Wat werkt als het gaat om re-integratie?

In mijn serie over de 'proef met de bijstand'* had ik beloofd dat ik jullie af en toe mee zou nemen in interessante wetenschappelijke literatuur. Vandaag gaan we het hebben over: re-integratie. Wat 'werkt' als je als beleidsdoel hebt dat mensen zo snel mogelijk uitstromen uit de uitkering naar werk? Eerder kwam dat al zijdelings aan bod, in artikelen of in de discussie in de comments. Maar nu dus als hoofdgerecht, naar aanleiding van het wetenschappelijke artikel 'Persistent or temporary? Effects of social assistance benefit sanctions on employment quality' van Markus Wolf. Daarover later meer. Heel in het kort was de algemene wijsheid van studies naar 'active labor market policies', zoals beleid in de (voornamelijk) economische literatuur wordt genoemd dat als doel heeft mensen uit een uitkering naar een baan te krijgen, dat 1) loonkostensubsidie (geld geven aan een bedrijf om iemand aan te nemen die niet volledig rendabel is voor dat bedrijf) werkt 2) sancties (straffen en boetes geven als iemand niet genoeg solliciteert of bepaalde soorten werk niet wil doen) werkt 3) training en scholing een beetje / soms werkt en 4) gesubsidieerde arbeid mensen weg houdt van een baan. Internationaal zijn daar bekende meta-studies naar gedaan, bijvoorbeeld door wetenschappers als David Card en Jochen Kluve. In Nederland heeft Pierre Koning hierover geschreven, onder andere onder de wat provocatieve titel 'beter een stok dan een wortel'. Geheel terzijde, ik heb me altijd verwonderd over bovenstaande wijsheden, omdat de uitkomst van dit soort onderzoek volgens mij deels al is vastgelegd in de definities. Gesubsidieerde arbeid wordt in dit soort onderzoek niet gezien als 'echte' baan, dus als iemand gesubsidieerd werk gaat doen en dat blijft doen, dan is de interventie mislukt. Werk waar mensen terecht komen met loonkostensubsidie wordt wel gezien als 'echte' baan, dus dat is per definitie succesvol als iemand met loonkostensubsidie aan het werk gaat. Ja, zo ken ik er ook nog wel een paar. Dus als de overheid een zak geld er tegenaan gooit om iemand met veel afstand tot de arbeidsmarkt nuttig werk te laten doen, zeg koffie schenken en mensen gezelschap houden in een verzorgingstehuis, is dat fout en mislukt. Maar als diezelfde overheid voor diezelfde persoon een greep doet uit diezelfde zak geld, en dat geld geeft aan een bedrijf, zodat dat bedrijf die persoon kan laten werken maar niet het minimumloon hoeft te betalen, dan is dat goed en succesvol. (Ondanks dat het risico op verdringing van de arbeidsmarkt in dat laatste geval groter is, want zo'n bedrijf wil gewoon winst maken). Hoe dan ook, de disclaimer bij dit type onderzoek was altijd: we weten niet zeker of mensen die middels sancties uit de uitkering verdwijnen niet ook weer snel terugkomen, en het kan dat er schadelijke neveneffecten zijn. Daar zijn we inmiddels wel over uit: ja, die zijn er volop. In de overzichtsstudie The Impacts of Benefit Sanctions (door Serena Pattaro en anderen) worden die negatieve effecten uitgebreid beschreven: een lagere kwaliteit van banen, minder baanvastheid, en daarnaast meer armoede, gezondheidsproblemen, en indicaties van kindermishandeling en minder welbevinden bij kinderen in gezinnen die hier mee te maken hebben. En dan kwam onderzoek van meneer Wolf vorig jaar nog langs: hij gebruikt data van meer dan een half miljoen mensen, van wie tienduizenden daadwerkelijk een (forse) sanctie kregen, over een periode van meer dan zes jaar. Dat grote aantal mensen en (vooral) die lange periode dat hij mensen volgt maakt de studie interessant. Hij ziet inderdaad, in lijn met eerdere ALMP-studies dat mensen op de korte termijn sneller aan het werk gaan. Maar de kwaliteit van het werk (loon, mate waarin het aansluit bij opleidingsniveau) is minder, en mensen vallen relatief snel weer terug in de uitkering. Maar dan: op de lange termijn is deze groep, qua kans op werk en kwaliteit van werk, slechter af dan de groep die nooit sancties kreeg!** Ik heb het hier geloof ik al eens eerder gezegd: het is net alsof mensen op straffe van de bedelstaf dwingen werk te doen dat ze niet willen, kunnen en/of waar ze helemaal niet geschikt voor zijn er toe leidt dat deze mensen ongelukkig, gestrest en ongezond worden en ze zo snel mogelijk weer stoppen met dat werk. En de negatieve effecten daarvan werken dus nog jarenlang door ook. Hadden we dat met een beetje gezond verstand echt niet eerder kunnen bedenken?   *Jajaja, die was eigenlijk al afgelopen maar hee dit is interessant en een mens moet ergens over schrijven, toch? ** De volledigheid gebied me overigens wel te zeggen dat er ook een onderliggende oorzaak kan zijn die én er toe leidt dat mensen een sanctie krijgen en ook minder kans hebben op werk (correlatie is geen causaliteit enzo) - ze zouden bijvoorbeeld minder gemotiveerd kunnen zijn, iets waar geen cijfers over zijn en dus niet voor gecontroleerd kan worden. Tegelijkertijd zijn er talloze kwalitatieve studies die laten zien dat sancties negatieve effecten hebben op tal van leefgebieden, dus in dit geval ga ik er van uit dat de uitkomsten van Wolf inderdaad het negatieve effect van sancties laten zien en niet iets onderliggends.

