De Tweede Kamerverkiezingen van 2023 waren een grote tegenslag voor links. Niet alleen was de nieuwe centrumlinkse formatie GroenLinks-PvdA kleiner geworden dan gehoopt. Op een kleine winst bij DENK na verloren alle andere linkse partijen (SP, PvdD en BIJ1) stemmen. In 2021 behaalden deze vier partijen nog 13% van de stemmen (19 zetels). In 2023 was daar 8% van over (11 zetels). Waarom zijn de partijen aan de linkerflank zo klein? En welke perspectieven zijn er voor hen in 2025? Een analyse van Simon Otjes. De partijen aan de linkerflank vertegenwoordigen verschillende smaken van links en zijn lang niet allemaal consistent links op alle politieke thema's. De SP is in de eerste plaats economisch links, maar neemt op bijvoorbeeld Europese integratie een heel andere positie in dan andere linkse partijen. De PvdD positioneert zich bewust als ‘links noch rechts’, maar tegelijkertijd staat zij op veel thema's aan de linkerkant van het spectrum. DENK is links op culturele thema's als immigratie en gelijke behandeling van mensen ongeacht afkomst. Op morele thema's, zoals de behandeling van transpersonen, is DENK juist eerder rechts. De buitenparlementaire partij BIJ1 heeft een intersectionele visie waarbij ze het opneemt tegen allerlei vormen van onderdrukking en ongelijke behandeling. Daarmee staat de partij consistent aan de linkerkant. Economisch links Voor veel mensen die politiek volgen is het lastig te begrijpen dat de SP zó klein blijft. De partij is uitgesproken op economische thema's als zorg, wonen en armoede, waarover veel kiezers zich zorgen maken. De partij heeft consistent kritiek geleverd op de keuze om publieke voorzieningen over te laten aan de markt, een kritiek die nu door veel partijen wordt omarmd. Bovendien koppelt de SP dit op een geloofwaardige manier aan kritiek op de manier waarop de gevestigde politieke partijen opereren. De partij communiceert glashelder en heeft met Jimmy Dijk een authentieke voorvechter voor de werkende klasse. En toch zit de partij al jaren in mineur. Tussen 1989 en 2006 groeide de partij exponentieel. Het stemmental verdrievoudigde eerst (1989-1994) en verdubbelde daarna bij elke verkiezing tot en met 2006. Daarna kwam de klad erin. De partij haalde tussen 2010 en 2017 voortdurend net onder 10% van de stemmen. De partij kon in 2017 niet profiteren van het grote verlies van de PvdA. Daarna verloor de SP verkiezing op verkiezing: van 14 naar 9 en van 9 naar 5 zetels. Nu staat de partij volgens de Peilingwijzer van Tom Louwerse op lichte winst: tussen de 5 en 9 zetels. Rode lijn: stempercentage SP; groene lijn: stempercentage PvdD; blauwe lijn: stempercentage DENK; zwarte lijn: stempercentage BIJ1; grijze lijn: kiesdrempel De onderliggende reden voor de terugval is de dominantie van het thema migratie. In de jaren '80 was de SP een van de weinige partijen met kritiek op het migratiebeleid. Hun bundel Gastarbeid en Kapitaal was zo kritisch dat toenmalig Volkskrant-journalist Theodoor Holman schreef dat de partij vond dat migranten zich moesten "schamen voor [hun] afkomst" en maar beter "blanke Nederlander" konden worden. Sindsdien is de SP in hun migratiekritiek ingehaald door Pim Fortuyn en Geert Wilders. Dit blijkt duidelijk uit het Nederlands Kiezersonderzoek, een groot onderzoek naar kiezers dat is opgezet door samenwerkende Nederlandse universiteiten. Hierin vroegen ze naar het belangrijkste verkiezingsthema. Dit kan ingedeeld worden in culturele thema's (zoals immigratie en integratie), economische thema's (zoals bestaanszekerheid en zorg) en milieuthema's (zoals klimaat en natuur). Onder kiezers die een economisch thema noemden, scoorde