Kunst op Zondag | Kaas

Alles wel beschouwd is kaas, behalve dan de lucht, een edel artikel, vind je niet? Het wordt sedert eeuwen gefabriceerd en 't is een van de eerste bronnen van rijkdom van de Hollanders, die een broedervolk van ons zijn. Het dient tot voeding van groot en klein, van jong en oud. Iets dat door den mensch gegeten wordt krijgt daardoor van zelf een zekere adel over zich. Zie daar de betekenis van kaas. Kaas komt nooit alleen. Al in de 17e eeuw, toen stillevens met louter voedsel een poosje trendy waren, werd de ranzige lucht en de smeervette bite gemaskeerd door wijn, brood, fruit en noten. Floris van Dyck – Stilleven met kazen, 1610. Die Floris was onder andere op het idee gekomen door....

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Zelfafbeelding

Hoe kun je een massa kunstenaars van alle tijden en stromingen in één tentoonstelling bij elkaar zetten? Da’s makkelijk want één thema hebben ze bijna allemaal gelijk: zichzelf. En omdat er dus een schat aan zelfportretten is, pimpen musea, curatoren en recensenten de zelfafbeelding op door het van deze tijd te maken. Jawel, dankzij de ‘selfie’ zou het zelfportret razend populair zijn. Hoe je een trend met smoel maakt.

Ook de kunstenaars die in de vorige twee afleveringen (hier en hier) aan bod kwamen deden (en doen) aan zelfafbeelding.

Diego Rodríguez de Silva y Velázquez (1599 – 1660) – Zelfportret, 1645.
cc commons.wikimedia.org Self-portrait by Diego Velázquez

Het traditionele zelfportret, de ‘oerselfie’, kunnen we zowel bij Velázquez als bij Charlotte Salomon (1917 – 1943) zien als veredelde pasfoto.
Charlotte Salomon, Zelfportret, 1940. Collection Jewish Historical Museum, Amsterdam, © Charlotte Salomon Foundation, Charlotte Salomon®

Francis Bacon trekt zijn eigenaardige stijl door in zijn zelfafbeelding.

Francis Bacon (1909 – 1992) – Drie studies voor een zelfportret, 1967.
cc Flickr cea+ [ B ] Francis Bacon - Three Studies for a Self-Portrait (1967)

Keith Haring overdrijft het stileren dermate dat zijn zelfportret wel iedereen zou kunnen zijn. Maar stijl en kunstenaar zijn natuurlijk een en hetzelfde.

Keith Haring (1958 – 1990) – Zelfportret, 1989.
cc Flickr Ron Cogswell photostream Keith Haring's 'Self-Portrait' -- Astor Place Greenwich Village (NY) April 2016

Caspar Berger (1965 – heden) vraagt zich af of niet elk kunstwerk per definitie een zelfportret van de maker is. We vroegen hem of dan elk kunstwerk als een gehele of gedeeltelijke replica van de kunstenaar zelf gezien moet worden. Ja, antwoordde Caspar Berger, het kunstwerk is een uiting van de “the back story” van de kunstenaar.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Tentegenovertoonstelling II

De inspiratie voor deze Kunst op Zondag komt uit de reacties op ‘Tentegenovertentoonstelling’, het artikel van vorige week over werken van verschillende kunstenaars, uit verschillende tijden en/of stromingen, tegenover elkaar geëxposeerd.

Neem deze reactie:

Voor mij zou het een droom zijn om het werk van Francis Bacon uit 1953: Study after Velázquez’s Portrait of Pope Innocent X naast het bronzen werk Innocenzo X van de Nederlandse beeldhouwer Caspar Berger te plaatsen. Liefst nog met de vroegste bron erbij uit 1650: Portrait of Pope Innocent X van Diego Velázquez. Super!

Maar natuurlijk geachte reaguurder! Doen we. Van links naar rechts: Velázques, Bacon, Berger.
Sargasso Drieluik Innocent Velazques Bacon Berger

Diego Rodríguez de Silva y Velázquez (1599 – 1660) was een Spanjaard, op 61-jarige leeftijd in Madrid aan een fatale koorts overleden. Bij leven en welzijn verdiende hij de kost als hofschilder, hetgeen hem onder andere in staat stelde af en toe in Italië te wonen en te werken, geïnspireerd als hij was door Italiaanse kunstenaars als Titiaan. Tijdens zijn tweede reis naar Italië ontmoette hij paus Innocent X, die graag door Velázquez geportretteerd wilde worden.

Velázquez schilderde de paus niet mooier dan hij was, hetgeen voor die tijd opmerkelijk genoemd mag worden. De hofhouding van Innocent X dacht dat de eigenzinnige, narcistische paus Velázquez wel zijn tempel uit zou smijten, maar de paus bleek erg in zijn nopjes over het meesterwerk.

Foto: Edgar Vonk (cc)

Kunst op Zondag | Lowlands

Wat? U zit hier en niet op Lowlands? Dat vermoedde ik al dus ben ik speciaal voor u op de redactie gebleven om Lowlands naar u te brengen. Dat wil zeggen: alleen het kunstgedeelte.

U zegt alles op Lowlands is kunst? Jawel, en van alle kunst staat muziek het meest centraal in Biddinghuizen. Dat krijgt al aandacht genoeg. Het 25-jarige Lowlands programmeert ook theater, dans, film, comedy, literatuur, straattheater, wetenschap en beeldende kunst.

Beeldende kunst. Dat begint bij Lowlands al bij de vormgeving van het terrein en al het pr-materiaal. Ruim 23 jaar was dat in handen van Peter te Bos en kornuit. De torens bij de ingang, mascotte Rapid Razor Bob en Llowdog herinneren nog aan de inbreng van Peter te Bos.

De organisatie is echter overgestapt naar een andere vormgever. Lowlands website is nu gemaakt door Hansje van Halem en daar moet ik u ernstig voor waarschuwen. Zo is het even zoeken naar tekst (‘fuck leesbaarheid, ik wil gewoon iets moois maken’, zou ze in De Volkskrant-paywall- hebben gezegd). Maar de website is toegankelijk zonder waarschuwing vooraf.

Die hangt wel bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam waar tot 1 oktober de tentoonstelling Hansje van Halem: patterns loopt. De universiteit waarschuwt echter geen verantwoordelijkheid te nemen voor klachten als gevolg van flitslichtgevoeligheid. Toegang op eigen risicio voor bezoekers met epilepsie. Voorzichtig dus als u de Lowlands website bezoekt, want u valt midden in de psychedelische patronen van Hansje van Halem.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: United Nations Photo (cc)

Kunst op Zondag | Verenigde Naties

De Verenigde Naties hebben deze dagen weer eens de handen vol aan oorlog en mensenrechten. Wellicht kunt u de VN helpen de nobele doelstellingen te halen door deze vacature te vervullen.

Dat “verenigde” slaat vooral op de vergaderingen. De lidstaten zijn vaak in vergadering bijeen. Verenigd zijn, in de zin van eensgezind, dat gaat de leden een stuk minder goed af. Hoe goed de lidstaten de essentie van de VN begrijpen, valt misschien af te lezen aan de kunstvoorwerpen die ze de VN cadeau hebben gedaan.

Nu is het niet allemaal echt kunst dat u nu gaat zien, maar we kunnen er wel aan af zien hoe we de houding van de gulle gever ten opzichte van de VN kunnen interpreteren. Een selectie uit de United Nations Art Collection (ook hier te vinden).

Meest bekende en iconische beeld is natuurlijk ’Non Violence’, of ‘The Knotted Gun’ van de Zweedse kunstenaar Carl Fredrik Reuterswärd. Hij maakte het in reactie op de moord op John Lennon. Er staan in negen landen exemplaren en Luxemburg deed in 1988 er een cadeau aan de Verenigde Naties.
cc Flickr United Nations Photo Non-Violence

U bent nieuwsgierig naar de Nederlandse bijdrage? Geen kunst, maar de ‘Slinger van Foucault’, in de ontvangsthal van de ‘General Asembly’.. Destijds (1955) gemaakt door het Philips natuurkundig Laboratorium. Typisch Nederlands VN-cadeautje: we slingeren wel mee met hoe het draait. Of andersom natuurlijk.

Foto: Duncan Hull (cc)

Kunst op Zondag | Uit Afrika

Er gaat het verhaal dat het paradijs ergens in Afrika gelegen zou hebben. Heden ten dage denken nogal wat Afrikanen dat het paradijs in Europa ligt. Qua kunst zou dat Venetië moeten zijn.

In het vorige artikel zagen we al dat op de Biënnale in Venetië maar weinig Afrikaanse kunstenaars te zien zijn: 22 kunstenaars uit 9 Afrikaanse landen.

Daarmee is ruim 16 procent van het Afrikaanse werelddeel vertegenwoordigd. Azië heeft ruim 33 procent op de biënnale staan, Latijns Amerika 24 procent, Oceanië 25 procent en Noord-Amerika scoort makkelijk 100 procent door de aanwezigheid van de V.S. en Canada..

De Venetiaanse biënnale is uiteraard vooral een Europese aangelegenheid. Dik 89 procent van de Europese landen is met een nationale inzending aanwezig.

Vanaf de eerste biënnale in 1895 tot nu toe, 57 edities later, hebben 19 van de 54 Afrikaanse landen zich er wel eens gepresenteerd. Naast de landenexposities zijn via galeries ook individuele kunstenaars te zien. Dit jaar zijn van de 120 kunstenaars die langs deze weg worden gepresenteerd, slechts 6 van Afrikaanse origine. Wat nog stukken beter is dan die ene, sinds 1975 vermiste Nederlander.

Nu is de situatie in veel Afrikaanse landen van dien aard, dat je je kunt voorstellen dat kunst wel het laatste is waar men zich druk om maakt. Misschien verklaart dat waarom er op zo’n prestigieuze biënnale weinig Afrikaanse kunst is te zien. En het verklaart wellicht ook dat een groot deel van de kunstenaars buiten Afrika woonachtig en werkzaam is.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Pedro Ribeiro Simões (cc)

Kunst op Zondag – De Afrikanen komen

Het raadseltje van vorige week had moeten uitkomen bij de Biënnale in Venetië en werk van Afrikaanse kunstenaars.

Michaël Borrmeans was genomineerd, maar werd niet gekozen om België op de Biënnale te vertegenwoordigen. Hij was wel één van de kunstenaars die vier keer eerder in parallele tentoonstelingen in Palazzo Fortuny was te zien.
De andere drie genoemde kunstenaars hebben wel op de Venetiaanse Beinnale gestaan. Daniël Buren in 1986, Thomas Hirschhorn in 2011 en dit jaar is Jelili Atiku één van de Nigeriaanse kunstenaars er te gast.

Wendelien van Oldenborgh verzorgt de Nederlandse inzending op de Venetiaanse Biënnale. Haar bijdrage focussed op Neerlands koloniale verleden. In een interview met dagblad Trouw zegt ze daarover:

Als het gaat om de koloniale tijd, komen we niet verder dan het begrip schuld. Maar schuld heeft geen productieve uitwerking. Je moet ook bereid zijn de verantwoordelijkheid op je te nemen en er iets mee doen: de lijn van het verleden doortrekken naar het nu. En daar probeer ik een steentje aan bij te dragen.

Het zou dus voor de hand liggen om vandaag in Kunst op Zondag uit te pakken met werk van Surinaamse, Antilliaanse, Indonesische en Molukse kunstenaars. Daar komen we zeker nog eens op terug, maar we kwamen in Afrika uit omdat Neerlands historische bijdrage aan het kolonialisme ook bestond uit het op gang brengen van migratiestromen, die Afrikanen over de hele wereld verspreidden.

Foto: Tim Evanson (cc)

Kunst op Zondag | Kunst van naam

Geef iets een naam en het krijgt betekenis. Dat geldt ook voor niets dat, paradoxaal genoeg, tot uiteenlopende verbeelding spreekt.

Stoort het u als een kunstwerk geen naam heeft? Je zou kunnen stellen dat figuratieve kunst, en met name de realistische variant, geen titel behoeft. Wat je ziet, is het. Het is zelfs vragen om moeilijkheden als een figuratief werkje een naam wordt gegeven.

Waarom krijgen wat tafels en stoelen die op het eerste gezicht deel uitmaken van een restaurant, bij de één de naam van de locatie en heet het bij een ander een vergaderzaaltje.

