Het genootschap Onze Taal heeft onder deze titel een leerzaam boekje uitgegeven over hedendaagse taalgevoeligheden. Taal is de afgelopen jaren, in navolging van Angelsaksische landen, ook in Nederland een strijdperk geworden. Bepaalde termen zijn in de ban geraakt omdat ze als beledigend en stigmatiserend werden ervaren. Maar niet door iedereen. Tegenstanders ervaren nieuwe regels als ideologisch geïnspireerde dwingelandij. Taalkwesties dragen zo bij aan de polarisatie in het publieke debat. Tijd dus voor een verhelderende gids: welke woorden kunnen, en welke juist niet (meer)? Taalkundige Vivien Waszink inventariseert ‘wat er allemaal gebeurt op het gebied van schurende taal, genderinclusief woordgebruik en het weergeven van diversiteit.’ Het aardige van haar benadering is dat zij nieuwe woorden en uitdrukkingen voornamelijk beschrijft, verklaart en van de nodige achtergrondinformatie voorziet, maar nergens voorschrijft. Je kunt er mee instemmen, je kunt er ook afstand van nemen. Genderneutraal taalgebruik wordt steeds vaker de norm. ‘Dames en Heren’ wordt ‘Beste reizigers’. Dat went best snel. Maar kan al het mannelijke en vrouwelijke volledig uit het publieke discours worden geweerd? Het is het goed om kennis te nemen van wat er op dit gebied leeft. Achter de taalkwesties worden veel bredere maatschappelijke kwesties zichtbaar. Ze roepen de vraag op of taal de weg kan zijn tot rechtvaardiger maatschappelijke verhoudingen, meer diversiteit en minder ongelijkheid. Taal is een peilstok voor verdergaande veranderingen in de samenleving. Maar die veranderingen vragen tijd en vooral inspanning op andere gebieden zoals wetgeving en verdeling van de welvaart. Alleen woorden zijn niet in staat het denken van mensen een andere richting te geven. Alleen als we steeds meer vrouwelijke directeuren tegenkomen raken we het beeld kwijt dat een directeur altijd een man is. Ik denk dat voor een volgende generatie een arts een vrouw is, terwijl ouderen haar nu nog vaak als verpleegkundige (of nog erger ‘verpleegster’) zien. Daar kun je met goedbedoelde taalrichtlijnen niet tegen op. Je kunt een streven naar meer gelijkheid soms wel een zetje geven met taaladviezen. Zo schrijft Waszink dat je in profielen voor personeelsadvertenties het accent kunt leggen op wat mensen kunnen in plaats van hoe ze zijn. Eigenschappen worden vaker toegedicht aan mannen of vrouwen. Vaardigheden zouden wat neutraler overkomen. Woorden kunnen er toe doen, maar niet als zodanig, wel in een bepaalde context. Dat geldt ook voor het gebruik van termen waarmee de afkomst of etniciteit van iemand wordt aangeduid. Het grootste maatschappelijke probleem is iemand zonder enig respect voor individuele kenmerken of gedragingen uitsluiten omdat hij of zij qua huidskleur of afkomst anders is. Dat begint niet met bepaald taalgebruik. Woorden zijn -anders dan sommige Franse filosofen suggereren- niet schuldig aan vooroordelen. En die vooroordelen verdwijnen ook niet door een alternatief taalgebruik. Daarvoor is echt veel meer nodig. Het nadenken over de connotaties van wit en zwart kan misschien wel bijdragen aan een andere manier van denken over racisme, kolonialisme en eurocentrisme. Waszink citeert neerlandicus Mark Dingemanse die vindt dat de zaken vanuit een ander perspectief bekijken ‘een duwtje in een nieuwe denkrichting’ kan geven. Uit je vertrouwde denkgroef komen, voegt ze er aan toe. Ze adviseert verder in heel algemene zin om personen niet aan te duiden met slechts één van hun kenmerken. Dat lijkt me een mooie opgave om verder over na te denken. Vivien Waszink, Dat mag je ook (al niet meer) zeggen. Genootschap Onze Taal, 132 blz. Prijs: €14,99
Is dit een cliché of is het dat niet? Daar kunt u hier onder in de reactievelden met elkaar van gedachten over wisselen.
Lachen met dank aan Charlotte Adigéry en Bolis Pupul. Zie ook hun gezamenlijke website.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
VERSLAG - Het Amsterdam Museum heeft tijdelijk een nieuw onderkomen. In verband met een ingrijpende verbouwing is het museum verhuisd van het Spui in het centrum naar de Amstel. Museum Hermitage bood het team en de collectie van het Amsterdam Museum een veilige en inspirerende plek waarin ze tot 2025 kunnen logeren. In dit nieuwe onderkomen werd mijn aandacht getrokken door de Maasdamme Collectie. Rita Maasdamme (1944-2016) laat aan de hand van vertellingen met 200 poppen scènes zien uit ons koloniale verleden. Voor Kunst op Zondag vroeg ik me af wat we kunnen leren van Maasdamme’s verbeelding van het koloniale- en slavernijverleden?
Maak kennis met Rita Maasdamme © foto Wilma Lankhorst.
