In een interview met de New York Times lijkt Thomas Piketty wel een Hans Rosling-adept: Het is ook belangrijk om de algemene evolutie niet te vergeten. We zijn veel meer gelijkwaardige samenlevingen geworden in termen van politieke gelijkheid, economische gelijkheid, sociale gelijkheid, in vergelijking met 100 jaar geleden, 200 jaar geleden. En daarom verklaart Piketty zich “relatief optimistisch over het feit dat er een langetermijnbeweging is naar meer gelijkheid, die verder gaat dan de kleine details van wat er binnen een bepaald decennium gebeurt”. Maar die vooruitgang gaat niet vanzelf, zegt Piketty. Zonder massabewegingen zou het zo ver niet zijn gekomen. Het begon met de Franse en Amerikaanse revoluties tegen de aristocratische en koloniale machten. In een interview met het Financieele Dagblad (betaalmuur) legt hij uit dat de beweging richting meer gelijkheid sindsdien gaande is en nog lang niet afgelopen: Dit proces begon ten tijde van de Franse revolutie, en dan gaat het door in de 19de en 20ste eeuw, met het einde van de slavernij, de opkomst van de welvaartsstaat, progressieve belastingen, de burgerrechtenbeweging, de afschaffing van apartheid. En het gaat vandaag door, met de Black Lives Matter-beweging en de roep om meer gendergelijkheid. De beweging richting meer gelijkheid is nog niet afgelopen, al zijn de edelen waar de Franse Revolutie zich op richtte er niet meer. Thomas Piketty is beroemd en populair geworden om spraakmakende ideeën als meer belasting op de allergrootste vermogens. En voor de rijken die hun kapitaal naar het buitenland willen wegsluizen heeft hij ook een leuk middeltje: belast kapitaal dat geëxporteerd wordt met 40%. Denk niet dat Piketty een radicale extremist is die de rijken van hun vergaarde kapitaal wil beroven. Privébezit is een uitvinding van maatschappijen om de boel beter te organiseren. Ik vind privébezit een nuttige uitvinding zolang het van redelijke omvang blijft. Piketty staat een ‘economische democratie’ voor. Het idee dat in enorm grote organisaties één individu of een kleine groep alles besluiten vindt hij “volstrekt belachelijk. Dat is een monarchie-achtige kijk op de economie. Totaal verouderd. Dat moet veranderen”. (uit interview met FD) Hij brak door met het boek ‘Kapitaal in de 21ste eeuw’. Een kleinere, ook voor leken leesbare versie kwam later uit: ‘Een kleine geschiedenis van de gelijkheid’. In 2019 kwam Piketty met ‘Kapitaal en ideologie’. En verbeterde versie van ‘Kapitaal in de 21ste eeuw’ zegt hij zelf. Want deze keer betrekt hij er ook data uit niet-westerse landen bij. In deze 50 minuten durende lezing vertelt hij over ‘Kapitaal en ideologie’. Het is raadzaam de ondertiteling (Engelstalig) aan te zetten, want door zijn sterk Franse accent is het hier en daar wat lastig te verstaan. https://www.youtube.com/watch?v=BRPp6scB_pg&t=620s Dit artikel verscheen in de Sargasso serie Een ander kapitalisme.
Je kunt niet én banen willen én Piketty aanhangen.
In een reactie tegen Jesse Klaver in de Tweede Kamer tijdens het debat over de coronacrisis nam Mark Rutte de stelling in dat als je meer banen wil, je de uitkomsten van het onderzoek van Piketty niet moet volgen. Hoogleraar Leo Lucassen geeft als reactie daarop dat dit niet klopt en verwijst naar de periode kort na de Tweede Wereldoorlog:
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
RECENSIE - Thomas Piketty schreef met drie Franse collega’s een heel nieuw verdrag dat het bestuur van de eurozone democratischer moet maken.
Waarom wordt de Europese Unie niet op dezelfde wijze geregeerd als de lidstaten, met een regering die door het parlement wordt gevormd en gecontroleerd? Het is een terugkerende vraag in het tamelijk uitzichtloze debat over de democratisering van Europa. Die democratisering is meer dan ooit urgent vandaag, gegeven de afnemende steun voor Europese samenwerking, het toenemende nationalisme en de dreiging van het uiteenvallen van de Unie. Aan probleemanalyses geen gebrek, werkbare oplossingen zijn tot nu toe helaas uitgebleven.
De Franse econoom Thomas Piketty, bekend van zijn uitgebreide onderzoek naar economische ongelijkheid in Kapitaal in de 21e eeuw, heeft dit voorjaar met vier collega’s een interessant nieuw voorstel gedaan onder de titel Naar een democratischer Europa; voorstel voor een nieuw verdrag.* Het pamflet is nu in een Nederlandse vertaling gepubliceerd.
Voor alle duidelijkheid: het voorstel van Piketty c.s. gaat niet over de Europese Unie als geheel. Het betreft uitsluitend de inrichting van de eurozone. In 19 van de 27 lidstaten van de EU (ik laat het VK even buiten beschouwing) is inmiddels de euro ingevoerd. Denemarken, Zweden, Polen, Tsjechië, Hongarije, Kroatië, Roemenië en Bulgarije horen daar niet bij. Alle overige landen hebben zich in onderlinge verdragen gebonden aan een monetaire politiek met vergaande implicaties. Het bezuinigingsbeleid van de afgelopen jaren in Nederland en andere landen binnen de eurozone is rechtstreeks afgeleid van afspraken binnen de landen van de eurozone.
De politiek, de ambtenarij en de regelgeving lijken bronnen te zijn voor populistische woede. De PVV heeft er weinig inhoudelijks tegen aan te voeren, maar de kracht van Wilders zit in de consistentie van zijn vorm. Hij heeft humor maar lacht niet, hij is woedend, meester in superlatieven en nieuwe grenzen overschrijden. Privé schijnt hij aardig en vriendelijk te zijn.
De vraag voor de anderen is, wat te doen? Trots zijn op de resultaten, zoals Samsom zegt?
Markt en overheid
Ben ik gevangen in een liberaal vertoog als ik denk dat de tegenstelling markt en overheid nog steeds fundamenteel is, dat die in een intensieve strijd over hun primaat verwikkeld zijn?
Buitenhof geeft voorbeelden: minister Schippers wil met de farmaceutische industrie onderhandelen over prijzen van geneesmiddelen. Dat is mooi van een marktgelovige liberaal: waarom gelooft zij nu niet in het prijsmechanisme? Alleen omdat mensen bij een harde strijd om de prijs om het leven komen? Of ziet ze de noodzaak van het marktmeesterschap?
In de discussie met Paul Witteman blijkt dat de bewindsvrouw zich druk maakt over de prijsvorming van medicijnen: zij wil zich een oordeel kunnen vormen over de kostprijs, de ontwikkelingskosten, de winstmarge. Ik zie een liberaal van haar geloof vallen, maar zij zal zeggen dat een liberaal altijd tegen te grote marktmacht moet zijn.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
A group of progressive Europeans led by the economist and author Thomas Piketty has drawn up a bold new blueprint for a fairer Europe to address the division, disenchantment, inequality and rightwing populism sweeping the continent.
The plan, crafted by more than 50 economists, historians and former politicians from half a dozen countries, includes huge levies on multinationals, millionaires and carbon emissions to generate funds to tackle the most urgent issues of the day, including poverty, migration, climate change and the EU’s so-called democratic deficit.
DATA - Sinds Thomas Piketty zijn boek Capital in the Twenty-First Century heeft gepubliceerd, is er een discussie op gang gekomen over vermogens- en inkomensongelijkheid. Volgens oud-minister Willem Vermeend hebben we in Nederland helemaal geen ongelijkheidsprobleem.
