Kunst op Zondag | Artificieel intelligent plagiaat

ChatGPT pleegt plagiaat. De artificieel intelligente tekstrobot is leuk in het nieuws geweest (ook bij Sargasso). Van complimenten over hoe vlot er een redelijk aardige tekst uit komt, tot waarschuwingen over misbruik (bijvoorbeeld studenten die hun proefwerk door ChatGPT laten maken). Maar tot nu toe is niemand nog op het idee gekomen ChatGPT (of de ontwerpers en eigenaars daarvan) voor de rechter te slepen wegens plagiaat. Bij AI-tools voor beeldende kunst, waar je ook met een paar woorden je eigen meesterwerkje kan maken, is dat sinds kort wel aan de orde. De Amerikaanse kunstenaars Sarah Andersen, Kelly McKernan en Karla Ortiz hebben een rechtszaak aangespannen tegen de makers van de kunstgeneratoren Stable Diffusion, de Discord-interface van Midjourney en het internetplatform DeviantArt, dat de AI-kunstgenerator DreamUp maakt. De kwestie: de kunstgeneratoren schenden de auteursrechten van de kunstenaars.  De software maakt immers gebruik van  auteursrechtelijk beschermde werken van miljoenen kunstenaars. Hoe een rechter volgens de Amerikaanse wetgeving daar over zal oordelen is gissen. Maar een voorzichtige proef op de som laat zien dat ze wel degelijk enige kans hebben. En dat kan de makers van de AI-kunstgeneratoren een flinke duit aan schadevergoeding gaan kosten. Deze ‘Nighthawks’, gemaakt met Stable Diffusion… … heeft overeenkomsten met het originele werk van Edward Hopper: Hier lijkt het wel of Anish Kapoor een Jeff Koons doet, of andersom: Het heeft in ieder geval; veel overeenkomsten met de stijl van dit werk van Anish Kapoor: Ook herkennen we er sterk de stijl van Jeff Koons in, onder andere te zien in dit werk: Stable Diffusion geeft na een opdracht vier afbeeldingen. Na de opdracht ‘Drip Painting in the style of Jackson Pollock’ kregen we deze suggesties: Leuke Drip Paintings, maar Stable Diffusion komt dus met veel kleurrijker opties op de proppen, dan bijvoorbeeld deze Drip Painting (Autumn Rhythm Number 30, 1950) van Jackson Pollock: Maar is het plagiaat? Of is hier meer sprake van toevallig overeenkomstige stijlkenmerken? Ook een kunstenaar die geheel eigenhandig werk maakt, zou zomaar iets kunnen maken dat sterk op ander bekend werk lijkt. Onze hoofden zitten immers boordevol geschiedenis en hou dan maar eens origineel werk en zelf bedachte beelden uit elkaar. Kijk maar eens naar het werk van een van de aanklagers. De acryl gouache schilderijen van Kelly McKernan hebben in ieder geval aardige overeenkomsten met art nouveau en de bekende ‘slaolie-stijl’ van (bijvoorbeeld) Jan Toorop. Citaat of plagiaat Kunst is altijd een reproductie van iets anders, schreven we in Citaten en covers. De talloze parodieën op de Mona Lisa schenden het auteursrecht van Da Vinci niet, omdat de man al lang voor de termijn van wettelijke regelgeving is overleden. Zou hij nu nog leven, dan maakt hij wellicht kans op een paar euro copyrightvergoedingen voor zijn Mona Lisa. Maar als een kunstenaar inspiratie vindt in een vaas met bloemen, een dode haas, een kerkinterieur of wat dan ook, waarom dan ook niet in andere kunstwerken. De vrijheid van inspiratie zal toch niet beperkt zijn tot een paar blikken soep? In Tussen nep en kitsch schreven we: Van kunst en kunstenaars verlangen we die authenticiteit. Maar waarom? Lijken de landschappen van de oude Hollandse meesters niet erg op elkaar? Toch spreken we niet van plagiaat. Landschappen, stillevens, dagelijkse taferelen, het zijn