de SP drie keer zo goed als onder kiezers die een cultureel thema noemden. Groen links In 2003 deed een klein groepje dierenbeschermers voor het eerst mee aan de verkiezingen onder de naam Partij voor de Dieren. Zij haalde een half procent van de stemmen. In 2006 kreeg de partij haar eerste twee zetels, die ze tot 2017 hield. In dat jaar groeide de partij naar 5 en in 2021 door naar 6 zetels. In peilingen in het voorjaar van 2023 stond de partij regelmatig op 10 of meer zetels. Bij de verkiezingen van 2023 haalde de PvdD slechts 3 zetels. De reden hiervoor was een interne strijd; dwars door de partij bleek een diepe scheidslijn te lopen. Veel mensen die al sinds de oprichting bij de partij betrokken waren, stonden voor een principiële koers. Zij wilden dat de partij zich verre hield van de compromissen met de gevestigde politiek en in plaats daarvan de Tweede Kamer gebruikte om hun onvrede met de behandeling van dieren in de bio-industrie te uiten. Hiertoe kan zeker oprichter Marianne Thieme gerekend worden. Zij had echter in 2019 het stokje overgedragen aan Esther Ouwehand. De partij koos onder haar leiderschap voor een meer pragmatische koers en nam in een aantal gemeenten en één waterschap ook deel aan het bestuur. Daarnaast liet zij ruimte voor inhoudelijke verbreding: niet alleen maar een dierenpartij maar een partij een breder groen, progressief en links profiel. In 2023 probeerden enkele oprichters Ouwehand te wippen, maar slaagden daar niet in toen het overgrote deel van de leden zich voor haar uitsprak. Het probleem was daarmee niet weg. In 2025 werd de steun voor Oekraïne een splijtzwam. Een deel van de partij wilde vasthouden aan de pacifistische koers waarbij ze extra uitgaven aan defensie afwees. Ouwehand zag in de huidige geopolitieke situatie geen andere oplossing voor de bescherming van de veiligheid van Nederland en Europa dan steun uit te spreken voor wapenleveringen. Enige (oud-)PvdD'ers, juist diegenen die al eerder kritisch waren geweest over Ouwehand, richtten de partij Vrede voor Dieren op. Het beeld van conflicten schaadt elke partij, maar het uittreden van de principiële flank bevrijdt de partij mogelijk van de diepe verdeling die in 2023 zichtbaar werd. In de Peilingwijzer staat de PvdD op 4-6 zetels. Cultureel links Ook DENK trok recent de aandacht met een interne strijd. Fractievoorzitter Stephan van Baarle stond tegenover het partijbestuur onder leiding van Ejder Köse. Dit conflict betrof de kandidatenlijst. Van Baarle trok zich terug, maar kreeg – net als Ouwehand – de steun van het partijkader. Uiteindelijk trad het partijbestuur af, waarna Van Baarle kon terugkeren. Maar achter de vraag hoe die lijst er precies moet uitzien ligt een groter onenigheid over de aard van de partij. Zo berichtte de NRC: “Van Baarle ziet DENK als een bredere partij die niet alleen de stem vertolkt van Turkse Nederlanders maar ook ruimte geeft aan andere achtergestelde groepen zoals vrouwen en zwarte Nederlanders.” Het partijbestuur is sterk verbonden met Turkse conservatief-religieuze organisaties. Recent onderzoek laat zien dat een belangrijk deel van de stemmen van DENK juist komt uit de hoek van religieuze Turkse Nederlanders. Conflicten zijn de partij niet vreemd: DENK heeft haar wortels in een botsing tussen enerzijds twee PvdA-Kamerleden, Selçuk Öztürk en Tunahan Kuzu, en anderzijds toenmalig PvdA-minister Asscher over het integratiebeleid. DENK haalde in 2016 Sylvana Simons binnen met het oog op de Kamerverkiezingen, maar zij voelde zich al snel niet thuis bij de meer conservatieve positionering van de partij en richtte BIJ1 op. In 2020 stonden Kuzu en