Door: Foto: daisy.images (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Politiek Kwartier | Dwangarbeid is dwangarbeid

COLUMN - De verontwaardiging van Dennis Boutkan bij het woord dwangarbeid laat zien hoe de PvdA al haar begrip van arbeidsverhoudingen verloren heeft.

‘Schandig en verwerpelijk’. Zo typeert de Amsterdamse PvdA’er Dennis Boutkan in het Parool de gewoonte van de SP om verplicht werken voor een uitkering te betitelen als ‘dwangarbeid’.

Het antwoord volgde enkele dagen later. Volgens de SP en de FNV is ‘dwangarbeid’ precies het goede woord. Dwangarbeid is arbeid tegen iemands wil, onder dreiging van straf. En het gaat hier om gedwongen werk onder dreiging van het wegtrekken van het laatste vangnet. Duidelijk toch?

Maar… met de term dwangarbeid verwijst de SP naar de tweede wereldoorlog, huilt Dennis. Die associatie lijkt mij echter vooral voor rekening van Dennis. Ga niet je tegenstander een tekort aan ‘historische verantwoordelijkheid’ verwijten als je zelf met de Godwin in de discussie komt, Dennis.

Vervolgens begin Dennis in zijn stuk te zwammen over zijn eigen vakantiebaantjes. Dat was ook niet-leuk werk! Dennis meent dat hij daardoor juist veel geleerd heeft over werkverhoudingen.

Deze Arbeids- en Organisatiepsycholoog moet misschien dan maar weer even terug naar de schoolbanken. De werkverhoudingen van de re-integratietrajecten zijn immers fundamenteel anders dan die bij betaald werk. Dat is nu juist het probleem.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Politiek Kwartier | Leraren in zelfhaat

COLUMN - Hoe de sociale diensten wordt geleerd hun klanten psychisch kapot te maken.

Vorige week maakte ik me nog druk over de sociale dienst in Amsterdam. Re-integratietrajecten mondden daar uit in zinloosheid, omdat iedere kwaliteitsprikkel mist: de trajecten zijn immers verplicht.

Maar elders is het nog veel erger. Afgelopen weekend gaf Vrij Nederland een verbijsterend inkijkje in hoe medewerkers van maar liefst dertig procent van de sociale diensten, waaronder die van Rotterdam, gedrild worden hun klanten te bejegenen.

De trainingen worden verzorgd door ‘het Gilde Netwerk‘, een ongetwijfeld duur betaald adviesbureau dat inzichten uit de sociale psychologie misbruikt voor een ziek spelletje mindfuck. Alle subtiele trucs worden uit de kast getrokken om mensen schuldgevoelens te geven over hun situatie. Doel is expliciet de pijn met de situatie van de eigen werkloosheid te doen toenemen. Door die pijn komen mensen in beweging, is de filosofie. Medewerkers van de sociale diensten worden getraind empathisch te zijn, maar woorden als ‘helpen’ zijn daarbij verboden. Ondersteuning geven mag niet. Zelfs het woordje ‘wij’ is taboe. Jouw werkloosheid is jouw schuld. Doe er wat aan.

Ondertussen spelen de trainers dezelfde spelletjes met de medewerkers van de sociale dienst. Als het jou niet lukt een bijstandsontvanger te activeren, teken je een brevet van onvermogen, wordt hen wijsgemaakt.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Politiek Kwartier | Onder dwang

COLUMN - Mensen proberen te dwingen, dat is vragen om moeilijkheden. 

