Jona Lendering

628 Artikelen
15 Waanlinks
322 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Studeerde geschiedenis en vertelt er graag over. Scepticus, recensent, fietser, webmaster (LiviusOrg), Don Quichot, blogger (Mainzer Beobachter) en beheerder van GrondslagenNet. Reist regelmatig in het Midden-Oosten, schreef een paar boeken, gruwt van de zelfmoord van de geesteswetenschappen en droomt van een eigen huis in Downtown Beiroet.
Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Snapt Frits van Oostrom het eigenlijk wel?

OPINIE - Dat internet, weet je, dat is eigenlijk best belangrijk. Althans, dat zegt Frits van Oostrom, en dat is niet de eerste de beste. Sinds 1982 is hij hoogleraar Nederlandse letterkunde, eerst in Leiden en daarna in Utrecht. Van 2005 tot 2008 was hij president van de KNAW. Dan ben je iemand. Dus als hij, zoals we in Mare lezen, bij een lezing heeft gezegd dat dat internet belangrijk is en dat de universiteiten daar meer mee moeten gaan doen, dan zal het wel zo zijn.

Behalve natuurlijk dat we dit al wel wisten in 2000, vijf jaar na “the thousand days that built the future”.

Behalve natuurlijk dat de universiteiten de afgelopen jaren verzoeken uit de samenleving in deze richting vrij systematisch hebben genegeerd (zie ook onder: betaalsites). Behalve natuurlijk dat de universiteiten niets deden om te verhinderen dat bad information drives out good.

Behalve natuurlijk dat Van Oostrom te optimistisch is over de bij de universiteiten aanwezige expertise. In de jaren tachtig werden de letterenopleidingen van zes tot vier jaar bekort, waarna de in het vooruitzicht gestelde “tweede fase” werd geherdefinieerd als het aio-stelsel. Dat betekende dat de promotietrajecten eveneens werden bekort tot minder dan het noodzakelijke. De sinds de jaren tachtig opgeleide letterdames en -heren (zoals ikzelf) zijn te kort en te specialistisch opgeleid voor het generalistenwerk dat online plaatsvindt.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Radicalisering

COLUMN - Berichtje uit The Guardian met een nogal sprekende foto, waarop een vrouw staat afgebeeld die, zo blijkt uit het onderschrift, een boete krijgt omdat ze een boerkini draagt. Zo begint radicalisering dus: op het moment dat je publiekelijk wordt vernederd. Ik zeg niet dat die vrouw nu een bomgordel zal omdoen en zichzelf gaat opblazen, maar het is wel iemand die voorgoed kwaad is op de westerse samenleving en haar kinderen niet bepaald zal stimuleren daarin te assimileren.

Ik weet het: in de vorige alinea trapte ik een wagenwijd openstaande deur in. Iedereen weet dit, omdat iedereen het weleens heeft meegemaakt. Er zou een boek zijn te vullen met alledaagse ervaringen op kantoor of ervaringen met de overheid. Sterker nog, zulke boeken zijn er al. Het is gewoon lesstof voor personeelsmanagement. De loketmedewerkers van uw gemeente volgen cursussen om conflicten te beheersen en te verhinderen dat een klagende burger nóg kwader wordt. Of die cursussen zo goed zijn, zal ik in het midden laten, maar het mechanisme waarmee je mensen kwaad krijgt, is welbekend.

En dat is waarom ik de wagenwijd openstaande deur nog maar eens intrap: het zorgwekkende is namelijk dat onze bestuursklasse – of het nu managers zijn van het bedrijfsleven of onze volksvertegenwoordigers – de elementairste inzichten niet lijkt te kennen en, alsof het een vooropgezet plan is, een rancuneuze onderklasse schept.

Closing Time | Nina Hagen

Ooit op TV gezien: een gesprek waarin Herman Brood en iemand van het Concertgebouworkest spraken over de verschillen tussen klassieke en popmuziek. Misschien hadden de TV-makers gehoopt op ruzie, maar de twee bleken het eens. Brood zei dat een symfonie discipline van alle betrokkenen eiste en dan iets geweldigs opleverde, terwijl zijn gesprekspartner vertelde dat popmuziek méér was dan alleen muziek: er kwam theater bij kijken.

Theater: Nina Hagen, in die tijd Broods echtgenote, wist van meepraten. Professioneel geschoold als operazangeres bracht ze eind jaren zeventig twee fantastische LPs uit, Nina Hagen Band (1978) en Unbehagen (1979). Met liedjes over abortus (“Unbeschreiblich Weiblich”), masturbatie (“Heiss”) en lesbische seks in een toilet (“Auf ’m Bahnhof Zoo”) wist ze de aandacht wel te trekken, en anders gebeurde dat wel met opzienbare optredens. Ondertussen sloot alle theatraliteit natuurlyriek niet uit, zoals in “Naturträne”, waar Hagens achtergrond in de opera duidelijk blijkt.

Foto: Ruiterhelm (Rheinisches Landesmuseum, Bonn) copyright ok. Gecheckt 08-11-2022

Welkom in Xanten

Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. Per aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.). Deze keer Jona Lendering over Xanten. Nooit van gehoord? Lees verder……

In deze reeks over musea die vanuit Nederland te bezoeken zijn, noemt de oudheidkundige vakidioot in mij de musea – meervoud – van Xanten. Vanuit Nijmegen bezien ligt het stadje net over de Duitse grens en het is interessant omdat er een complete Romeinse stad is. Of beter: vijf Romeinse nederzettingen.

Vijf nederzettingen

De Romeinen kwamen hier rond 13 v.Chr. aan. Tegenover de plek waar de Lippe in de Rijn uitmondt, bouwden ze op een lage heuvel een basis voor twee legioenen, Vetera, die nog zo’n tachtig jaar dienst zou doen. Iets naar het noorden lag een stadje: veteranen moeten immers ook ergens wonen, de graanleveranciers van het Romeinse leger moesten ook ergens slapen en de inheemse bevolking moest ook ergens leven. Het heette Cibernodurum, “markt van de Ciberni” (of Cugerni), en wellicht herkent u de analogie met Nijmegen: twee legioenen op de Hunerberg en even verderop een stadje dat Batavodurum heette, “Batavenmarkt”.

Foto: biblioteekje (cc)

Hertzbergers te late gelijk

OPINIE - Goede column van Rosanne Hertzberger in het Handelsblad, “Belachelijk, al dat onderzoek achter de betaalmuur”. Ze vertelt dat ze weg is gegaan bij de universiteit en nu ineens te maken krijgt met wetenschappelijke betaalsites:

Nu ik zelf met grote regelmaat tegen betaalmuren oploop, realiseer ik me pas hoe belachelijk zoiets is. Gewoon voor mijn column of boek iets opzoeken. Mijn vakgebied blijven volgen. Hoeveel is er eigenlijk bekend over voordelen van borstvoeding na zes maanden? Ik zoek het op en dan staat er “Sign in”. Of “Koop dit artikel voor 35 euro”.

Ik aanschouw het bastion nu van buitenaf. De hele site schreeuwt je toe dat het vooral NIET de bedoeling is dat je dit paper leest. Dat ik daar niet hoor.

Vervolgens herinnert ze eraan dat ze er ooit anders over heeft gedacht en drie jaar geleden zelfs schreef dat ze discussie over open access onzinnig vond. Ik wist meteen waarover ze het had, want dat stukje staat me nog levendig voor de geest. Ze schreef toen:

Ik zou me zeker druk hebben gemaakt over een eventuele betaalmuur voor het artikel als ik de schade ervan zou kunnen inzien – als de inhoud ervan bijvoorbeeld direct van belang zou zijn voor de maatschappij. Dat is niet zo. Dit artikel bestaat uit tien kantjes jargon over een bij u onbekend enzym dat een rol speelt in een bij u onbekend metabolisme van een bij u onbekende melkzuurbacterie. De enige mensen die dit willen lezen, werken aan iets vergelijkbaars bij een bedrijven en universiteiten die een abonnement hebben op dit soort tijdschriften.

https://www.youtube.com/watch?v=YQ6OxM6S3gw[/embed

Closing Time | Gilbert & Sullivan

]

Aan het einde van de negentiende eeuw schreven Gilbert & Sullivan, ofwel librettist W. S. Gilbert (1836–1911) en componist Arthur Sullivan (1842–1900) veertien komische opera’s, waarmee ze de grondslag legden voor wat nu een “musical” heet. Om de waarheid te zeggen: het is niet de muziek waar ik zelf heel enthousiast van word, maar dat wil niet zeggen dat ik niet soms verbluft luister naar hoe knap sommige zangers zijn.

Closing Time | Zager and Evans

Als het Rapport van de Club van Rome op muziek was gezet, zou het hebben geklonken als “In the year 2525”, het zomerhitje waarmee Dennis Zager & Rick Evans de hitparades in 1969 bestormden. Een vrolijk deuntje met een buitengewoon zwartgallige tekst over de voortgaande dehumanisering van de mensheid in de toekomst. Ironisch genoeg stond het liedje, vol wantrouwen jegens de hedendaagse techniek, op één in de Billboard Top-100 toen Neil Armstrong die kleine stap voor een mens zette en suggereerde dat techniek toch ook leuke kanten had.

Foto: copyright ok. Gecheckt 02-03-2022

Kunst op Zondag | Saladin

In juli 1187 versloeg de Koerdische leider Saladin, sultan van Egypte en Syrië, het leger van het Kruisvaarderskoninkrijk Jeruzalem. Kort na de Slag bij Hattin nam hij ook Jeruzalem in en nog een handvol andere steden. Hij wist echter de havens van het Heilig Land niet te veroveren, zodat een christelijk tegenoffensief mogelijk werd: de Derde Kruistocht, waaraan onder andere Richard Leeuwenhart deelnam. Die slaagde er weliswaar nog niet in Jeruzalem te heroveren maar wist de christelijke posities voldoende te versterken om de Kruisvaarders in staat te stellen de klus in 1229 alsnog af te maken.

In de islamitisch wereld kreeg Saladin een slechte naam. De soennieten beschouwden Hattin als een overwinning waarvan de winst uiteindelijk werd verspeeld, de sjiitische moslims herinnerden zich vooral dat Saladin de sjiitische Fatimidendynastie had beëindigd.

In het westen was Saladins reputatie vanzelfsprekend ook niet al te best. In de Carmina Burana worden de gebeurtenissen beschreven in apocalyptische termen, met Saladin als aanvoerder van ruim twee dozijn met naam en toenaam vermelde vreemde volken.

Mocht u het willen nalezen: de Latijnse tekst rijmt fraai en Google Translate geeft u een aardig idee van wat er zoal wordt gezongen. We zien dezelfde demonisering in de miniatuurkunst: hieronder vecht Richard Leeuwenhart met een als duivel afgebeelde Saladin. (In het echt hebben ze elkaar nooit ontmoet.)

Closing Time | Pulp

In 1995 was “Common People” van Pulp een dijk van een hit en het is komen gelden als hét voorbeeld van Britpop. Het lag lekker in het gehoor en had nog een intelligente tekst over klasse-tegenstellingen ook: de ik-figuur ontmoet een rijke Griekse studente die als een toerist wil rondkijken in de wereld der gewone mensen.

Ik kwam in die tijd regelmatig in Londen en herinner me dat de komieken van Goodness Gracious Me een perfecte imitatie neerzetten, “Hindi People”, die op deze website nog valt te beluisteren (laadt wat traag). Ik herinner me ook dat er op TV werd gediscussieerd over de vraag wie de vrouw zou zijn geweest die bij de werkende klasse aapjes wilde gaan kijken. Het leek me een wat domme vraag – waarom zou een liedje op feiten moeten zijn gebaseerd? – maar twintig jaar nadat “Common People” in de hitparade had gestaan, wist The Independent te melden dat het vermoedelijk ging om Danae Stratou, de echtgenote van Yanis Varoufakis.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De slag bij Hattin en de gevolgen

RECENSIE - john_france_hattinElk jaar reizen duizenden toeristen in Israël van Megiddo naar Tiberias, dwars door Galilea. Vanuit de busramen zien ze eerst de slagvelden van Toetmozes III, Debora en Barak, Napoleon en Allenby, alvorens aan te komen bij Golani Junction, dat is vernoemd naar een Joodse brigade die hier actief was in 1948. Van een afstandje zien de toeristen dan de Hoorns van Hattin, waar in juli 1187 de Koerdische sultan Saladin het leger vernietigde van het Kruisvaarderskoninkrijk Jeruzalem.

Deze veldslag vormt slechts een van de onderwerpen in Hattin, het korte boek van de Britse medievist John France over de Kruistochten. Het kan alleen worden getypeerd als een krachttoer: ik was verbaasd hoeveel informatie een schrijver in 168 pagina’s kan persen. Zo noemt France de etnische spanningen binnen de Fatimidische legers, een onderwerp dat weinig met het eigenlijke betoog heeft te maken maar dat de lezer desondanks niet stoort. Ondanks de hoge informatiedichtheid blijft Frances boek prettig leesbaar.

In het eerste hoofdstuk leren we hoe het christendom de islam was gaan zien als opponent. France beschrijft de ontwikkeling die ertoe leidde dat “salvation through slaughter” denkbaar werd en gaat in op de specifieke gebeurtenissen die vooraf gingen aan de Eerste Kruistocht, zoals de dood van de Seljukische vorst Malik Shah en de uitnodiging die de Byzantijnse keizer Alexius richtte aan westerse huurlingen.

Closing Time | Bill Wyman

Bill Wyman behoeft geen introductie, noch als bassist van de Rolling Stones noch om zijn werk met de Rhythm Kings. Hij heeft ook wat solowerk gedaan, zoals dit krankjoreme zomerhitje uit 1981.

Vorige Volgende