Öztürk tegenover elkaar in een persoonlijk politiek conflict. En de kiezers? DENK haalt consistent bij de Kamerverkiezingen twee procent van de stemmen, met óf zonder conflicten. Kortom, de partij steunt sterk op gemeenschappen van Turkse Nederlanders voor wie DENK eigenlijk de enige optie is. In de Peilingwijzer scoort DENK 3-5 zetels. Intersectioneel links BIJ1 kwam in 2021 in de Kamer, nadat het in 2017 niet gelukt was. In 2021 werd Sylvana Simons de eerste Surinaams-Nederlandse partijleider in de Tweede Kamer. Ze zette het progressieve programma van BIJ1 op de kaart met haar heldere betogen en viel onder meer op in debatten over het slavernijverleden. De partij kwam de Kamer in met steun van zowel zeer progressieve Nederlanders zonder een migratieachtergrond als van zwarte Nederlanders. In 2023 werd BIJ1 niet opnieuw gekozen in de Kamer. Het uitvallen van partijleider Simons speelde hierbij een rol, maar breder was er binnen de partij een serie conflicten waarbij leden elkaar van racisme, afrofobie, misogynie en/of misogynoir gedrag beschuldigden. Anno 2025 heeft BIJ1 een nieuwe leider, oud-GroenLinks Kamerlid Tofik Dibi. Over zijn kandidatuur is echter ook weer een conflict uitgebroken omdat hij via een onduidelijke procedure tot lijsttrekker is gebombardeerd. De partij denkt met Dibi een kandidaat gevonden te hebben die het radicale linkse geluid kan vertegenwoordigen. Als queer moslim heeft hij verschillende vormen van achterstelling meegemaakt. Kansen van Klein Links Twee factoren zijn van fundamenteel belang voor de kansen van deze kleine linkse partijen bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2025: welke politieke thema's belangrijk zijn en hoe de grootste centrumlinkse partij het doet. De media en grote partijen zullen bepalen welke thema's belangrijk zijn. Wanneer, zoals in 2023, migratie het centrale thema is, zullen links én Klein Links klein blijven. Als economie een belangrijk thema is, dan is dat goed voor de SP zoals we al boven zagen, maar ook DENK, BIJ1 en PvdD scoren beter onder kiezers die economische thema's noemen als motivatie om te stemmen: ze scoren allemaal ongeveer 70% beter. Als de verkiezingen over milieu gaan is dat gunstig voor de PvdD; deze partij scoort zes keer zo goed onder kiezers die een groen thema noemden dan onder kiezers die migratie als belangrijkste thema kozen. De andere factor is de concurrentie van de grote broer, GroenLinks-PvdA. Als Frans Timmermans geloofwaardig in een tweestrijd kan komen om het premierschap, kan dat kiezers die eigenlijk op een klein linkse partij zouden willen stemmen naar de linkse samenwerkingslijst van GroenLinks-PvdA lokken. Dat is een les die klein links in 1977 geleerd had, toen de partijen links van de PvdA van 16 zetels naar 6 zetels deed dalen. Datzelfde kan SP, PvdD, DENK en BIJ1 overkomen. Hoe GroenLinks-PvdA het doet, zal het belangrijkste zijn voor BIJ1. Deze partij moet zich niet alleen in het parlement weten in te vechten, maar wil dat doen met een lijsttrekker zonder Afrikaanse of Afro-Surinaamse achtergrond, terwijl deze groepen eerder de electorale basis voor BIJ1 waren. De partij zal met name willen groeien door zeer progressieve kiezers van GroenLinks-PvdA af te vangen. Als we naar de verslaggeving kijken, zit de onvrede over de fusie van GroenLinks en PvdA echter veel eerder aan de conservatieve kant. Hierdoor lijken de kansen van BIJ1 op een Kamerzetel gering. Dit artikel van Simon Otjes komt uit De Hofvijver van het Montesquieu Instituut
Iemand gaf een set muzikale algoritmen de opdracht om Megadeath’s Holy Wars… (‘Rust in Peace’, 1990) om te werken tot een funkcover.
Voor sommigen zal het als vloeken in de kerk zijn, maar zelf vind ik deze cover best geslaagd.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Jimmy Kimmel is terug. Niet alleen achter zijn bureau en op het scherm, maar ook in het centrum van een rel die de FCC (Federal Communications Commission) volledig heeft ontmaskerd. De man maakte een paar vileine opmerkingen over MAGA-aanhangers die de moord op Charlie Kirk zouden proberen uit te buiten, waar hij door wat volgde per direct gelijk in kreeg. Brendan Carr, de Republikeinse voorzitter van de FCC en loyaal Trumpfan, rook namelijk zijn kans en suggereerde dat Disney/ABC met “news distortion” bezig was. Hij gooide er meteen een dreigement achteraan: boetes, intrekking van licenties, de hele trukendoos.
De betrokken bedrijven, Disney/ABC en o.a. Nexstar en Sinclair, knikten vervolgens braaf en haalden Kimmel “indefinitely” van het scherm, een laffe buiging voor politieke intimidatie. Want de FCC is niet alleen de ‘neutrale’ scheidsrechter van scheldwoorden en ‘news distortion’ (oh hoi FOX News) op televisie, maar ook de poortwachter bij fusies en overnames van dezelfde mediabedrijven. En dat is relevant, omdat een voorgestelde fusie tussen Nexstar en Sinclair bijvoorbeeld een bedrijf oplevert dat 80% van de Amerikaanse huishoudens bedient, het dubbele van wat officieel is toegestaan. En natuurlijk was dit het belang dat moest worden beschermd, en de ‘leverage’ die de regering Trump heeft over dit soort marktpartijen.
INTERVIEW, OPINIE - door Martin Jansen
Zet radicaal-rechts schaakmat!
Twee weken geleden bleek uit een onderzoek onder een representatief panel van 11 duizend respondenten, dat nog maar 4 procent van de bevolking vertrouwen heeft in de politiek. RTL berichtte:
Na de val van het kabinet in juni, bleek al dat een kwart van de kiezers (24 procent) het vertrouwen in alle politieke partijen kwijt was. Dat gevoel was vooral sterk bij kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen in 2023 nog op Nieuw Sociaal Contract stemden (32 procent), maar ook bij mensen die toen voor de BBB (28 procent) of PVV (26 procent) kozen.
NSC houdt na 29 oktober mogelijk niet eens meer één zetel over (https://nos.nl/collectie/13999/artikel/2581100-peilingwijzer-vvd-zakt-verder-weg-cda-naast-groenlinks-pvda). Dan zouden we zelfs het zwakke verhaal van Eddy van Hijum niet meer hoeven aanhoren, die vindt dat het vooral aan politieke spelletjes ligt dat zijn partij niet heeft kunnen brengen wat zij in 2023 nog onder aanvoering van Pieter Omtzigt beloofde. Zijn introspectie beperkt zich vrijwel uitsluitend tot de constatering dat zijn mensen te weinig ervaring meebrachten om te kunnen omgaan met een kabinet zonder samenhang en wil tot samenwerken en met de tegenwerking door de coalitiegenoten in zowel de regering als de Kamer. Vooral anderen de schuld geven voor je échec als partij en bestuurders. Dag, NSC.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Een deel van evangelisch TikTok is op dit moment in de ban van de ‘Rapture’, de Opname van de Gelovigen.
Generaties Amerikaanse christelijke fundamentalisten zijn opgevoed met het idee dat Jezus Christus bij zijn wederkomst de gelovigen tot zich zal nemen om hen te bewaren voor de Grote Verdrukking. Vanaf dat moment gaat de apocalyptische klok weer lopen, en komen alle bijbelse voorspellingen over het einde der tijden toch nog uit.
In New York applaudisseerden diplomaten vorige week voor de “New York Declaration on the two-State solution”. De secretaris-generaal van de VN omschreef het als volgt: “De kernvraag voor vrede in het Midden-Oosten is de uitvoering van de tweestatenoplossing, waarbij twee onafhankelijke, soevereine en democratische staten – Israël en Palestina – naast elkaar leven in vrede en veiligheid”. Een glas, een plas en iedereen veinsde dat er iets substantieels was gebeurd. De raad bevestigde nog maar eens haar toewijding, maar vierde vooral de kunst van het wegkijken.
Het ritueel van zelfbedrog
De VN doet al decennia hetzelfde toneelstuk. Iedere zoveel jaar is er een verklaring. De tweestatenoplossing wordt plechtig bevestigd, alsof een dode patiënt nog steeds gereanimeerd kan worden door nog een keer de handen op de borst te drukken. Ministers in Den Haag roepen dat vrede op basis van dit plan “het enige alternatief” is, alsof er nog iets te kiezen valt.
De realiteit ligt intussen buiten de zaal: de Westoever is versnipperd tot enclaves waar Baarle een puntje aan kan zuigen, Oost-Jeruzalem is opgeslokt, Gaza is een belegerde ruïne. Maar laat dat het ritueel in New York niet bederven.
Wij zijn de morele boekhouders
Europa speelt graag de rol van keurige boekhouder van het internationaal recht. We hebben tribunalen in Den Haag, we hebben mooie toespraken over mensenrechten. Maar wanneer Israël nederzettingen uitbreidt of burgers bombardeert, blijft het bij bezorgde verklaringen. Weinig tot geen sancties, geen stop op wapenhandel, geen diplomatieke consequenties.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
‘Father’ John Misty is natuurlijk geen echte predikant, al heeft Joshua Michael Tillman wel degelijk het charisma van een Californische sekteleider.
Is dit nou verhalende blues met een rockabilly-tintje?
How China Stands to Gain as the U.S. Steps Away From the U.N.
De New York Times bericht over de gevolgen van de bezuinigingen van de Verenigde Staten op de bijdrage aan de VN.
Als voorbeeld wordt genoemd een bijeenkomst in Genève die ‘plaats vond tegen de achtergrond van president Trumps dreigementen om de Amerikaanse financiering van de VN te korten. Volgens twee aanwezige diplomaten hadden de ambassadeurs van China en Cuba, terwijl de groep besprak hoe er bezuinigd kon worden, een suggestie: wat als de raad het onderzoek naar bijvoorbeeld door de overheid gesanctioneerde misstanden zoals marteling, oorlogsmisdaden en de gevangenneming van dissidenten zou beperken? Diplomaten vertelden me dat dit niet de enige keer in de afgelopen maanden was dat vertegenwoordigers van die landen Amerikaanse bezuinigingen aanhaalden om ogenschijnlijk gemakkelijke veranderingen in de manier waarop de VN zaken doet te rechtvaardigen. China en Cuba, samen met andere landen zoals Iran, Rusland en Venezuela, hebben herhaaldelijk voorgesteld om mensenrechtenonderzoeken terug te schroeven.’
Julien Doré won ooit de Franse versie van Idols, Nouvelle Star, met een getormenteerde versie van Alizee’s Moi Lolita.
Francis Cabrel is een van de populairste Franse zangers, die meer dan 25 miljoen platen verkocht. Hij werd onder andere gecovered door Shakira.
Het laatste studio-album van Led Zeppelin, In Through the Out Door (1979) maakten de heren in drie weken tijd in de ABBA-studio in Stockholm. Ze hoefden enkel de tape en de geluidsman te betalen.
Later vertelde Robert Plant dat ze met Björn Ulvaeus en Benny Andersson naar een seksclub gingen “om te ontsnappen aan hun echtgenotes.” Het management van ABBA heeft deze verhalen altijd ontkend.
Wat zich afspeelt in Stockholm blijft niet altijd beperkt tot Stockholm, zoveel is echter wel duidelijk.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.