Met hand en tand verzet de Amsterdamse wethouder Andrée van Es zich tegen de plannen van Jetta Klijnsma om uitkeringsgerechtigden te verplichten vrijwilligerswerk te doen. Vrijwilligerswerk is… vrijwillig, stelt zij terecht. Het beleid van Klijnsma noemt ze kleinerend. Daarbij leidt zulk beleid tot verdringing van echte banen, met meer werkeloosheid als gevolg.

Prima. Maar onlangs bleek uit een artikel in de Volkskrant dat ook aan de behandeling van werklozen in Amsterdam het nodige schort. Mensen worden verplicht deel te nemen aan re-integratietrajecten waarin ze met name zinloosheid ervaren… en zich gekleineerd voelen.

Van Es verdedigt haar beleid door te stellen dat de trajecten geen tegenprestatie vormen, maar in het belang zijn van de personen zelf. Ze zijn gericht op het vinden van een baan. Veel mensen die ver van het arbeidsproces af staan zijn volgens haar gebaat bij het leren van ‘werknemersvaardigheden’. Daarbij hoort dat je ook dingen doet die niet leuk zijn, zoals op tijd je bed uitkomen. Zo wordt bovendien het afglijden naar een isolement voorkomen. Mensen thuis laten zitten is niet sociaal.

Prima. Maar wat zijn de ‘werknemersvaardigheden’ anno 2014 nu eigenlijk? Lees de vacaturesites er maar op na. We moeten dan met name denken aan vaardigheden als zelfstandig kunnen werken, verantwoordelijkheid nemen en pro-actief zijn.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Politiek Kwartier | Newspeak

COLUMN - Werklozen zijn ziek. Maar ziek waarvan? (Of: hoe de politiek aan constante taalvernieuwing doet.)

Jetta Klijnsma legde het afgelopen week het nog één keer uit. Mensen die hun baan verliezen, kunnen nog wel enkele maanden goed functioneren, daarna worden ze ‘ziek’.

Volgens Jetta zijn wij collectief namelijk veel te infantiel om zonder de strakke regelmaat van een vaste werkweek normaal te blijven functioneren. Wie lang thuiszit zonder de heilzame knoet van de werkgever vervreemdt van het verschijnsel collega’s, en verandert vanzelf in een onhandelbaar individu dat nooit meer de weg naar regulier werk weet te vinden. Een zieke man (m/v).

Daar dient de overheid dus in te grijpen met landelijk opgelegde disciplineringstrajecten.

En toevallig snijdt dat mes aan twee kanten. De therapeutisch werkende ‘vrijwilligers’ verrichten immers allerlei nuttige taken, in de mantelzorg of anders als straatveger. En hiermee helpt Jetta haar collega’s weer, die zodoende op allerlei zorg- en andere gemeentelijke taken kunnen bezuinigen door nog meer personeel te ontslaan.

‘Vrijwillig’, dat is newspeak voor dwangarbeid. Dat u de taalvernieuwing maar even bijhoudt.

Wat we hier zien is de giftige cocktail van de ideologieën van de VVD en de PvdA. De VVD houdt ondanks de crisis vol dat de markt perfect is en dat er daarom niet zoiets kan zijn als werkloosheid buiten de schuld van werklozen om, terwijl het betuttelende socialisme van de PvdA ervan uit gaat dat de staat er is om mensen op te voeden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Politiek kwartier | Zinloos trekken aan werklozen

COLUMN - Waarin Klokwerk zich andermaal verbaast over de inefficiënte manier waarop wordt omgegaan met werkloosheid.

Crisis? In de VS en in landen als Turkije lijkt de crisis wel voorbij. Daar koos men ervoor de crisis te bestrijden met investeringen in infrastructuur en sociale zekerheid  om werkgelegenheid te stimuleren.

De EU koos voor de omgekeerde strategie: die van saneren en bezuinigen, inclusief een opgelegde radicale uitverkoop van de collectieve goederen van de zuidelijke landen.

Je hoeft geen topeconoom te zijn om te bedenken dat hierdoor de werkloosheidscijfers verder oplopen en de crisis zich verdiept. Wie daar anders over dacht ziet zijn ongelijk nu hopelijk wel bevestigd.

Kwaad naar Europa wijzen is echter onterecht. Want juist Nederland is bij uitstek medeverantwoordelijk voor deze Europese strategie. Daarbij doet de landelijke politiek er schijnbaar alles aan de werkloosheidscijfers verder te laten groeien.

Het nieuws is al meer dan een week oud maar wordt nog volop gedeeld in de sociale media: een weggesaneerde straatveger moet voor zijn uitkering… straten vegen. Zogenaamd om werkritme en werkervaring op te doen.

De absurditeit van hoe we met werkloosheid omgaan in één treffend voorbeeld samengevat. Officieel mag het niet leiden tot verdringing, maar iedereen kan snappen dat wanneer werklozen gedwongen worden afgestoten taken alsnog uit te voeren de behoefte nooit meer zal ontstaan er ooit nog iemand voor aan te nemen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: jborsboom (cc)

Re-integratie van werkzoekenden kan en moet beter

ANALYSE - Vele tientallen miljoenen zijn eraan besteed, maar te weinig langdurig werkzoekenden zijn in de afgelopen jaren aan een baan geholpen. Een betere, efficiëntere re-integratie is mogelijk, maar kan er alleen komen als het uitgangspunt van methoden en professionals verandert. 

Het verliezen van een baan heeft vergaande economische, lichamelijke en psychische consequenties, niet alleen voor de persoon zelf, maar ook voor familie en andere betrokkenen. Vooral in de huidige crisis is het vinden van een andere baan een moeilijke, en voor veel mensen nieuwe taak waarbij ze moeten omgaan met kritiek, teleurstellende ervaringen en afwijzingen. Dit geldt voornamelijk voor degenen die al jaren werkloos zijn en aangewezen zijn op een bijstandsuitkering. Van deze langdurig werkzoekenden verwacht de politiek dat ze weer gaan participeren in de maatschappij, bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk te verrichten en actief op zoek gaan naar een betaalde baan.

Effectieve re-integratie bestaat uit meer dan tevreden cliënten

Nu is er in de afgelopen twee decennia veel geld en moeite besteed om vooral de langdurig werkzoekenden weer aan het werk te krijgen. Het resultaat van al die inspanningen is bijzonder mager. Dat komt deels doordat zowel de re-integratietrajecten als de professionals een verkeerd uitgangspunt hebben. Bij beiden is de focus erop gericht om werkzoekenden te laten presteren en hun bestaande vaardigheden beter over het voetlicht te brengen. Uit mijn onderzoek blijkt echter dat werkzoekenden meer baat hebben bij een re-integratietraject en professionals die het aanleren en ontwikkelen van nieuwe vaardigheden voorop stellen. Dus niet ‘laat zien dat je een goed sollicitatiegesprek kunt voeren’ maar ‘wat kan je leren van dit sollicitatiegesprek’. Werkzoekenden die een ‘leergericht’ traject hebben gevolgd, zijn minder bang voor kritiek. Omdat ze meer zelfvertrouwen hebben, weten ze ook hoe ze van fouten kunnen leren en blijven ze ondanks tegenslag actief op zoek naar een baan. Bovendien hanteren ze meer en verschillende strategieën om een baan te zoeken

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Afghaanse opstandelingen zijn niet ineens modelburgers

Sinds de herfst van 2010 proberen de Afghaanse regering en de internationale troepen, via het Afghan Peace and Reintegration Program (APRP), opstandelingen in de Afghaanse samenleving te re-integreren. In ruil voor het neerleggen van de wapens zouden de opstandelingen gegarandeerde veiligheid en banen krijgen. Tien maanden later, zo blijkt uit een vorige maand verschenen rapport van het Peace Research Institute Oslo, vallen de resultaten van dit programma vies tegen.

De schrijver van het rapport is Deedee Derksen. Zij was tijdens de Nederlandse missie in Uruzgan Afghanistancorrespondent voor de Volkskrant en schreef naar aanleiding daarvan het kritische boek Thee met de Taliban. In het rapport, Peace from the bottom-up?, legt Derksen uit waarom de resultaten van het APRP zo beperkt zijn.

Een van de belangrijkste problemen is te herleiden tot een meningsverschil. Het APRP werd opgezet om gelijktijdig, in parallelle processen, zowel de strijders met lagere rangen te re-integreren als de belangrijkste leiders van de opstandelingen in onderhandelingen tot verzoening met de Afghaanse regering te brengen. President Karzai stond achter deze opzet, maar de internationale troepen, onder leiding van de Verenigde Staten, blokkeerden dit. Zij wilden veel liever eerst alleen de lagere strijders re-integreren. Zij zagen dit als drukmiddel om de leiders van de opstandelingen tot de onderhandelingstafel te dwingen om een vrede op Amerikaanse voorwaarden te accepteren.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.