Wim Carrein – Barokke zaal kasteel Rullingen Borgloon (2009)
cc Flickr Vlaams Parlement photostream Wim Carrein Barokke zaal kasteel Rullingen Borgloon 2009

Guy Van Bossche – The conspiracy room (1994)
cc Flickr Vlaams Parlement photostream Guy Van Bossche - The conspiracy room (1994)

Zo’n naam, daar ga je wat achter zoeken. Dat kan natuurlijk de bedoeling van de kunstenaar zijn. Op het gevaar af dat zure resencenten schamper doen over het verband tussen beeld en het programma er achter.

Zodra het figuratieve naar abstractie neigt, is het misschien wel handig als er een naam bij hangt. Maar voegt “verliefde zwaluw” nu zoveel toe aan dit schilderij?

Joan Miro – Hirondelle amour (1933-34)
cc Flickr Mike Steele photostream Joan Miro Hirondelle amour (1933-34)

Bij abstractie is vorm en kleur wellicht genoeg om uw esthetische zinnen te prikkelen. Maalt u er dan om dat u hier wordt geacht naar een vogel te kijken?

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Dennis Hayes IV (cc)

Kunst op Zondag | Tranen trekken

Tranen en nog eens tranen. Toe maar jongen, gooit het er maar uit.

Zien huilen, doet huilen. Dat gaan we vandaag eens testen. Wie graag mee wil huilen maar er geen traan krijgt uitgeperst, raden wij kunsttranen aan.

Een vriend van mij vertelde me een verhaal over een fantastische driftbui die zijn dochter had. Ze was ontroostbaar maar bestudeerde tegelijkertijd zichzelf in de spiegel.

Dat was de inspiratie voor de vijf huilende meisjes die Laura Ford maakte voor het beeldenpark Jupiter Artland (Edinburgh – Schotland).

Laura FordWeeping girls, 2009.
cc Flickr Pierre Arronax photostream Weeping Girls by Laura Ford

Eén van de theorieën waarom er weinig in musea wordt gehuild, is dat men niet zo makkelijk een potje grient in publieke ruimten. De inspiratiebron van Laura Ford huilde nog binnenskamers en was haar eigen voyeur.

Dora Moutot kreeg mensen zo ver hun tranen op het internet te vertonen. Haar Tumblr-project “Webcam Tears” is geïnspireerd op 365 days: a catalogue of tears van Laurel Nakadate, die een jaar lang zichzelf fotografeerde tijdens en na een huilbui.

Dora Moutot verklaart zich nader:

Webcam tears is a project depicting contemporary sadness in an voyeuristic internet era through the medium of the webcam.
Webcam Tears is a project about internet exhibitionism and loneliness in an time where your best friend is your screen.

Foto: Anders Ljungberg (cc)

Kunst op Zondag | Wir setzen uns in Tränen nieder

Fijn dat het Pasen is, want dat betekent het einde van een week gesnotter. Bij die hele lijdensweg zijn nogal wat tranen vergoten, culminerend in het slotkoor van Bachs Matthäus Passion. Devote volgelingen zitten jankend bij het graf van Jezus en blèren er een eindje op los.

Zoals er hopeloos veel is geschreven over de Matthäus Passion, zo veel wordt er ook geschreven over tranen in de kunst. Het merendeel gaat over afgebeelde tranen, waar collega Willem Visser op Sargasso al eens wat woorden aan wijdde.

Maar al eeuwenlang komt af en toe de vraag boven drijven waarom mensen wel of niet huilen bij het zien van beeldende kunst. Algehele tendens: het intrigeert de schrijvers waarom mensen wel een traantje plengen bij een stukje muziek of een film, maar zelden of nooit bij een schilderij of sculptuur.

Een mysterie, dat bij diepere beschouwing geen groot mysterie is.

Uit alle tot nu toe bekende onderzoeken, literatuur en essays kan worden opgemaakt dat a) er bar weinig wordt gehuild bij beeldende kunst, b) als er wel wordt gesnotterd de triggers tot janken te divers zijn om er algemeen geldende conclusies aan te verbinden en c) er net zoveel cultuur- en tijdsgebonden aspecten een rol spelen als bij huilpartijen buiten de kunst. Om van zeer diverse hoogstpersoonlijke drijfveren niet te spreken.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Vorige Volgende