Dit is een gastbijdrage van onderzoeksjournalist Brenno de Winter. Het stuk staat ook op zijn eigen site. De overheid neemt namens ons allemaal besluiten. Ze maken beleid en voeren het uit. Het volk als opdrachtgever mag dat controleren en heeft daarvoor de onderliggende documenten nodig. De wet die dat regelt is de Wob (Wet openbaarheid van bestuur). Maar hoe mooi de woorden ook op papier staan de weg naar transparantie is vaak erg moeizaam. In deze documentaire ziet u enkele van de problemen, een oplossing en vooral de staat van Nederland, een land dat vaak roept heel transparant te zijn. Maar is ons land dat ook? En staan wij er voldoende bij stil dat het recht op informatie een mensenrecht is en houden we ons daar ook aan? Politici, Wob-experts, advocaten en een wetenschapper geven hun mening.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Vandaag een bijdrage van onderzoeksjournalist Brenno de Winter. Hij organiseert de eerste Nederlandse Right to Know Day, een bijeenkomst over transparantie van en obstructie door de overheid. Vandaag maakt hij de genomineerden bekend.
De genomineerden voor de “Meest Transparante Ambtenaar” en “Obstructor Award” voor 2010 zijn bekend. Beide prijzen onderstrepen de beste en slechtste illustraties van transparant bestuur in Nederland. Burgers en journalisten ondervinden nog altijd veel problemen bij het openbaren van documenten, die eigenlijk al openbaar hadden moeten zijn, via de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). De uiteindelijke winnaar zal op 28 september 2010 op de Internationale Right To Know Day worden gekozen.
Obstructor Award
Voor de Obstructor Award zijn genomineerd:
1. de Gemeente Ede. Een Wob-verzoek wordt verstuurd naar het centrale faxnummer op de site van de gemeente, maar blijft ruim een maand naast de fax liggen. Na wat klachten wordt het verzoek uiteindelijk behandeld, maar worden documenten achtergehouden. Ook in de bezwaarfase wordt een nieuw besluit genomen. Dat gaat dan naar de verkeerde burger en weer blijken documenten achtergehouden;
2. de Gemeente Nuenen. Een journalist verzoekt de gemeente Nuenen om de declaratiebonnetjes van de bewindvoerders vrij te geven. Als reactie dreigt de gemeente met een forse rekening, waarbij ook wordt gecommuniceerd dat geen kosten hoeven te worden voldaan als hij zijn verzoek intrekt. Dat gebeurt niet en een rekening voor ‘gedane arbeid’ van ruim €800 is het gevolg. Toen de regionale rekenkamer deze bonnetjes kreeg hoefde hij dat niet te betalen. Als de zaak bij de rechter ligt en duidelijk wordt dat de missie kansloos is. Dus kiest de gemeente eieren voor zijn geld;
[qvdd]
“Prijzen zijn nauwelijks van invloed op de afweging van de consument. Voor slechts zo’n 7% van de consumenten is de prijs doorslaggevend. De meeste klanten zijn tankstations loyaal, omdat er bijvoorbeeld goede service is of omdat ze een tankpas hebben.”
Dominic Boot, directeur van de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie, legt uit waarom de Nederlandse pomphouders een oproep van Minister van der Hoeven negeren om hun prijzen op internet te zetten. Daarnaast zou zo’n systeem een extra belastende administratieve handeling opleggen.
Volgens mij snappen de pomphouders niet helemaal dat niet zij bepalen wat de consument vindt, maar de consument zelf.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Koning van de spin
Het is een zorgwekkende paradox van onze tijd. De burger staat ten opzichte van de overheid steeds meer in zijn blootje, terwijl de overheid zich steeds meer afschermt voor de kritische blik van de burger. Een nieuw kabinet zal serieus werk moeten maken van transparantie. Twee maatregelen liggen voor de hand: breng het aantal pr-functionarissen drastisch terug en verbeter de Wet openbaarheid van bestuur. Bericht over een experiment.
Vroeger (vroegûh) belde je als journalist gewoon een ambtenaar als je iets moest weten of een overheidsstuk wilde hebben. Met de toenemende vervlechting van media en politiek, werden daar professionele woordvoerders en voorlichters tussen geplaatst. Onlangs werd bekend dat er tien keer zoveel woordvoerders, voorlichter en pr-functionarissen (150.000) werkzaam zijn dan journalisten (15.000). De journalist van nu dient zich bij hen te verstaan. Tegenwoordig werkt het vrijwel overal zo dat je voor ieder wissewasje de perswoordvoerder belt.
Een goede woordvoerder is een gids. Die helpt je mee om in het woud van instellingen en ambtelijke afdelingen de juiste openbare informatie te vinden. Want let wel: informatie van de overheid is publiek bezit. Maar net zoals er slechte journalisten zijn, zijn er ook slechte woordvoerders. Die stellen zich op als censor. Niet alleen verlopen de contacten met ambtenaren via de woordvoerder, ook alle informatie wordt eerst beoordeeld, tegengehouden of voorzien van de gewenste spin. Niet het belang van openbaarheid staat voor hen voorop, maar de instantie of de bewindspersoon die ze vertegenwoordigen. De instantie of bewindspersoon is een merk dat gebrand wordt.
Wat media-fenomenen als Brussen, Bram en Broertjes stemmen daar kunt u alleen maar naar gissen. Maar bij Sargasso staat transparantie al jarenlang hoog in het vaandel enwel daarom geven wij bij verkiezingen traditiegetrouw een stembekentenis af. In 2006 haalden we nog een groot deel van de schrijvende blogosfeer over om ook een stembekentenis af te leggen. Dit jaar beperken wij het tot onszelf: redactie en associate bloggers van Sargasso. Maar laat dat u reaguurder er niet van weerhouden om in de comments óók een stembekentenis af te leggen, we zijn benieuwd.
Steeph – GroenLinks – Omdat er een partij in de kamer moet zitten die daadwerkelijk iets wil doen aan de klimaatverandering en niet alleen maar een beetje voor de bühne halfzachte maatregelen neemt. Omdat ze als een van de weinig partijen echt opkomen voor de privacy. En omdat de rest van hun standpunten (op een paar na) me goed bevallen.
Michiel Maas – PvdA (Job Cohen) Om deze reden. En omdat de PvdA als grootste partij de beste garantie is dat Geert Wilders en zijn bruine leger van maatschappelijk teleurgestelden buiten de regering blijven. Ik heb wel behoefte aan een premier die bij grote problemen eerst even de schuifdeuren dichtdoet om eens goed na te denken. Al dan niet met een kopje thee.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
(Meer op Adriaan’s eigen webstek)
Er is een kromme discussie ontstaan na de NOVA-uitzending over de donaties aan de politieke partijen. De insteek van NOVA was ook niet zo slim. Twee partijen konden een andere partij verwijten dat die donaties kreeg van rechtse organisaties uit de VS en Israël en ze daarom niet openbaar maakte.
Maar daar gaat dit punt niet over. Een van de partijen die haar subsidies wel openbaar maakt, is de PvdA. En laat de politieke huuronderzoeker Bjorn van DDS nou een leuk punt gevonden hebben. Een oud-directeur van de ING doneert een paar duizend euro. Dus de suggestie is makkelijke geleverd dat de PvdA omgekocht is door ING en dat ze daarom zoveel staatssteun kregen.
Het is begrijpelijk dat een blogger zoiets doet. Echter, de zaak krijgt een nare smaak wanneer de PVV dit belangrijk genoeg vindt om kamervragen over te stellen.
Dus voor het goede begrip, de partij die weigert bekend te maken wie haar donateurs zijn, verwijt een partij die er alles aan doet om transparant te zijn dat ze omkoopbaar zijn.
En die ene blogger trapt nog even door richting alles wat links is (oftewel niet PVV) en verwijt GroenLinks niet transparant genoeg te zijn. En nergens iets zeggen over de PVV waarmee hij onder een hoedje speelt. Zou hij soms betaald worden door de PVV?
“Transparantie biedt fabrikanten de mogelijkheid te illustreren dat ze niet met duistere praktijken bezig zijn. […] Het is van groot belang dat je gevrijwaard blijft van beïnvloeding. Transparantie over financiële verwevenheid is een eerste vereiste.”
Minister Klink kondigt aan farmaceuten te willen verplichten betalingen aan artsen en wetenschappers openbaar te maken. In sommige staten van de VS bestaat zo’n regeling al, en er zijn plannen voor een federale regeling.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
