Het boek eindigt met een hele reeks voorbeelden van pessimistische voorspellingen die niet bleken uit te kloppen. De opsomming is even amusant als schokkend. Maar alweer: hoeveel voorbeelden bewijzen dat de pessimisten altijd ongelijk hebben? Tegenvoorbeelden van pessimisten die wél gelijk kregen, levert Rozendaal niet.
Ik weet daarom niet of ik overtuigd ben. Na een zeer sterk begin over de vooruitgang en een ook sterk deel over de “drie motoren”, bieden de laatste hoofdstukken weliswaar veel voorbeelden, maar geen motivatie waarom zoveel voorbeelden voldoende zouden zijn.
Wat me ook wat verontrust, is dat de voorbeelden die ik controleren kan, soms niet kloppen. Die vergissingen zijn overigens te triviaal om het betoog te beschadigen: Tacitus noemt nergens kobolden (en ik kan het weten), het koepokkenvaccin is niet bedacht door Edward Jenner maar is door Europeanen overgenomen uit Egypte, en het is een hoax dat een geschiedenisstudent zó slecht opgeleid was dat hij niet wist dat Jezus en Christus dezelfde zouden zijn. Die legendarische student zou rond 1990 in de collegebanken hebben gezeten bij oudhistorici uit én Utrecht én Amsterdam én Leiden, die ik alle drie dit mopje heb horen vertellen als persoonlijke ervaring. Nogmaals: dit zijn triviale kwesties, maar ze suggereren dat Rozendaal wat makkelijk omspringt met zijn informatie.
En toch: ik heb het boek in één ruk uitgelezen. Het is kristalhelder van opbouw, amusant geschreven en toont een schrijver die met elke vezel betrokken is bij zijn onderwerp. Ik herkende de auteur van de oude Natuur en Techniek-rubriek “Analyse en Katalyse”: gepassioneerd, vol liefde voor de wetenschap en met een open oog voor de feilen daarvan. En iemand die in elk geval duidelijk maakt dat over sommige onderwerpen misschien wel érg alarmistisch wordt geschreven. Kortom: ook voor wie, zoals ik, niet alles kan geloven, is dit een erg lekker boek.
Na de uitspraak in de klimaatzaak van Urgenda tegen de staat is er een nieuwe rechterlijke uitspraak. Dit keer van een rechter in Pakistan. Daar moet de overheid niet alleen beter klimaatbeleid gaan voeren, maar ook een commissie benoemen met personen die de uitvoer daarvan gaan controleren. Zeg maar een deltacommissaris voor klimaatbeleid.
A feisty Pakistani judge recently directed the government to enforce its climate change policy and establish a climate change commission to oversee the process. He also ordered government representatives to appear before the court to explain what was being done to meet the country’s climate challenges.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.