Wat Shell wist: een kleine kanttekening

Er was de afgelopen tijd het nodige te doen over wat Shell lang geleden al wist over klimaatverandering, en welke informatie ze daarover hebben achtergehouden. Aanleiding was een uitgebreid onderzoek van Vatan Hüzeir van de Erasmus Universiteit Rotterdam, waarover onder meer Follow The Money berichtte. Het is niet mijn bedoeling om het straatje van Shell schoon te vegen, maar een beetje context en nuance is wel op zijn plaats. Vooral over de stand van de wetenschap in de jaren ’70 en vroege jaren ’80. Zo hier en daar lijkt de indruk te zijn ontstaan dat Shell in die tijd al bezig was met het dwarsbomen van klimaatmaatregelen. Dat ligt wat genuanceerder. Zo hier en daar bracht een politicus klimaatverandering wel eens ter sprake; in 1970 deed SGP’er Van Rossum dat bijvoorbeeld in de Tweede Kamer. Maar het stond nog nergens als serieus beleidsthema op de kaart. Onder meer omdat de meeste klimaatwetenschappers het te vroeg vonden om het probleem op het bordje van de politiek te leggen. Het broeikaseffect was weliswaar al een dikke eeuw onomstreden wetenschap, en dat meer CO2 voor een warmer klimaat zou zorgen stond ook niet ter discussie. Maar er was nog wel debat over hoeveel het op zou kunnen warmen, en hoe schadelijk dat zou zijn. Een meerderheid in de klimaatwetenschap zag klimaatverandering nog als een probleem dat op hun eigen bordje lag, en daar ook hoorde. De diverse klimaatrapporten die sinds midden jaren ’60 verschenen, vooral uit de VS, illustreren dat. Klimaatverandering als gevolg van het toenemende gebruik van fossiele brandstoffen werd daarin weliswaar als potentieel toekomstig probleem genoemd, maar het eindigde altijd met de constatering dat er nog veel onzeker was en dat eerst nog maar eens meer onderzoek moest worden gedaan voordat er eventueel besloten zou worden tot maatregelen. De jonge klimaatwetenschapper Stephen Schneider kwam in 1976 in aanvaring met zijn meer behoudende (en vaak oudere) vakgenoten, toen hij een populairwetenschappelijk boek schreef over het onderwerp: The Genesis Strategy. Het was ‘te politiek’, was het verwijt, ook al liet Schneider zeker nog ruimte voor twijfel. Hij begon zijn boek met een verhaal over een bemanningslid van een schip, niet heel hoog in rang, dat meende in de mist een flard te hebben gezien van een opdoemende ijsberg. En stelde de vraag hoe ver dat bemanningslid zou mogen of moeten gaan om de kapitein te waarschuwen voor dat mogelijke, maar onzekere grote gevaar. Uitleg over wat hij bedoelde met dat verhaal lijkt me overbodig. Maar veel vakgenoten vonden toch dat hij voorbarig was met zijn waarschuwing. Hetzelfde overkwam glacioloog John Mercer in 1978, toen hij waarschuwde dat opwarming van het klimaat door de mens op termijn voor meters zeespiegelstijging zou kunnen zorgen, door het instabiel worden van delen van de ijskap van West-Antarctica. In 1979 begon zich een omslag af te tekenen. De WMO (Wereld Meteorologische Organisatie) organiseerde een wetenschappelijke conferentie over de interactie tussen mens en klimaat. In de eerste week ging het vooral over hoe het klimaat de mens en de maatschappij kan beïnvloeden. Maar in de tweede week bleef er een kleinere groep wetenschappers achter die onderzoek hadden gedaan naar klimaatverandering door de mensen. Zij sloten de conferentie af met een oproep aan de wereldpolitiek om die klimaatverandering op de agenda te plaatsen. Dat was opvallend, ook omdat de oproep werd gesteund door wetenschappers van over de hele wereld. En dus ook van beide kanten van het IJzeren Gordijn. Later dat jaar verscheen in de VS het bekende Charney rapport. Dat rapport brak met de traditie om alleen maar om meer onderzoek te vragen. Er was geen reden om aan te nemen dat er iets cruciaals over het hoofd werd gezien, was de conclusie. Opwarming door de menselijke CO2-uitstoot was dus een reëel toekomstig probleem. Jule Charney, de voorzitter van de onderzoekscommissie, was de éminence grise van de Amerikaanse meteorologie, wiens vakkennis en objectiviteit boven elke twijfel verheven waren. Er kwamen meer rapporten en conferenties die weliswaar niet allemaal dezelfde toon aansloegen, maar dat er een probleem zat aan te komen begon wel duidelijk te worden. Er ontstond, met ander woorden, consensus. Dat er nog veel onbekend was over de gevolgen was geen reden om achterover te leunen. Mikhail Ivanovich Budyko, klimaatwetenschapper uit de Sovjet-Unie, had in 1974 al op de kortst mogelijke manier uitgelegd waarom: ‘National economies of different countries of the world are adapted to the present climate’. Er ontbrak nog wel iets: een duidelijke stijging van de wereldtemperatuur. In de eerste helft van de twintigste eeuw was de wereld warmer geworden, maar die opwarming was na de Tweede Wereldoorlog gestopt. Dat zou niet lang meer duren, voorspelden klimaatwetenschappers, en ze kregen gelijk. Een uitgebreide analyse van temperatuurmetingen toonde in 1986 aan dat de jaren 1980, 1981 en 1983 de drie warmste waren sinds 1861. En er zouden meer temperatuurrecords volgen. Veel meer. Twee jaar later werd het IPCC opgericht. En nog een jaar later begon het George C. Marshall Institute in de VS met zijn pogingen om de klimaatwetenschap in diskrediet te brengen. Het is best logisch dat Shell al vroeg de wetenschappelijke ontwikkelingen rond antropogene klimaatverandering volgde en zich dus liet informeren door wetenschappers die daarvoor waarschuwden. Maar ze wisten natuurlijk ook dat veel andere klimaatwetenschappers het nog wat te vroeg vonden voor zulke waarschuwingen. Van een oproep vanuit de wetenschap om op korte termijn een rem te zetten op de groei van het gebruik van fossiele brandstof was in de jaren ’70 dan ook geen sprake. Er waren andere, meer urgente problemen, zoals: verspreiding en accumulatie in voedselketens van zware metalen, pesticiden en ander persistente giftige stoffen; winter- en zomersmog; de aantasting van de ozonlaag; zure regen; waterverontreiniging door fosfaten. En de toon voor het energiebeleid was gezet door de oliecrisis van 1973. Er was voor Shell en andere oliebedrijven dus nog geen reden om de noodzaak van klimaatmaatregelen te ontkennen, omdat simpelweg niemand opriep tot zulke maatregelen. De prioriteiten lagen elders, bij overheden maar bijvoorbeeld ook bij de milieubeweging. En ook bij strijders tegen onwelgevallige wetenschap, die met name in de VS actief waren en die hun vizier (als ze wat tijd overhielden van hun werk voor de tabaksindustrie) scherp stelden op de kennis over zure regen en de ozonlaag. Dat alles veranderde in de loop van de jaren ’80. En aan het eind van dat decennium werden de messen echt geslepen door de fossiele belangen, ook door Shell. Wat er sindsdien is uitgespookt valt absoluut niet te nuanceren of te relativeren. Deze bijdrage verscheen eerder bij Klimaatverandering. Hans Custers publiceerde eind vorig jaar over dit onderwerp het boek De theorie van warmte Een geschiedenis van de wetenschap achter klimaatverandering.  

Door: Foto: Andreas Metz (cc)

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Tracy (cc)

Kriebels, kleuters, clitoris

, door

LONGREAD - Drie weken geleden vond de week van de Lentekriebels plaats. Dit is een themaweek voor het basisonderwijs waarin er op basisscholen aandacht kan worden besteed aan seksuele vorming, geïnitieerd door Expertisecentrum voor seksualiteit Rutgers. Er verschenen talloze negatieve berichten over de Lentekriebels op sociale media, in de traditionele media, en zelfs in de Tweede Kamer. Deze week verschenen er berichten op sociale media over museum NEMO in Amsterdam. In één van de tentoonstellingen gaat het over seksualiteit. Het museum werd door een bonte verzameling van Moederharten en Juicekanalen uitgemaakt voor een pedofielennetwerk. In dit stuk deel ik mijn gedachten over seksuele vorming aan basisschoolleerlingen en de berichten van de afgelopen tijd.

Ik ben al lang geïnteresseerd in seksuele vorming en ontwikkeling. Tijdens en na mijn opleidingen tot basisschoolleerkracht en onderwijspedagoog heb ik me gespecialiseerd in het onderwerp. Ik hoop daarom dat mijn gedachten over dit onderwerp een nuttige bijdrage kunnen vormen aan het debat rond dit onderwerp.

Na het afronden van mijn master was ik druk bezig met solliciteren. Om goed voor de dag te komen ging ik naar de kapper. Zoals dat gaat, raakte ik met de kapper in gesprek over mijn werk en interesses. Hij vertelde dat hij een zoontje van 7 had en dat hij dacht dat die natuurlijk nog te jong was voor seksuele vorming, maar dat hij daar soms toch een beetje over twijfelde. Ik vroeg hem waarom hij twijfelde en hij vertelde dat hij in de zoekgeschiedenis op de iPad had gezien dat zijn zoontje gezocht had op termen als ‘blote meisjes’ en ‘borsten’. Bij nader inzien was zijn zoon misschien helemaal niet te jong voor seksuele vorming.

Foto: Leif Harboe (cc)

Energie: vast, variabel, dynamisch of de commons?

, door

ANALYSE - Wie een beetje grasduint op social media en de discussie over energie daar volgt komt daar meestal drie smaken tegen: nationaliseer de boel, verplicht energiebedrijven om weer jaarcontracten aan te bieden en tot slot voorstanders van dynamische tarieven. Tot deze laatste behoren vooral ‘energienerds’ en voorstanders van verduurzaming. Een deel van hen is overgestapt op zogenaamde dynamische energietarieven en roept trots dat ze geld toe krijgen om de elektrische auto te laden.

Bij alle drie de opties vraag ik me af: helpt dit de energietransitie verder? Wat hebben mensen met een krappe portemonnee aan de voorgestelde maatregel? Zelf heb ik meer vertrouwen in een commonistische oplossing. Waarbij je samen met je energiegemeenschap je eigen energievoorziening organiseert volgens je eigen spelregels tegen een prijs die je ook zelf (samen) in de hand hebt. Lokaal opgewekte energie lokaal delen met de leden van een energiegemeenschap tegen kostprijs+ Maar eerst wat is het verschil eigenlijk tussen vaste, variabele en dynamische tarieven.

Vaste tarieven

Een vast tarief is wat het zegt: gedurende de looptijd van het contract betaal je een vast bedrag per kilowattuur of per kubieke meter aardgas. Eventueel is er nog een dag en een nachttarief voor elektriciteit, maar de prijs die je voor beide betaalt per eenheid verbruik verandert niet gedurende de looptijd van het contract.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Takamba

, door

Bombino is een 42-jarige bluesgitarist uit Niger. Zijn ouders vluchtten naar Algerije tijdens de Toeareg-opstand van 1990-95, waar hij en z’n vrienden zich de gitaar meester maakten aan de hand van video’s van Jimi Hendrix en Mark Knopfler.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Closing Time | Lie to Me

, door

Ouwetje van Depeche Mode uit 1984.

So lie to me
like they do it in the factory
Make me think that at the end of the day
some great reward
will be coming my way

 

Closing Time | Wim de Bie

, door

Vandaag maakt de VPRO bekend dat Wim de Bie op 83-jarige leeftijd overleden. Samen met Kees van Kooten vormde hij jarenlang een satirisch duo op tv. Als duo hebben ze een schier oneindige reeks van typetjes en taalvondsten geïntroduceerd, waarvan een groot deel nog steeds herkenbaar en relevant is. Bij ons thuis was Keek op de Week op zondagavond verplichte kost. Desnoods met een bord op schoot voor de tv. Met typetjes als Dirk de Zwerver en de overgetelijke Frank, die op z’n 47ste nog bij z’n moeder woont, maar eigenlijk ‘een lekker blonde meid om mee te rollebollen onder de kerstboom‘ wil… maar die heeft ie niet. En daar is hij voor behandeld.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende