Den Haag Centraal

Rond 2000 werkte ik een tijdje in Den Haag. Een herinnering die daar in mijn geheugen is gegrift, elke dag een beetje dieper, is het verlaten van het station. Iedere weekdag fietste ik eerst door een ontwakend Amsterdam naar het Centraal Station en nam de trein. Daar was het stil. De mensen waren nog niet werkelijk wakker. Na Leiden veranderde dat: ineens was de trein afgeladen vol, de mensen begonnen te praten en ik was altijd opgelucht als ik in Den Haag aankwam. Het Haagse Centraal Station staat voor mij voor opluchting in de meest letterlijke, fysieke zin van het woord: dat je ademhaling normaliseert omdat de stress van je afvalt. De gitarist die bij een van de uitgangen Bob Dylan stond te vermoorden en de schuifdeuren die maar van één kant open gingen – iemand had bedacht dat het verboden was links door een gang te lopen – konden me, als ik eenmaal door de enorme stationshal naar buiten wandelde, nauwelijks meer uit mijn humeur brengen en soms betrapte ik me erop dat ik fluitend naar de tram wandelde. Ik had de ochtendspits doorstaan en kon aan de dag beginnen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wethouder Utrecht antwoordt: referendum is geen beloftenfabriek!

Een gastbijdrage van architect Ad van der Stok

Steden veranderen, langzaam maar ingrijpend en bijna zonder dat je het door hebt. Sargasso legt één ingrijpende verandering onder het vergrootglas: het Centrumplan van Utrecht. Daaraan wordt voor een paar miljard verbouwd, maar niet op de manier die de bevolking in gedachte had. Ondanks de schaal van het project – vergelijkbaar met de Zuidas – vindt u er in de mainstream media nauwelijks iets over terug.

Hier was in een minidocumentaire te zien wat zich heeft afgespeeld sinds het referendum in 2002, enkele interviews naar aanleiding van de documentaire en een open brief aan de nu verantwoordelijk wethouder Victor Everhardt. We kregen respons. De complete reactie van de wethouder vindt u onderaan deze post.

Aangezien zijn antwoorden niet direct corresponderen met de gestelde vragen, zijn ze voor de leesbaarheid samengevoegd en voorzien van enig commentaar om ze in perspectief te plaatsen. Het perspectief van de schrijver weliswaar en daarom kunt u natuurlijk het beste zelf de eigenlijke brief lezen.

De discussie over het stationsgebied loopt al enkele decennia, maar het in 2002 gehouden referendum is een ijkpunt. De hele stad werd betrokken bij de plannen. 65,3% van de bevolking, vele tienduizenden bewoners, kozen voor één van de twee varianten die gepresenteerd werden: plan A. Daarover de eerste vraag.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Politiek is geen instituut van vrijblijvendheid – open brief aan Utrechtse Wethouder Everhardt

Een volgende gastbijdrage van architect Ad van der Stok over het Utrechtse CentrumPlan. Dossier

Als politici zichzelf serieus nemen, dan zijn hun beloftes niet vrijblijvend en mogen we ze er aan houden. Blijken ze onuitvoerbaar, dan hoeft dat geen probleem te zijn, zolang dat ruiterlijk wordt toegegeven en wordt uitgelegd. Rondom het miljarden kostende Utrechtse Centrumplan gaat dat anders.

De beloftes uit het referendum in 2002 en het Masterplan van 2003 worden bij lange na niet waargemaakt. Maar volgens Burgemeester & Wethouders, in ieder geval tot 2009 bij monde van wethouder Janssen, stonden die beloftes nog fier overeind. Dus terwijl het regent, spiegelt B&W zon voor en zegt daarmee de waterdichtheid van de plannen niet zo relevant te vinden. ‘Wethouder, u had zon beloofd maar nu regent het, wat gaan we daaraan doen?’ ‘Best raadslid, waar heeft u het over? Volgens mijn papieren schijnt de zon.’

De politieke werkelijkheid verschilt hemelsbreed van de plannen en dat zou B&W ronduit moeten toegeven. Niet om recht te doen aan de geschiedenis, maar om discussie mogelijk te maken die nu door die officiële werkelijkheid gefrustreerd wordt. Pas wanneer B&W de werkelijkheid van de plannen onder ogen ziet, kan er met de raad gesproken worden over welke verbeteringen nog mogelijk zijn. Daarom onderstaande brief aan verantwoordelijk wethouder Victor Everhardt, over of hij de zon nog ziet schijnen en wat hij tegen de regen denkt te gaan doen:

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘Centrumplan Utrecht nauwelijks democratisch te sturen’

Na het publiceren van een minidocumentaire en een interview met Vincent van Rossem, is dit een derde gastbijdrage van architect Ad van der Stok over het Utrechtse Centrumplan. Met medewerking van Dimitri Tokmetzis.

Tejo SpitUtrecht verbouwt stilletjes z’n centrum voor enkele miljarden euro’s. Althans, intimi volgen het aandachtig, maar het grote publiek merkt het vooral aan de bouwhekken. Dat was anders in 2002. Bij het referendum over de plannen gaf tweederde van de stad z’n mening over de door politici voorgespiegelde toekomst van het stationsgebied. Sindsdien weet het grote publiek dat er iets gebeurt, maar niet echt wat. Negen jaar later zijn de plannen ingrijpend veranderd en lijken politici het overzicht verloren te zijn. Bovendien lijkt ’t project zich bijna continu onder de radar van de serieuze journalistiek te bewegen, misschien wel omdat het te ingewikkeld is.

Aan dat gebrek aan overzicht poogde ik een eind te maken, door als architect journalistiek te bedrijven en in een minidocumentaire de uit hoeken en gaten tevoorschijn komende informatie op een toegankelijke manier voor het voetlicht te brengen. Dat leidde tot discussie, net als het interview met architectuurhistoricus Vincent van Rossem. Alvorens politici uit te nodigen mee te praten, een tweede interview, met hoogleraar planologie Tejo Spit van de Universiteit Utrecht.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Vincent van Rossem over Utrechts Centrumplan

Na het publiceren van een minidocumentaire, is dit interview een tweede gastbijdrage van architect Ad van der Stok over het Utrechtse Centrumplan.

Vincent van RossemDe minidocumentaire over het Utrechtse Centrumplan, Beloftes die schuld maken, is sinds afgelopen vrijdag op Sargasso te zien. Hierin wordt geanalyseerd hoe de Utrechtse politiek de uitkomst van het referendum uit 2002 naast zich neerlegt en de doelstellingen van deze grootschalige binnenstedelijke verbouwing uit het oog verliest.

Terwijl er veel aandacht is voor deelproblemen van deelprojecten als het Muziekpaleis en de nieuwe bibliotheek, laat Utrecht het belangrijkste probleem ongemoeid: de ruimtelijke opzet van Hoog Catharijne met een boven- en onderwereld. Terwijl de sociale onveiligheid die dat tot gevolg had, de aanleiding vormde van deze miljarden kostende binnenstedelijke verbouwing.

Vincent van Rossem, Architectuurhistoricus en hoogleraar Monumenten en Stedenbouwkundige vraagstukken aan de Universiteit van Amsterdam bekeek de documentaire. In onderstaand interview reageert hij.

Documentaire:

Interview:
Wat is na het zien van de documentaire uw eerste reactie?
Altijd weer dezelfde ellende…

Wat verwacht u van de kwaliteit van de architectuur en stedenbouw in het gebied als straks de bouwkranen verdwenen zijn? Mogen we de verbetering verwachten die de gemeente ons voorgespiegeld?
Mijn verwachting is dat het niet beter zal worden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gebroken beloftes en ruimtelijke problemen in Utrechts Centrumplan

Dit is een gastbijdrage van Ad van der Stok, architect en onderzoeker

De gemeente Utrecht lijkt nauwelijks grip te hebben op de verbouwing van het stationsgebied, de grootste en misschien wel duurste binnenstedelijke verbouwing van Nederland. Dat toont onderstaande mini-documentaire, waarin de ontwikkelingen sinds het referendum in 2002 bekeken worden. De destijds gemaakte politieke beloftes en de achterliggende doelstellingen zijn grotendeels terzijde geschoven.

Utrecht sprak zich in 2002 duidelijk uit voor een open en groene variant. De huidige ruimtelijke opzet van Hoog Catharijne veroorzaakte sociale onveiligheid en die moest aangepakt worden. Uit de analyse blijkt echter dat de huidige opzet gewoon gehandhaafd blijft. Hoog Catharijne ontspringt de dans en wordt vooral groter. De begane grond blijft een schemergebied vol stallingen. Van een populair onderdeel van de plannen, het herstellen van de historische singel, blijft weinig over.



