Nee nee nee, doe die hooivorken en fakkels weg, hear me out! Ik zeg niet dat ze overal gelijk over had hè? Kijk, je kan van alles over haar zeggen, ook onaardige dingen, en dat gebeurt ook volop, en dat is voor een groot deel ook terecht. Hier op Sargasso gaat Thatcher nooit de populariteitsprijs winnen. Maar onlangs kwam ik toevallig de volgende tekst van haar tegen, uit een ingezonden brief van haar aan de Wall Street Journal. Ik citeer: If we do not act, immediately and decisively, history will record that ... the democracies failed to heed its most unforgiving lesson: that unopposed aggression will be enlarged and repeated, that a failure of will by the democracies will strenghten and encourage those who gain territory and rule by force. Tja. Het stuk is uit 1993 (2 september, voor de liefhebbers), en gaat eigenlijk over de situatie in Bosnië, waar op dat moment de westerse landen de zaak volledig uit de klauwen laten lopen met talloze slachtoffers tot gevolg. Maar de les waar ze over spreekt is onverminderd actueel.
Van de allereerste Ayreon plaat. Over een bard in de tijd van Koning Arthur, die visioenen uit de toekomst kreeg toegezonden over hoe we met zijn allen de planeet naar de gallemiezen hebben geholpen. Heel relaxed en wat folky, in tegenstelling tot de wat hardere metal-kant die ook regelmatig aan bod komt in het Ayreon-project.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
COLUMN - Nooit zal het wonder van de taalmachine die mens heet bezongen zijn. Wat wij allemaal niet weten en kunnen! Een verschil maken tussen de volgende zinnen bijvoorbeeld:
Als jij ook een Nederlandsetaalmachine bent, en dat ben je, anders zou je dit niet lezen, dan voel je meteen aan dat de eerste zin grammaticaal juist is, maar de tweede niet. Waarom?
De tweede zin kan zelfs betekenis hebben. Zoals de eerste een andere vorm is van de zin:
zo zou de tweede ongeveer kunnen betekenen:
Zoals uit de eerste zin de man naar voren is gehaald als lijdend voorwerp van wegjagen, zo zou het in de tweede naar voren zijn gehaald als lijdend voorwerp van aanvallen. Waarom kan dat tweede niet? En vooral: hoe weten wij dat die tweede zin niet kan? Nooit heeft iemand ons de reden verklaard – tenzij we behalve taalmachines ook docenten syntaxis zijn. Ook heeft niemand ons ooit op zo’n zin gewezen en gezegd: dat kun je dus niet zeggen, je kunt een zinsdeel zoals man wel naar voren halen als het lijdend voorwerp is van de hoofdzin, maar niet als het lijdend voorwerp is van een bijzin van het onderwerp.
RECENSIE - Zaterdag 8 maart 2025 is de Duitse kunstenaar Anselm Kiefer 80 jaar geworden. Ter gelegenheid van deze mijlpaal zijn er nu twee tentoonstellingen met zijn werk in Amsterdam. Het Van Gogh Museum en de buren van het Stedelijk Museum hebben samen vele zalen vrijgemaakt voor werk van Kiefer. Bij de tentoonstelling Sag mir wo die Blumen sind is een boeiende catalogus verschenen. Hierin komt de kunstenaar zelf ook aan het woord. Voor Kunst op Zondag volgt hier een recensie van deze publicatie. Het bezoek aan de exposities wordt er nog interessanter door.
De titel van de duo-tentoonstelling Sag mir wo die Blumen sind verwijst naar het anti-oorlogslied Where have all the flowers gone? Van de Amerikaanse song writer, folkzanger en activist Pete Seeger (1938). Seeger schreef het lied in 1955, in Europa werd het echt bekend toen Marlene Dietrich in 1962 er een Duitse vertaling van uitbracht: Sag mir wo die Blumen sind. In ons land heeft Jaap Fischer in 1973 een Nederlandse versie op vinyl gezet. Er bestaan anno 2025 meer dan twintig vertalingen van het lied, er is ook een versie in het Oekraïens. Speciaal voor deze dubbeltentoonstelling heeft Kiefer een nieuw werk gemaakt, gebaseerd op dit anti-oorlogslied.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
The Offering is pissig op de boomers. Niet alleen omdat ze moeder aarde verneukt hebben, maar om nog veel meer dingen. Luister maar. Wel ironisch, dat het juist de generatie van de flower children was – al is generatiepolitiek natuurlijk eigenlijk not done, en helpen generalisaties natuurlijk niet, enzo. Maar ze hebben er wel een heel fraai liedje van gemaakt.
LONGREAD - Economisch journalist en columnist Mirjam de Rijk schreef een uitstekend boek over hoe het grote geld dat private equity heet de publieke sector en ook het bedrijfsleven verandert. Gekaapt door het kapitaal. De recensie die ik er eerder over schreef is hier te lezen.