Hoewel de inkomensongelijkheid laag is in Nederland (waar Vermeend zijn oordeel op baseert), is dat niet het geval met de vermogensongelijkheid. Gisteren bevestigde de Volkskrant nog eens dat de vermogensongelijkheid is toegenomen. Inkomensongelijkheid en vermogensongelijkheid vormen samen welvaartsongelijkheid. Het is dus van belang om zowel naar inkomen als vermogen te kijken en alsook de interactie tussen deze twee componenten. De meest recente beschikbare data zijn van 2013 en laten het volgende beeld zien:
Eén van de eerste dingen die opvallen is dat ongeveer 20% van de huishoudens in Nederland een negatief vermogen heeft en behoorlijke concentraties aan de uiteinden van het welvaartsspectrum. Binnen deze groepen valt met name de groep die zowel in de laagste vermogensgroep als in de laagste inkomensgroep valt. Een laag inkomen en een schuld van gemiddeld anderhalve ton. Een behoorlijk uitzichtloze situatie.
Een ander opvallend punt is, is dat er een groep is met weinig inkomen en een hoog vermogen. Zoals Jesse Frederick bij Follow the Money laat zien, heeft dat (gedeeltelijk) te maken met wijze waarop het CBS de gegevens registreert. Terecht merkt hij op dat sommige inkomsten niet mee worden geteld door het CBS. Kanttekening daarbij is natuurlijk wel dat deze inkomsten leiden tot hogere vermogens en dus met enige vertraging wel in de vermogenscijfers terecht komen. Reden te meer dus om zowel naar inkomen als vermogen tegelijkertijd te kijken.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
In Le Monde geeft Thomas Piketty een helder overzicht van de twee tijdperken sinds de Grote Depressie van de jaren dertig.
Tussen de jaren dertig en zeventig kende de VS Roosevelts ‘New Deal’ en Johnson’s ‘Great Society’ met een scherp progressief belastingstelsel, en allerlei wetgeving en beleidsmaatregelen om de ongelijkheid en armoede tegen te gaan, waaronder minimumloon.
Sterker nog: de VS had in die jaren de hoogste belastingen in de wereld voor de superrijken en op bezit.
ANALYSE - Goed stuk van Caroline de Gruyter in NRC Next vandaag: Hoe het linkse verhaal verdwenen is, over het feit dat economisch beleid tegenwoordig niet langer aan democratie onderhevig is.
Het staat helaas wel achter een registratie- of betaalmuur. Na registratie is het hier gratis te lezen of anders bij Blende voor € 0,19. Hierbij in elk geval wat citaten die de kern weergeven:
Het linkse verhaal is in essentie altijd een economisch en sociaal verhaal geweest: dat van een rechtvaardige maatschappij. Over dat verhaal gingen de socialisten vroeger verbaal op de vuist met de kapitalisten. Verkiezingscampagnes draaiden om de clash tussen twee verschillende economische wereldbeelden en scenario’s. Als links werd gekozen, kreeg je een radicaal andere economische en sociale politiek dan als rechts won. Die tegenstelling in de politiek is bijna verdwenen. Tegenwoordig voert een linkse regering vrijwel hetzelfde economische beleid als een rechtse. Dat beleid wordt, vanwege de globalisering, ver boven hun hoofden uitgestippeld: door de ‘markten’, het IMF, de trojka of in de boardroom van Pimco, één van de grootste obligatiefondsen ter wereld.
Een prominente socialistische politicus in een Europees land-in-moeilijkheden weigerde deze week een interviewverzoek „omdat Wall Street me afstraft als ik één woord verkeerd zeg”. Hij mag ideeën hebben, maar die moet hij voor zichzelf houden. Zijn speelruimte is nul.
Economisch beleid? Altijd rechts
Door die economische globalisering is het belangrijkste verschil tussen links en rechts weggevallen. Ze zijn samengesmolten tot ‘establishment’. Verkiezingsdebatten gaan vooral nog over ándere, niet-economische onderwerpen.
The myth of national sovereignty helps big corporations screw us over.
Aldus Thomas Piketty in een interview met The Huffington Post:
[…] there are issue areas where national sovereignty is just an illusion. Corporate taxation is a good example of this. No state can fight tax havens or multinationals on its own.
Hoewel Piketty dus voor meer internationale samenwerking is, moet het wel anders:
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