genrestukken en dat zoveel oude meesters hetzelfde genre beoefenden, maakt ze niet tot copycats. De rechtszaak in Amerika komt niet uit de lucht vallen. Al langer protesteren kunstenaars, ontwerpers en illustratoren tegen met AI gemaakt kunst. Is met die digitaalwijze jeugd van tegenwoordig, het ‘dat kan mijn  kind ook’ ineens een levensechte bedreiging voor de professionele kunstenaar? Dat is broodnijd. Begrijpelijk, maar nog geen schending van auteursrechten. De rechter die hierover moet oordelen zal inzage moeten hebben in de databases achter de kunstgenatoren om te zien of er copyright beschermd materiaal in zit. En dan nog: waarschijnlijk maken de drie kunstenaars alleen gelijk als er ook werk van hen in de database zit. De rechtszaak Bij een tekstgenerator als ChatGPT is het, lijkt mij, ondoenlijk om plagiaat te ontdekken. En omdat er op met AI gemaakt werk geen copyrigths kunnen berusten (lees van jurist Arnoud Engelfriet eens dit en dat), kunnen we uit de eerste verkennende zitting van de zaak in Amerika deze transcriptie wel overnemen…. Rechtbank: Zitting van de rechtszaak Sarah Andersen, Kelly McKernan en Karla Ortiz tegen Stable Diffusion, Midjourney en DeviantArt. Rechter John Doe presideert. Advocaat Matthew Butterick (voor de klagers): Dank u, edelachtbare. Mijn cliënten, Sarah Andersen, Kelly McKernan en Karla Ortiz, zijn professionele kunstenaars die hun levenswerk hebben geïnvesteerd in het creëren van unieke kunstwerken. Helaas heeft de technologie van de tegenpartijen, Stable Diffusion, Midjourney en DeviantArt, hun levenswerk in gevaar gebracht door kunstwerken te creëren die sterk lijken op die van mijn cliënten, zonder hun toestemming of erkenning. Advocaat David Smith (voor de verdediging): Dank u, edelachtbare. Onze technologieën, waaronder de kunstgenerator DreamUp, zijn bedoeld om kunstenaars te helpen bij het creëren van nieuwe ideeën en inspiratie. Er is geen sprake van inbreuk op de auteursrechten van de klagers, omdat de gegenereerde kunstwerken niet specifiek gericht zijn op de werken van de klagers en ook niet op een dergelijke manier worden gebruikt, dat de auteursrechten van de klagers worden geschonden. Rechter Doe: Laten we beginnen met het bekijken van enkele van de gegenereerde kunstwerken. Advocaat Butterick, kunt u enkele voorbeelden laten zien van de kunstwerken van uw cliënten en hoe deze lijken op de gegenereerde kunstwerken? Advocaat Butterick: Natuurlijk, edelachtbare. Hier ziet u een kunstwerk van mijn cliënt Sarah Andersen, genaamd "Ethereal Sunrise". En hier hebben we een gegenereerd kunstwerk van de kunstgenerator DreamUp met dezelfde titel. Zoals u kunt zien, zijn de kleuren en compositie bijna identiek. Rechter Doe: Advocaat Smith, hoe verklaart u deze gelijkenis? Advocaat Smith: Edelachtbare, de kunstgenerator DreamUp gebruikt algemene stijlen en technieken die veel voorkomen in de moderne kunst. Het is niet ongebruikelijk dat er overlap is tussen verschillende kunstwerken. Rechter Doe: Laten we verder gaan met het bekijken van meer voorbeelden. (Getuigenverklaringen en bewijs worden ingediend en besproken) Rechter: "Ik zal deze zaak overwegen en een uitspraak doen in de komende weken. Dit is het einde van de zitting." (ChatGTP voegde er geheel spontaan deze disclaimer aan toe: Houd er rekening mee dat dit een fictief transcriptie is, gebaseerd op een hypothetische situatie en niet gebaseerd op feitelijke informatie. Ook rechtszaken verlopen niet altijd zoals hierboven beschreven).

