Aasgierkapitalisme op TV

De Zembla-uitzending van afgelopen vrijdag over ‘horrorhypotheken’ was  typisch Zembla: eenzijdig.  Ja, banken verstrekten teveel ‘slechte’ hypotheken en sturen te makkelijk aan op executieverkoop– met grote restschulden en dus vele gezinsdrama’s tot gevolg. Terecht dat Jan Kees de Jager en de AFM daar wat aan gaan doen. Maar Zembla draait de duimschroeven nauwelijks aan bij de consumenten die vaak toch aan hun eigen hybris ten prooi vallen en op tal van manieren dergelijk drama’s kunnen voorkomen. Toch was de Zembla-uitzending geslaagd: de camera legde namelijk een schuw en zeldzaam in het daglicht opererend roofdier vast: de vulture capitalist, de aasgier die leeft van de door ‘de markt’ verwonde prooidieren.

We maken kennis met de familie Speet, een gezin met drie kinderen, dat door omstandigheden buiten hun schuld met een betalingsachterstand is komen te zitten en tevergeefs vecht tegen executieverkoop. Die gedwongen verkoop zou maar 213.000 euro opleveren, terwijl vergelijkbare huizen in de reguliere markt minstens 270.000 euro opbrengen. Het zou de familie dus meer dan een halve ton schelen als hun bank, de Rabobank in dit geval, coulanter zou zijn en met hen tot een andere oplossing zou komen.

En met dat de familie hun verhaal aan het team van Zembla vertelt, komt er een potentiële opkoper aan de deur (zie vanaf 26:10). Hij heeft ergens geroken dat dit pand gedwongen geveild gaat worden, en komt eens kijken of hij een graantje mee kan pikken. Meneer Speet laat hem met ingehouden woede binnen, en in de vestibule vertelt de opkoper doodleuk aan meneer Speet hoe hij te werk gaat: “Ik koop dit huis en ik geef het aan de makelaar om het weer te verkopen. En het stukje wat daar tussen zit, da’s winst.” Op de opmerking van de Zembla-reporter dat die winst direct in verband staat met de restschuld van meneer Speet, antwoordt de opkoper: “Maar dat is alle handel natuurlijk, he?”

Nadat hij meneer Speet nog even quasi-invoelend  “Jij zit gewoon in een rothoek” toewerpt, banjert hij wat door het huis, geeft hij mevrouw Speet een hand en mijmert hij: “Dit is een soort van een triest geval. Netjes huisje, vrouwtje, man.” Mevrouw Speet zegt dan bijna in tranen dat zij zo graag met haar gezin in het huis wil blijven en dat het de opkopers alleen maar om winst te doen is, waarop de opkoper laconiek zegt: “Ja. Bij ons gaat het om de winst, ja.”

Kenmerkend voor de vulture capitalist is dat hij, net als alle andere dieren, simpelweg niet snapt, niet kan snappen, wat hij verkeerd doet. Hij volgt toch gewoon de wet van de natuur – lees: de natuurwetten van ‘de markt’?  Mooi in dit verband is hoe de Amerikaanse komiek Bill Maher de werkwijze typeerde van Mitt Romney en Bain Capital, waarbij bedrijven veelal werden leeggeroofd. Romney de vulture capitalist zou de kritiek ook niet begrijpen: “What? We found a wounded animal and we ate it.”

De vulture capitalist doet alsof hij geen keuze heeft – voor kritiek moet je bij  ‘de markt’ zijn, of diens Maker. Ook de hijgerige opkoper in Zembla verwijst naar ‘de markt’ en zegt tegen de familie Speet dat ze de oorzaak niet bij hem, de koper, moeten zoeken, maar bij de executiemarkt, en bij het feit dat de prijzen daar zoveel lager zijn dan bij vrije verkoop.

Met de executiemarkt is inderdaad een hoop mis. Er is weinig publiciteit, en een besloten koperspubliek. De banken willen ook nog eens overhaast af van de panden, om maar van het ‘probleemdossier’ af te zijn. Het resultaat is dat de opbrengst bij executieverkoop gemiddeld zo’n 37% beneden de marktwaarde ligt.

Maar onze opkoper is natuurlijk de markt. Zonder hem geen vraag, zonder vraag geen markt. Opkopers pakken naar schatting zo’n 6-7% (punt) van die 37% mee. Hoe gewiekster hij opereert, hoe langer de familie Speet in de schuldsanering zit.

Een in- en intrieste vertoning. Het enige lichtpuntje is het fatsoen van meneer Speet. Een ander had deze aasgier op Kinneging-achtige wijze de keel dichtgeknepen.

Foto Wikipedia.