In de expositie vertelt Bianca Maasdamme (audiotour) het levensverhaal van haar zus. Rita Maasdamme is in 1944 op Aruba geboren. Hun ouders komen oorspronkelijk uit Suriname maar zijn naar Aruba geëmigreerd. Als negenjarig meisje begint Rita poppen te maken van stof, die ze kleedt in verschillende klederdracht. In 1963 verhuist Maasdamme naar Amsterdam voor de modevakopleiding. Na haar afstuderen, werkt ze als lerares handwerken op verschillende Amsterdamse scholen. Vanaf 1983 verdiept Rita zich meer in de geschiedenis en cultuur van de Antillen, Aruba en Suriname. In combinatie daarmee pakt ze het maken van poppen weer op. Ze begint dan ook met het maken van diorama’s (3D-voorstellingen). Rita Maasdamme laat verhalen en ceremonies zien, waarover in de Nederlandse schoolboeken niets staat. Met deze 3D-voorstellingen exposeert ze in buurthuizen, scholen en musea, zowel in Nederland als op Aruba.
COLUMN - Steengoede brief, van mijn Nijmeegse collega Mark Dingemanse en een indrukwekkende lijst andere geleerden, in het tijdschrift Cognitive Science deze week. In de brief vatten ze samen wat zij, en naar mijn indruk steeds meer onderzoekers, beginnen te vatten: we denken niet in ons eentje – misschien wel nooit. De menselijke hersenen zijn geen makkelijk van de omgeving af te snijden entiteit, ideeën en gedachten ontstaan eigenlijk altijd in samenspraak met anderen.
Het is natuurlijk hoe lang is gedacht over het denken: als iets dat je hersenen doen. Het model was een computer, en wel een soort desktop-computer zonder internet aansluiting, waar je een som in kon voeren die het dan uitvoerde. Steeds duidelijker wordt dat je de hersenen misschien beter kunt zien als netbooks, laptops zonder veel eigen opslag die al hun gegevens en zelfs hun programma’s voortdurend ophalen van de cloud.
De brief is een soort manifest: stel voortaan juist de interactie centraal. Dingemanse en zijn collega’s geven voorbeelden uit allerlei domeinen waaruit blijkt dat de mens, inderdaad, eigenlijk nooit in zijn eentje opereert. Studie van de structuur van alledaagse gesprekken laat bijvoorbeeld zien hoe er voortdurend heel kleine misverstandjes dreigen die over het algemeen door de gesprekspartners zo moeiteloos worden opgelost dat het eigenlijk nauwelijks opvalt. En zelfs redeneren, op het eerste gezicht het paradepaardje van denken in je eentje, heeft blijkens onderzoek vaak het karakter van een dialoog.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Gisteren zagen we heel het gezin La Berge Dramm op de bühne van Closing Time, vandaag alleen de dochter in de spotlights.
Diamanda La Berge Dramm speelt hier het door Gart Knox voor viool gecomponeerde ‘Ten Fingers’. Een fraai combinatie van pizzicato en percussie. Het is een van de acht stukjes uit ‘Violin Spaces’. Elk stukje behandelt een specifieke speeltechniek voor viool.
Het idee is geïnspireerd op het gegeven dat musici niet alleen complete muziekstukken oefenen, maar los daarvan ook verschillende technieken oefenen. Zoals een voetballer zijn baltechniek moet onderhouden, zo onderhoudt een musicus ook zijn/haar technieken.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Fluitste Anne La Berge, gitarist David Dramm en violiste Diamanda La Berge Dramm worden op hun album Modern genetics gepresenteerd als de hedendaagse variant van de familie Von Trapp.
Dat hele zinnetje doet ernstig tekort aan wie en wat ze zijn. Zeker, het zijn moeder, vader en dochter. Hun muzikale samenwerking heeft verder geen enkele gelijkenis met die van de Von Trapps die we uit de film en musical kennen.
Vergrijzen. Een ander woord voor steeds ouder worden. De zekerheid dat we sterfelijk zijn blijft, het geduld er op te moeten wachten wordt meer en meer op de proef gesteld. Je zou zo maar 118 kunnen worden.
Genezing is niet mogelijk. The Cure heeft zich er al bij neergelegd:
We die one after the other
Over and over
One after the other, one after the other
En ja…
In de reeks ‘Kunstjes op muziek’ (herinnert u zich deze nog?) vandaag camp op camp op camp. U hoort countrymuzikant Travis Tritt, de Honky Tonk Women van de Rolling Stones covert.
U ziet Jason Colacino en Katie Boyle een fraai stukje ballroomdansen ten beste geven.
Beiden zijn professionele dansers. Jason Colacino is helaas niet ouder dan 31 jaar geworden. Van de Katie Boyle in deze act is niets te vinden op het World Wide Web. Veel Katie Boyles, maar niet degene die in dit filmpje danst.
Het technolabel Sanati uit Teheran bracht in november het compilatie-album Women, Life, Freedom uit. Iraanse DJ Badador opent het album met het nummer ‘Haromzadeha (Bastards)’.
Ik twijfelde even of dit nieuwe album wel van dé Moby was – streamingdiensten gooien artiesten met dezelfde naam nogal eens op een hoop – maar inderdaad: het 2,5 uur durende Ambient 23 is het nieuwste album van Moby. “Made to help anxiety (my own, and hopefully yours, too),” lichtte hij toe, “For 2023 may we all be less anxious (and may we all stop looking for validation from a culture we don’t respect…).”
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.