Het boek is het resultaat van goede onderzoeksjournalistiek. De inhoud is ongemakkelijk en zorgwekkend. Het laat een zeer onwenselijke economische realiteit zien, namelijk, hoe private equity huishoudt in onze publieke sector. Het biedt feiten en inzichten in een wereld die zichzelf liever verborgen houdt. Het beschrijft hoe dat grote geld zich manifesteert en analyseert de oorzaken voor het ontstaan ervan. Bovendien draagt het ook nog een lijst aan praktische oplossingen aan.
Het boek doet echter ook iets niet. Het eindigt heel pragmatisch met lessen en oplossingen, maar komt niet toe aan de meer filosofische vragen die het zelf oproept. Het stelt niet de taal van het kapitalisme ter discussie, de woorden waarmee we denken over ons politiek economische systeem. Het beantwoord niet de vraag, of dit uitwassen van het kapitalisme zijn, of misschien iets anders dan kapitalisme.
Dat dit boek aan die vragen niet toekomt is overigens niet zo vreemd. Want het draagt zoveel materiaal aan dat je met het beantwoorden van dergelijke vragen nog een boek kunt vullen. Dat zou een filosofischer boek kunnen zijn dat helpt onze denkbeelden over het kapitalisme te herzien en de politiek ideologische consequenties ervan te doordenken. Wellicht komt De Rijk zelf met zo’n vervolg, maar op goede onderzoeksjournalistiek kan iedereen voortbouwen. In die geest probeer ik in een tweedelig artikel – waarvan het eerste hieronder te vinden is – een eerste schets te geven, van een hoofdstuk dat in zo’n boek zou kunnen staan.
Het Pakistaanse leger heeft woensdag een einde gemaakt aan een gijzeling van honderden treinpassagiers door het Baluchistaanse bevrijdingsleger (BLA). Het regeringsleger meldde dat 21 gijzelaars zijn omgekomen. Alle 33 kapers zouden zijn gedood. De treinkaping in het westen van Pakistan overstijgt het regionale belang. De regio Baluchistan grenst aan Iran en Afghanistan waar etnisch verwante mensen wonen. Pakistan beschuldigt India van steun aan het BLA. Het bevrijdingsleger keerde zich eerder tegen activiteiten in het kader van het Chinese Belt and Road Initiative.
De Pakistaanse provincie Baluchistan omvat 44% van het Pakistaanse grondgebied, maar slechts 6-7% van de bevolking. De bewoners zijn etnisch verwant aan inwoners van zuidoost Iran en zuidelijk Afghanistan. Ze hebben een eigen taalkundige, culturele en tribale identiteit, met hun eigen taal, Balochi, die tot de Iraanse taalfamilie behoort. Sinds de onafhankelijkheid van Pakistan in 1947 zijn er conflicten geweest tussen nationalisten en de centrale regering. Toen Bangladesh in 1971 onafhankelijk werd van Pakistan, begon ook de Baluch-bevolking autonomie te eisen, maar zij werden onderdrukt door de toenmalige premier Zulfikar Ali Bhutto. Veel Baloch-nationalisten beweren dat hun regio door nationale overheden wordt gemarginaliseerd, wat leidt tot langdurige grieven over economische achterstand, politieke uitsluiting en militaire repressie. Volgens nieuwsberichten, studentenorganisaties en mensenrechtengroepen treden de veiligheidsdiensten van het land hardhandig op tegen hoogopgeleide Baluch-jongeren, waarbij verdachte militanten soms jarenlang zonder proces zijn ‘verdwenen’. In de afgelopen jaren hebben rebellen diverse aanslagen gepleegd. In november 2024 vielen vele doden en gewonden bij een aanslag op een treinstation in Quetta, de hoofdstad van Baluchistan. Het bevrijdingsleger BLA, dat door Pakistan, China en westerse landen als een terroritische groepering wordt beschouwd, is anders dan andere gewelddadige groepen in de regio geen islamitische, maar een seculiere organisatie. BLA claimt de autonomie van het gebied en keert zich tegen de Pakistaanse veiligheidstroepen, infrastructuurprojecten en buitenlandse investeringen, met name uit China.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Rasool is een voormalig anti-apartheidsactivist die voor zijn activisme in de gevangenis heeft gezeten en later politicus werd in het African National Congress. Het uitzetten van een ambassadeur is een zeer zeldzame zet van de VS, hoewel lager geplaatste diplomaten vaker het doelwit zijn van de persona non grata-status.
Ook voor Rutte moeten het zware tijden zijn. Maar even zo vrolijk slaat hij zich er doorheen. Dat heeft wel gevolgen….
U hoorde de band Braak met ‘Kramp’, gezongen door de in 2015 overleden Hans Kosterman.
Dat bandje had overigens in een ver verleden nummers die zonder moeite op vandaag te plakken zijn. Wat dacht u van het alarmerende S.O.S.?
Let goed op de steekwoorden met actuele lading. En de boodschap aan het eind: “Wie onderdukt, komt onderaan”
Zo is het maar net…
Een doorgedraaide moordenaar in het Oosten, een losgeslagen idioot in het Westen, Europa ligt er maar wakker van.
Desalniettemin wensen wij u een goede nachtrust en morgen gezond weer op. Dat zullen we nodig hebben…
(Met dank aan Amber Arcades)