Complexe ruimtelijke ontwikkelingen zoals dit centrumplan hebben een looptijd van vele jaren en dan blijkt het niet makkelijk het eigenlijke doel voor ogen te houden. Daarbij spelen drie factoren een complicerende rol.

De gemeenteraad zou controle moeten uitoefenen, maar zij wordt zelden bevolkt door mensen die, bijvoorbeeld door studie of ervaring, verstand hebben van complexe ruimtelijke projecten. Dat zelfde geldt overigens ook vaak voor wethouders ruimtelijke ordening. Lees hier het C.V. van de vorig jaar toegetreden D66-wethouder Victor Everhardt en constateer dat daarin niets in te vinden is dat hem ook maar enige houvast geeft in het beoordelen van een zo complex stedenbouwkundig project als het stationsgebied waar hij op het moment verantwoordelijk voor is.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Integratie en de metropool

Steden zijn producenten van identiteit en identiteit en integratie zijn verbonden begrippen. Steden zijn ook segregatiemachines, zoals Adri Duivesteyn ooit beweerde in zijn kritiek op de Vinexwijken. De combinatie van de begrippen integratie en stedelijke ontwikkeling heeft wel iets opwindends. Maar wat is precies de verbinding?

In 2009 organiseerde Forum een symposium voor sociale wetenschappers en ontwerpers, met de titel van de nu uitgebrachte bundel Integratie en de Metropool: Perspectieven voor 2040. Een bundel bijdragen op een symposium is niet altijd vrolijk stemmende lectuur. Een symposium wordt vaak losjes samengesteld: uiteenlopende visies, de toehoorders mogen er zelf soep van koken. Dat gebeurt ook wel, in wandelgangen, in confrontaties en in discussies. Maar als je de sfeer en de lichaamstaal er niet bij hebt, valt de samenhang soms wat tegen.

Deze bundel heeft dit probleem niet: de inhoudelijke balans is redelijk in orde, de benaderingen zijn verschillend maar goed te volgen. Dat maakt het tot een boeiend boekje dat meer is dan de som der delen.

Bijdragen zijn afkomstig van stads-sociologen en ontwerpers. Ook een actieve politicus levert een bijdrage. Het gaat om René Frissen en Sadik Harchaoui (redactie), Cihan Bugdaci en Ergün Erkoçu,(ontwerpers) Willem Schinkel,(socioloog) Peter Nijkamp, (economisch geograaf) Hans Boutellier(sociaal-psycholoog), Paul Diederen en Theo Hauben (architecten), Liesbeth van der Pol (rijksbouwmeester), Frans Timmermans (PvdA kamerlid), Paul Frissen (politicoloog), Erwin Jans (dramaturg), Rene Foqué (filosoof). Dat is een lijst die past bij de begrippen-combinatie in de titel.  Niet altijd raakte ik getroffen door een redenering of aanpak. Maar dat is niet erg, omdat de meeste bijdragen de moeite waard zijn en te denken geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Onbeminde wijken en oplossingen

bijlmerflatHoe lang het begrip Vogelaarwijk nog blijft bestaan, is een kwestie van afwachten. Maar enige research in de geschiedenis van de Bijlmermeer, prikkelde opnieuw mijn aandacht voor de ambivalente verhouding van bestuurders en politici met bepaalde wijken.

Toen ik in de Bijlmermeer werkte had ik te maken met Han Lammers: volgens een mooie anekdote zei hij, geconfronteerd met een of ander probleem: “De Bijlmermeer, ja, zijn dat niet die flats die je ziet vanuit de trein naar Utrecht?”

Later, in Groningen, moest ik iets opbouwends doen met de Indische buurt. Daarover sprekend met de hoofdcommissaris van politie, werd ik patroniserend toegesproken: “Elke stad heeft wel een wijk, waar zich de problemen concentreren. Met de bestrijding daarvan moet je voorzichtig zijn, want je kunt problemen gemakkelijk verspreiden.”

Daar zit iets in, al is het ontmoedigend… Een paar jaar terug, als commissaris van een woningcorporatie, werd ik geconfronteerd met een collega, die klaagde over het feit dat hij door de gemeente werd gedwongen tot sociale investeringen, zonder dat een steen op de andere kwam. Mijn repliek was dat investeren in mensen toch wel aardig was, maar hij klaagde: “Het succes verhuist…” Ook daar zit iets in. Maar is het daarom dweilen met de kraan open? Ik bedoel: de halve wereld heeft een tijd in de Bijlmer gewoond, dus is het zo erg dat het succes verhuist?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.