COLUMN - Ik ben pas voor de tweede keer begonnen in mijn een van mijn favoriete boeken. Dat tegelijk ook mijn minst favoriete boek is. Want het is de laatste van de beste schrijver die ooit op deze aardkloot heeft rondgelopen. Een woordkunstenaar, de Meester, met een ongeëvenaard gevoel voor humor, inzicht in de menselijke natuur en een fantasie waar je stijl van achterover slaat. Ik zeg dat met grote stelligheid, omdat ik me niet kan voorstellen dat iemand er anders over denkt. Al zal dat vast het geval zijn. Mocht jij zo iemand zijn, dan heb je vast nooit iets van hem gelezen. Of je humorknobbel is kapot. Terry Pratchett doet mij hardop lachen als ik zijn schrijfsels lees. Niet een beetje grinniken, maar echt onvervalst in een deuk liggen. En tegelijk zit er altijd een diepere laag in zijn verhalen, die je aan het denken zet. Ik heb heel wat kennis en menige wijsheid uit zijn boeken gehaald (en dat zijn er belachelijk veel, meer dan 60 met een totale oplage van zo’n 30 miljoen). Die wijsheid kwam vast uit hemzelf, maar veel kennis ontleende hij aan coauteurs Jack Cohen (bioloog) en Ian Stewart (wiskundige).
Humor met tranen
Ik ben amper 30 pagina’s ver of de tranen schieten me in de ogen. Want ik weet wat zo komen gaat, al ben ik ook een deel van het verhaal alweer vergeten na 3,5 jaar. Maar de Schijfwereldpersonages ken ik allemaal goed, en de trieste twist in dit verhaal is me bijgebleven, want die kwam destijds als een schok. Maar ook weer niet, omdat het zo passend was. En uiteraard toch met humor gebracht. Ik weet nog hoe ik destijds het boek expres langzaam heb gelezen, wetende dat het de laatste zou zijn. De Engelse versie, want ik wilde niet wachten op de Nederlandse vertaling*. De dag dat ‘ie uitkwam heb ik ‘m besteld.
Krachtig
Terry Pratchett had Alzheimer en schreef al een tijdje met behulp van een assistent. Hij vond het verschrikkelijk om zichzelf zo te verliezen. Er is een documentaire gemaakt, waarin hij onderzoekt hoe het eraan toegaat in een levenseindekliniek in Zwitserland. Hartverscheurend. En toen ging hij alsnog gewoon dood, zonder eigen inbreng. Ik denk ook niet dat hij het gekund had, euthanasie. Hij wilde altijd maar door, had altijd nog iets te vertellen, al had hij daar hulp bij nodig. Hij zakte niet weg in zelfmedelijden en passiviteit, maar mobiliseerde zijn omgeving om hem te helpen te doen wat hij wilde doen. Hoe krachtig is dat?
Verhalen
En dan heb ik het nog niet echt eens gehad over zijn verhalen. Ze vervelen nooit. Ja, het is allemaal fantasy, maar zelfs de meest verstokte hater daarvan zou ik willen aanraden toch eens wat van hem te lezen. Vooral in zijn latere werk, maakt hij rake analyses van hoe het er in de wereld aan toe ging en gaat. Van godsdienst tot voetbal, van de financiële wereld tot media, provincie versus de stad, sluwe mensen, domme mensen, slimme mensen (en legio andere wezens, die op hilarische wijze het diversiteitsprobleem verbeelden)…en nauwelijks echt gemene mensen (nou ja, Elfen zijn wel heel erg gemeen, van nature, maar zelfs die…ahum, no spoilers!). Het is allemaal zo ontzettend grappig, en tegelijk zo…diep.
De meeste boeken heb ik al 2 of 3 keer gelezen. Zijn personages léven en jij leeft met ze mee, je onderwijl bescheurend over hun avonturen. Zelfs zijn woordgrappen en de namen die hij verzon zijn enorm fantasievol, vaak dubbelzinnig en (on)gemeen geestig. Hij gebruikte veelvuldig voetnoten**, wat soms best irritant is, maar ze bevatten vrijwel altijd weer een onverwachte grap. Zijn blik op de wereld en de mensheid gaf blijk van een diepe wijsheid, maar ook vrolijkheid en luchtigheid. Ik koester grote bewondering voor deze Meester.