Door: Foto: people looking at Picasso Guernica, gemaakt met DALL·E 2.
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Britse rechter: luchtvervuiling droeg bij aan dood 9 jarig kind

NIEUWS - Half december deed de Britse rechter een baanbrekende uitspraak in de zaak over de dood van de 9-jarige Londenaar Ella Kissi-Debrah in 2013. De rechter oordeelde dat haar dood mede veroorzaakt is door luchtvervuiling. Daarmee is de 9-jarige de eerste ter wereld die op haar overlijdensakte luchtverontreiniging als doodsoorzaak genoemd krijgt. Goed nieuws voor de voorvechters van schone lucht wereldwijd, slecht nieuws voor fossiele brandstoffen en biomassacentrales. Hiermee krijgen de anonieme statistieken over het aantal voortijdige doden door luchtvervuiling ook een gezicht.

Onderzoek

Het is te danken aan het onderzoek van Prof Sir Stephen Holgate en de volhardendheid van de moeder van Ella Kissi-Debrah dat de rechter tot zijn oordeel kwam. Het onderzoek van Holgate liet zien dat de astma-aanvallen samenhingen met de luchtkwaliteit. Het meisje had vooral in de winter, wanneer de luchtkwaliteit het slechts is in Londen, last van astma-aanvallen. Ella en haar familie woonden vlak bij een drukke weg waar de WHO-normen voor luchtkwaliteit met regelmaat overschreden wordt. Langs deze weg worden met name de normen voor stikstofoxiden en fijn stof regelmatig overschreden.

Tijdens de rechtszaak zijn de lokale autoriteiten stevig ondervraagd over de vraag of zij bewoners informeerde over het gezondheidseffect van de slechte luchtkwaliteit. In de zaak werd ook een eerdere Franse rechtszaak aangehaald, waarbij een moeder de staat succesvol aanklaagde omdat de staat te weinig doet om de luchtkwaliteit te verbeteren. De rechter concludeerde:

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour | Trek een grens

Amnesty International, Controle Alt Delete, RADAR, PILP-NJCM en twee individuele burgers hebben de Koninklijke Marechaussee gedagvaard om een einde te maken aan discriminerende grenscontroles. Ze vragen de rechter om een grens te trekken en etnisch profileren te verbieden:

Bij grenscontroles selecteren marechaussees mensen mede op grond van hun uiterlijk voorkomen, huidskleur, of afkomst (etniciteit). Bovendien werkt de Koninklijke Marechaussee met risicoprofielen waarin etniciteit voorkomt. Bijvoorbeeld: mannen die snel lopen, goed gekleed zijn en die er ‘niet Nederlands’ uit zouden zien. Dat is een vorm van discriminatie die in strijd is met de mensenrechten en het Nederlands recht en is dus verboden.

Etnisch profileren heeft negatieve gevolgen. Het is schadelijk voor de mensen die het treft, draagt bij aan stigmatisering van etnische minderheden, tast het vertrouwen in de overheid aan en blijkt niet effectief bij de bestrijding van criminaliteit.

Foto: copyright ok. Gecheckt 03-03-2022

Opmerkelijke klimaatzaken

De Amerikaanse Climate Change Litigation database telt inmiddels 1224 Amerikaanse klimaatzaken en 368 niet Amerikaanse klimaatzaken. Waarbij een klimaatzaak breder gaat dan enkel rechtszaken, het kan ook gaan om dagvaardingen of dreigingen met een rechtszaak. De database is een initiatief van het Sabin Center for Climate Change Law van de Columbia Law School en Arnold & Porter. De afgelopen weken zijn er een aantal ontwikkelingen die de komende jaren grote gevolgen kunnen hebben.

Uitspraak in Ierse klimaatzaak: klimaatbeleid te vaag

De Ierse milieuorganisatie Friends of the Irish Environment (FIE) had een zaak aangespannen tegen de Ierse overheid. FIE stelde dat de Ierse overheid niet voldoet aan verplichtingen uit de Climate Action and Low Carbon Development Act, een wet uit 2015 die zegt dat de overheid plannen moet maken om de transitie naar een klimaatneutrale economie in 2050 te realiseren. Een panel van zeven Ierse opperrechters gaf de milieuorganisatie unaniem gelijk.

Zij bevestigden afgelopen vrijdag dat uit de huidige plannen niet valt af te leiden dat Ierland op weg is om zijn doelen te behalen. De rechter heeft de overheid daarom opgedragen op om een nieuw, gedetailleerd plan te maken. Daarbij moet een redelijk geïnformeerd persoon kunnen beoordelen of het plan realistisch is en of ze het eens zijn met de in het plan gemaakte beleidskeuzes. Het plan moet ook de volle periode tot 2050 beslaan, de latere jaren mogen wel minder gedetailleerd zijn dan de periode tot 2030. De Ierse Hoge Raad is in haar uitspraak niet ingegaan op grondwettelijke of mensenrechten zaken, aangezien de zaak niet door een individu was aangespannen. Dit kan in toekomstige rechtszaken nog wel een rol gaan spelen.

Foto: Martin Collazos (cc)

Ondertussen in Peru…

ELDERS - Onze vaste buitenlandredacteur neemt even een welverdiende vakantie. Ondertussen proberen we de leemte te vullen met nieuws elders uit de wereld. Ondertussen in Peru….

Dit weekend is het weer loeidruk op de vakantiesnelwegen.  De prognose van de ANWB is dat er miljoenen vakantiegangers op pad zijn. Het is nog te vroeg om te weten of al die drukte deze zomer tot een nieuw record bij de ANWB Alarmcentrale zal leiden (in de zomer van 2018 7% meer hulpvragen dan in 2017).

In een Volkskrantcolumn vroeg journaliste Margriet Overveen zich af of er iets Nederlandser is dan hoe roekeloos wij met vakantie gaan, in het volste vertrouwen dat er altijd hulp komt in nood? En liefst een beetje snel? Ze bracht een bezoekje aan de alarmcentrale en hoorde o.a. dat Nederlanders zelfs vanuit het Peruaanse Cuzco de hulp van de ANWB wensen.

Ook vorige maand zochten een aantal Nederlanders die door Peru trokken hulp, nu van de Nederlandse ambassade in Peru.

Na een ondoordachte actie kwamen ze in moeilijkheden, omdat ze iets te lichtzinnig dachten over een waarschuwing van onze Rijksoverheid in het reisadvies voor Peru: Houd rekening met bijvoorbeeld wegblokkades en sociale onlusten.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Overheid moet stoppen met SyRI

NIEUWS - Vandaag heeft de rechtbank in Den Haag uitspraak gedaan over de inzet van het algoritmesysteem SyRI (Systeem Risico Indicatie) door de overheid. De rechter besloot dat de overheid moet stoppen met het profileren van burgers met grootschalige data-analyse om fraude met sociale voorzieningen op te sporen. Nederlanders zijn niet langer ‘bij voorbaat verdacht’.

De rechtszaak tegen de Nederlandse Staat was aangespannen door een coalitie van maatschappelijke organisaties, bestaand uit het Platform Bescherming Burgerrechten, het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM), vakbond FNV, Privacy First, Stichting KDVP, de Landelijke Cliëntenraad en auteurs Tommy Wieringa en Maxim Februari.

Foto: Vrouwe Justitia. Bron: pixabay.com

Je suis Peter Breedveld

OPINIE - Af en toe wordt het me koud om ’t hart, als ik lees hoe het OM in Nederland te werk gaat. Nu hoor je natuurlijk vooral de smeuïge verhalen en de missers die ze maakt; er zal vast ook veel goed gaan. Maar toch, met een VVD die de rechtsbescherming onder haar hoede heeft ben ik steeds minder optimistisch. Afgelopen weekend las ik het verhaal van Peter Breedveld en daar word je bepaald niet vrolijk van.

Frontaal Naakt

Wie wel eens Frontaal Naakt leest, weet dat hij er nogal een stevige mening op na houdt en niet schroomt om man en paard te noemen. Meestal vanuit de linker invalshoek, maar als daar iets gebeurt dat hem niet aanstaat wordt dat ook bepaald niet onder het tapijt geveegd. Dat vind ik geweldig, ik ga er zelf ook graag met gestrekt been in en een ad hominempje hier of daar moet gewoon kunnen. Sowieso ben ik dat van huis uit zo gewend; we zeggen waar het op staat en drijven de spot met ieders tekortkomingen. Creatief schelden is ook gewoon leuk en goed voor je taalgevoel. Bovendien, laten we elkaar geen mietje noemen. Op de rechterflank wordt zo keihard van leer getrokken, is het fatsoen zo ver zoek, dat een beetje tegengas beslist geoorloofd is. En dan heb ik ’t nog niet eens over de moord- en verkrachtingsfantasieën van de ratten in het roze riool, maar vooral de wijze waarop rechtse opiniemakers en aanverwant volk te werk gaan in hun artikelen en op social media.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De gemiste kansen van “Beter Onderwijs Nederland”

OPINIE - © Marc van Oostendorp eigen werk - BON Beter Onderwijs NederlandWie zou er niet voor beter onderwijs zijn? Ik vermoed dat er weinig mensen zijn die dik tevreden zijn met de status quo en nog minder die vinden dat het wel wat een tandje minder kan allemaal, in het Nederlandse onderwijs.

In dat opzicht is Beter Onderwijs Nederland (BON) goed gekozen, als naam voor de vereniging waarvan de wijsgeer Ad Verbrugge het boegbeeld is. Een club mensen die zeggen dat het nu wel allemaal genoeg is geweest met alle onzin en dat iedereen die van goede wil is, zich eens moet verenigen om een einde te maken aan het gepruts! Laten we desnoods zelf scholen inrichten, en hogescholen! Universiteiten! Laten zien hoe het allemaal beter kan!

Een van hun slogans is trouwens ‘Leve het gezond verstand!’ Wie wil dat niet?

Helaas pakt het zo te zien de laatste jaren allemaal wat anders uit. Het ‘manifest‘ van de vereniging van iets meer dan 10 jaar geleden (minister Maria van der Hoeven werd er nog in aangesproken, hoe zou het met haar gaan?) sprak nog over grootse idealen, al waren ook toen de idealen nog vooral negatief. Het was duidelijk wat men niet wilde – geen managementcultuur, niet het modieuze paradigma van het ‘Nieuwe Leren’ –, maar het was iets minder duidelijk wat men daar dan voor in de plaats wilde.

Quote du Jour | Massagraf

‘De machthebbers waren trots op de hoeveelheid mensen die ze doodden. Ik herinner me dat ze het meldden op radio en tv. Toen ik die dag een vriend opzocht in de gevangenis, liet hij me een massagraf op de binnenplaats zien. Zij hadden de kuil voor die groep moeten graven.’

De Ethiopiër Wondem Asres Degu gaf twintig jaar geleden een interview aan Vrij Nederland. Tien jaar later pikte de Openbaar Ministerie het op, omdat een van de daders van de Rode Terreur inmiddels hier woonde. Vandaag begint de rechtszaak tegen hem.

Quote du Jour | Roken

‘De aandacht gaat nu vooral naar nieuwe, dure medicijnen tegen longkanker die de zorg onbetaalbaar dreigen te maken terwijl ze het leven van patiënten gemiddeld slechts een paar maanden verlengen. Maar als de bevolking niet zou roken, hoeven we dat debat helemaal niet te voeren.’

En dus is het logisch dat artsen zich mengen in een rechtszaak tegen tabaksfabrikanten, zegt Yolanda van der Graaf, hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. De fabrikanten zelf houden simpel: verkoop van sigaretten is legaal, dus hen treft geen blaam.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Volgende