KORT | Vertrouwen door gelijkheid

Onze economie is sterk, zeggen onze politici. Is het waar? Niet onze economie, maar onze samenleving is sterk. Economische prestaties worden geleverd door mensen. Die mensen hebben plezier in hun werk, in samenwerken. Die mensen vertrouwen elkaar. Dat geeft kracht. Een belangrijke vraag is waarom mensen elkaar vertrouwen? In samenlevingen met een grote gelijkheid is meer vertrouwen, meer neiging tot samenwerken dan in ongelijke samenlevingen, waar het individualisme en de neiging tot strijd groeit. “Bruggen slaan” willen ze, de VVD en PvdA. Het blijven vreemde bedgenoten. De VVD is de partij van het individualisme, de PvdA van het collectief. Je kunt de programmatische vertalingen daarvan wel uitruilen, maar dat levert geen consistente inspanning op in onze economie. Rutte roept steeds dat onze economie sterk is en dat we een prachtland hebben. Dat komt voornamelijk door de egalitaire traditie in onze samenleving. Als we die traditie laten versloffen, zal het niet goed gaan en houden we de Duitse economie niet bij. De rel over inkomensnivellering was geen goed voorteken. De VVD en de PvdA zullen dieper met elkaar in debat moeten. Wat is goed voor onze samenleving en welke sociale kracht versterkt de economie? Het antwoord daarop zou een “brug” kunnen zijn.

Door: Foto: Kort - illustratie Sargasso
Foto: mystic_mabel (cc)

Kolossaal decentraal

OPINIE - Het kabinet wil vaart maken met een onderwerp waarvan iedereen dacht dat er geen haast mee gemaakt zou worden. De ministerraad van vrijdag 14 december gaf de aftrap voor de schaalvergroting van provincies en gemeenten.

In het regeerakkoord spraken VVD en PvdA af er de tijd voor te nemen. ‘Voor de lange termijn hebben wij het perspectief van vijf landsdelen (…) en gemeenten van tenminste honderdduizend inwoners voor ogen.’ Nu blijkt dat de eerste samenvoeging van provincies (Noord-Holland, Utrecht en Flevoland) in maart 2015 een feit moet zijn.

De bestuursparagraaf van het regeerakkoord schetst een kleinere overheid, die uit grotere provincies en gemeenten moet bestaan. Ook het aantal waterschappen moet kleiner en zullen uiteindelijk opgaan in landsdelen, het nieuwe woord voor provincies.
De provincies  zijn de enigen die zonder al te veel kanttekeningen voor deze ontwikkeling zijn. Gemeenten (pdf) en waterschappen zijn op een diplomatieke manier kritisch. Ze erkennen dat samenwerking voordelen kan hebben, maar zijn wantrouwend over de koers die het Rijk wil varen.

Burgers en media lijken ongeïnteresseerd. Terwijl deze plannen betekenen dat de burgers straks een kolos van een lokale overheid tegenover zich hebben staan. Bestuurlijke gebieden waar meer inwoners met minder volksvertegenwoordigers en bestuurders te maken krijgen. En niet omdat men er zelf voor kiest, maar omdat het Rijk het afdwingt.

Foto: Minister-president Rutte (cc)

VVD en PvdA moeten durven experimenteren

OPINIE - De formatie was een ruil van programmapunten in plaats van onderhandelde compromissen. Dat is een riskante depolitisering, want achterbannen zullen ideologischer redeneren dan partijtoppen . Om de risico’s daarvan te vermijden, moet een breed experimentenbeleid worden opgezet.

De formatie is gelukt ‘door elkaar wat te gunnen.’ De peilingen laten een terugval voor VVD en PvdA zien. De muiterij in de VVD lijkt even bezworen, maar nieuwe oproeren, ook bij de PvdA, lijken onvermijdelijk. Goede politiek vereist  een heldere en concrete verklaring, verpakt in een hogere bedoeling. Als je het niet eens bent over dat hogere doel, doe je aan incrementalisme. Dat is geen schande:  elk stapje naar meer humaniteit of effectiviteit  is er één.