Shakespeare zal in zijn tijd vast hetzelfde effect hebben gehad. Ik hoop dat Terry over een paar decennia dezelfde status krijgt, want dat is meer dan verdiend.
Reacties (17)
Zo is dat!Niks aan toe te voegen.
Ik heb twee boeken van hem gelezen. Deel 1 van Discworld en ik meen deel 4. Een glimlach kon er hier en daar wel vanaf, maar ik had het idee dat hij veel te veel zijn best deed om grappig over te komen. Ik kreeg het gevoel erbij dat ik ook krijg als ik een stand-up comedian een grap zie maken waar niemand om lacht en hij een beetje vertwijfeld op het podium staat want de grap die hij vertelde was toch zo ongelooflijk grappig maar waarom lacht er dan niemand…
Zo’n gevoel, van te hard proberen waardoor de grap nogal doodslaat.
Maar het zou ook zomaar goed kunnen dat mijn humorknobbel kapot is.
Weinig aan toe te voegen. Ik vond zijn eerste paar boeken (ook) bij vlagen hilarisch, maar (als liefhebber van fantasy) soms juist iets te veel een parodie er op. Een aantal van zijn latere boeken zijn ronduit briljant (Small Gods, Thud, Interesting Times), grappig, gevoelig, met vlijmscherpe maatschappijkritiek.
Geweldig schrijver.
Ik lees alleen schrijfsters van kleur.
De hand van de meester was ook duidelijk in Good Omens, een van mijn favoriete boeken, die hij samen met Neil Gaiman had geschreven. Volgend jaar ook als televisieserie te bewonderen, met Gaiman als producer.
https://www.youtube.com/watch?v=2ZSXlNRRoGU
Crowley (David Tennant): “You doooo!”
Ik begrijp dat ik de beste auteur van het universum in zijn totaliteit heb gemist.
Niks gemist denk ik dan.
Hoe leuk HIJ ook is.
Het citaat van Arduenn is wel aardig. Ja. Toch?
Mooie video @5 :)
Maar verder hou ik niet zo van dit soort godsverheerlijkingen.
Bijna zoals het in memoriam van Stan Lee.
Ik ben wel klaar met @Karin
@2: Ik kan me er iets bij voorstellen, als je geen fantasy-fan bent en je leest alleen die 1e paar boeken haken wel meer mensen af. Maar het is echt de moeite waard om verder te kijken. Hij heeft een hele wereld geschapen, wat al ontzettend knap is. Alles is tot in detail uitgewerkt, niet alleen de geografie en de personages, maar ook de theoretische concepten (zoals hoe toverkracht/magie werkt, of de zogenaamde computer Hex op de Gesloten Universiteit).
En zeker vanaf 2000, met De Waarheid, over de opkomst van “het nieuws” en de krant, later over posterijen, banken en, jawel, voetbal, is het ook voor het minder fantasy-minnend publiek echt een aanrader. Zijn observaties zijn gewoon zo scherp, over sociale omgangsvormen, hoe dingen tot stand komen, over politiek, manipulaties en intriges…kortom, over de samenleving. Al is het wel handig als je een beetje de personages kent. Maar niet noodzakelijk denk ik.
Overigens heb ik ook de “Nome-serie” (Truckers-Diggers-Wings) in de kast staan (ik ben alles in het Engels aan het verzamelen, gewoon voor de afwisseling). Misschien moet je die eens lezen. Het gaat weliswaar over een soort kaboutervolkje, maar verder is de fantasycomponent ondergeschikt. Als je dat niet grappig vindt, dan moet je inderdaad je humorknobbel na laten kijken :)
@3: Op dit moment ben ik alweer bijna aan het einde van Het Jongste Werelddeel. De scenes waarin de tovenaars de evolutie bespreken, en vooral die waarin ze sex (niet) bespreken; ik heb weer in een deuk gelegen. Hoe kóm je erop!
Hierna ga ik trouwens aan iets heel anders beginnen; de nieuwste Terry Goodkind (hey, nog een Terry trouwens bedenk ik nu). Want ook hier zit een fantasyliefhebber pur sang :)
@5: Bij de verfilmingen vind ik veel verloren gaan. Ik heb The Colour of Magic en Going Postal gezien, en dat is op zich wel aardig maar lang niet zo hilarisch als de boeken. Wel leuk dat Terry zelf een cameo deed in TCOM, maar ook dat kunnen we nu wel vergeten.
@6: Godsverheerlijkingen nog wel. Heb je iets tegen rolmodellen? Of staat het fantasy-aspect je tegen? Ach nee, geef ook maar geen antwoord. Ik vind jou een zuurpruim, jij mij een (verzin ik zo zelf even) kwelend heldenvererend typstertje. So be it. Als jij lekker verder zuurpruimt, ga ik nog even bedenken wie ik nog meer de hemel in kan schrijven.
Ik zeg dat met grote stelligheid, omdat ik me niet kan voorstellen dat iemand er anders over denkt.
Volgens mij kan jij je uberhaupt moeilijk voorstellen dat iemand anders, ja, anders is.
@9: Zo, die is lekker op de persoon. Ik ga mezelf hier niet zitten verdedigen op dat punt (al is de verleiding groot), de artikelen die ik hier in de loop der tijd geplaatst heb zeggen wat dat betreft genoeg. Jouw reaguursels zeggen wat mij betreft ook wat over jou, maar daar ga ik hier ook maar geen oordeel over geven. Jesus Christ, dit is een artikel over een schrijver, een ode nota bene, hou ’t ff gezellig zeg.
Ik lees de postjes van analist doorgaans ook met enig gefrons, maar misschien heeft hij hier wel een punt. Al lezende in #0 begreep ik dat dit niet over die gozer van die Vogon poetry ging….
@10: anderen die niet jouw “typische” muziek/film/etc smaak delen zijn “zuurpruimen” en what not en ik speel op de persoon. ja hoor
@12.
Zo analist Lutine weer ruzie aan het schoppen? Je kan je gelijk weer niet krijgen? Ga zelf columns schrijven dat lucht meer op dan je kansloze reageersels hier.
@13: lutine is toch echt iemand anders
@7
Je moet de cover van een DVD nooit beoordelen op de inhoud van het gelijknamige boek.
Maar los daarvan, Gaiman is zich terdege bewust van de verwatering van het verhaal bij boekverfilmingen en heeft bij Good Omens gekozen voor een televisieserie in plaats van een bioscoopfilm, waarbij hij bovendien zelf producent is. Dat heeft bij American Gods ook goed gewerkt. Delen van die serie waren zelfs beter op het beeldscherm dan in het boek.
https://www.youtube.com/watch?v=grTH-hf_0rA
@12: Er is wel een verschil tussen een mening hebben over iemands mening (Anoniem vindt dat ik aan godsverheerlijking (?) doe en ik vind hem daarom een zuurpruim, omdat ik alleen maar een ode breng aan iemand die ik bewonder), en het stellen dat ik me niet zou kunnen voorstellen dat iemand “anders” is of denkt.
Ik was niet gecharmeerd van de reactie van Anoniem, maar die geeft tenminste gewoon een mening over het artikel en zegt vervolgens dat ie wel klaar met me is. Soit.
Jij doet een veronderstelling over mijn persoonlijkheid, terwijl je me niet kent. Dat maakt het persoonlijk. Ik stel voor dat je je beperkt tot de inhoud van het artikel en/of de discussie.
@15: Ik ben benieuwd naar Good Omens, ik ga zeker kijken. Maar ik vermoed dat de boeken sowieso leuker blijven, omdat de lach hem toch vaak zit in de schrijfstijl van Terry. Zo vond ik de DOOD helemaal niet uit de verf komen in TCOM, terwijl dat 1 van de leukste personages uit de serie is.
Maar van mij mogen ze alles verfilmen, ik zal het allemaal opvreten. Hoe lollig zou het niet zijn om de Wee Nac Mac Feegles in actie te zien?
But ey, we shall see what’s coming. As the Kelda often sais: So off ye gae and follow where the wind blows ye.