Maar het systematisch in stand laten van verschillende hogere doelen is niet verstandig. Voor  Rutte is het een spagaat: ‘We gaan niet fuseren met de PvdA, want we zijn heel verschillend, maar het is een betrouwbare coalitiepartner.’ Ik schiet in de lach als ik denk aan   het gezicht van Hans Spekman bij het horen van die boodschap.

Ideologische verstarring

De verzuiling kende het pacificatiemodel: tussen de zuilen werden verschillen aangedikt, maar de toppen van de zuilen pacteerden en heersten. D66 zag niets in ideologie, maar het pragmatisme als politiek richtsnoer heeft het niet gered. De Gaulle’s  premier Balladur heeft ooit beschaving gedefinieerd als de strijd tegen de markt. Als Spekman hem citeert, zal de VVD hem ongetwijfeld op het matje roepen.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Staatssecretaris Weekers moet relatie met Jos van Rey uitleggen

NIEUWS - Van Rey heeft Weekers gesponsord tijdens de Tweede Kamerverkiezingen eerder dit jaar, en Weekers wist daarvan – hoewel hij eerder dit jaar tegen NRC Handelsblad beweerde van niet. Hij zal vandaag aan de Tweede Kamer duidelijk maken hoe hij Van Rey kent. Tegenover de NOS zegt hij dat hij niks verkeerd gedaan heeft.

Foto: Toban Black (cc)

Eigen portemonnee eerst is asociaal

OPINIE - De mediastorm over koopkrachtplaatjes en de inkomensafhankelijke zorgpremie werd veroorzaakt door hogeropgeleide mensen die óf in de media werken, óf goede toegang ertoe hebben. 

De ophef over de zorgpremie zal nog wel even duren, maar twee jaar geleden werden er ook afspraken gemaakt door het toen nieuwe kabinet CDA-VVD en gedoogpartner PVV. Ook daar moesten sommige mensen inleveren, en kregen anderen er wat bij. Toen werden bepaalde groepen ook buitensporig hard geraakt. Het verschil met nu is dat toen vooral de lage en middeninkomens werden geraakt, en nu de hogere middeninkomens.

Volgens de Volkskrant kwam het toen niet tot een discussie omdat de maatregelen de achterban van VVD-CDA-PVV niet erg raakte, de maatregelen iets beter gespreid waren, men teveel bezig was met de formatie zelf die eindeloos duurde en dat het anti-islamgeluid van de PVV nog teveel op de voorgrond lag.

Het lijkt slechts een deel van het verhaal, want er vallen wel wat gaten in die argumentatie te schieten.
Dat het de achterban van de regeringspartijen niet raakt, wil bijvoorbeeld nog niet zeggen dat er geen ophef over kan ontstaan. En of het de achterban van de PVV niet raakte, waag ik te betwijfelen. Maar er zijn nog twee factoren die in het stuk niet genoemd worden, die volgens mij wel van belang zijn.

Foto: mooste (cc)

Formeren boven een bord Chinees

OPINIE - De Tweede Kamer zou het initiatief nemen voor de formatie, maar het regeerakkoord werd weer ouderwets in de achterkamertjes beklonken. 

De formatie van Rutte I ging door roeien en ruiten omdat Rutte zijn formatieadvies nog tijdens de consultatieronde bijstelde en Lubbers de fractievoorzitters van de formatietafel wegstuurde om zelf een list te verzinnen. De koningin kreeg de schuld en de Tweede Kamer zou voortaan ‘het initiatief’ nemen. Er werd een bordkartonnen sponsorbord besteld en Verbeet verzamelde telefoonnummers om de fractievoorzitters op een lijn te krijgen.

Maar inmiddels begint het er op te lijken dat tijdens de formatie van Rutte II geen club zo irrelevant geweest is als de Tweede Kamer zelf.

Uit de reconstructies valt op te maken dat Rutte en Samsom al lang voor de verkiezingen een draaiboek hadden klaarliggen voor het geval zij samen zouden gaan formeren. De verkenner/informateurs waren al aangezocht. Toen het zo ver kwam, zetten Samsom en Rutte er vaart achter en lag het concept-regeerakkoord er in feite al voordat Henk Krol bij de verkenner had kunnen pleiten voor de bejaardenbelangen of Pechtold had uitgevist wat het woord ‘tenminste’ precies betekende. Allemaal overbodig, want Samsom en Rutte hadden met een paar blikjes bier aan de keukentafel van Loek Hermans reeds bedacht hoe het moest gaan lopen. Nog voor de informatieopdracht door de Tweede Kamer verstrekt was, werden de beoogde secondanten in het Torentje al op de hoogte gesteld van wat het ging worden.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Maurice (cc)

Een sprintje of een grote tocht?

OPINIE - Politiek gaat over doelen, middelen en tijdstippen. Het is een losse pols definitie, maar het gedoe over de fiscalisering van de zorgpremie illustreert hem prachtig. Over het doel praten we niet, want zo hebben de VVD en PvdA het afgesproken. Over middelen en tijdstippen des te meer.

Het is een boeiende week voor de nationale politiek. Ons parlement gaat de confrontatie aan met het kabinet Rutte-II. Daarbij zal het gaan over het regeerakkoord, voor het eerst sinds lange tijd tussen slechts twee partijen. Dat is nogal wat in een meerpartijenstelsel met evenredige vertegenwoordiging.

Het waren “wittebroodsuren” tussen “Marx” Rutte en Diederik Samsom, maar De Telegraaf had maar een paar koppen met chocoladeletters nodig om de verzuring te doen toeslaan. Het roept de vraag op hoe dat kan en of het een uitkomst is van een verouderd systeem?

Opwinding, maar waarover precies?

Is deze regering het eens over de doelen? Dat lijkt mij niet. In de eerste plaats is een formatie niet een manier om je verder liggende doelen goed met elkaar af te stemmen. Dat kan nog lukken bij verwante partijen, maar niet bij tegenpolen die tot de verkiezingsdag hun verschillen hebben uitvergroot. In de tweede plaats hebben VVD en PvdA  niet geprobeerd het eens te worden over die doelen. De partijen besloten ideologisch uit te ruilen. Zoals Spekman zei: we doen het met blauw, maar worden niet paars. We blijven hartstikke rood.

Foto: Danny Mekic' (cc)

Zorg dichtbij en toch zo veraf

ANALYSE - In de zorgparagraaf van het regeerakkoord staan slechts twee noviteiten: het zorgpremiestelsel en het populatiegebonden budget. Door gebrek aan duidelijkheid is over het eerste is al veel rumoer losgebarsten. Er bestaat een gerede kans dat het andere onderdelen van de zorgparagraaf ook zo zal vergaan.

“Zorg dichtbij” luidt de titel van de zorgparagraaf. Het regeerakkoord belooft meer wijkverpleegkundigen, meer tweedelijnszorg naar de eerste lijn en hevelt voorzieningen over naar de gemeenten. Daar staan echter bezuinigingen op de lonen van verplegend personeel, schaalvergroting, volumebeperking en  gekrompen budgetten tegenover.

De prioriteiten: goede zorg en goede gezondheid, kwaliteitsverbetering, kostenbeheersing en samenwerking tussen zorgaanbieders. ‘Kwaliteitsverhoging gaat (…) vaak samen met kostenverlaging’ en ‘Concentratie van voorzieningen zorgt  voor hogere kwaliteit tegen lagere kosten’ zijn een paar citaten die het droomland van Rutte II goed illustreren.

Maar het regeerakkoord geeft weinig duidelijkheid over hoe de brei van maatregelen een consistent, kwalitatief goede zorg  waarborgt.

Kostenbeheersing

Met een bekende, maar sleetse, tactiek moet in 2017 vijf miljard euro zijn bezuinigd. Evenals vorige kabinetten gaat Rutte II vooral schuiven met potjes. Onderdelen van de zorg worden overgeheveld van Rijk naar gemeenten, van  tweedelijnszorg naar de eerste lijn en van de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) naar de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) of ZVW (Zorgverzekeringswet). De overhevelingen gaan uiteraard gepaard met verlaagde budgetten.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende