“Crisis schuld van blanken met blauwe ogen”

GC heeft ruimte voor gastloggers. Hier het maandelijkse gastlogje van P.J. Cokema, die onze mailbox toch weer heeft gevonden. Hij schreef al eerder over dit onderwerp op zijn eigen blog.

Dat het niet overal bijster goed is gesteld met de rechten van de mens, weten we wel. Maar dat in vele musea wordt geworsteld met de vraag of de resten van de mens wel rechten hebben is minder bekend. In het Teylers Museum in Haarlem wordt vandaag een symposium gehouden met als centrale vraag hoe musea moeten omgaan met de beladen onderwerpen uit het verleden. Het symposium borduurt voort op eerdere discussies over het tentoonstellen en bewaren van mummies, botten en schedels. In 1998 liet de Kunsthal Rotterdam met de tentoonstelling “Botje bij botje“, al eens zien wat er zoal aan veenlijken, scalpen en menselijke rariteiten op sterk water in de Nederlandse collecties voorkomen. Twee jaar geleden leidde de rondreizende expositie “Bodies“, die hier te zien was in de Beurs van Berlage, tot ophef wegens het gebruik van geplastificeerde lijken.

Het Teylers Museum heeft sinds januari een expositie lopen, waar het museum zelf blijkbaar wat ethische vragen bij wenst te stellen. Tot 10 mei kun je daar nog kijken naar “De exotische mens, andere culturen als amusement“. Met vele affiches en foto’s van zo’n 70 jaar geleden, waarop te zien is hoe mensen uit verre streken werden geëxploiteerd als kermisattractie of bezienswaardigheid in een dierentuin. Maar ook een ontleed gezicht van een Afrikaan en een stukje huid, die een Amsterdamse arts overhield na het ontleden van lichamen van overleden vreemdelingen. Zowel voor vermaak als voor wetenschappelijke studie hoefde men niet naar exotische oorden af te reizen. Dankzij kermisexploitanten en circussen kwam de exotische mens hier binnen handbereik. In het AD van 22 januari zegt conservator Bert Sliggers dat het exposeren van de exotische mens een belangrijk stempel heeft gedrukt op het denken van de Europese mens. Ook al behoort het uitbaten van vreemdelingen als bezienswaardigheid tot het verleden, de invloed van dat soort presentaties gaat door tot op vandaag de dag. “Wellicht zou er minder racisme zijn geweest dan nu het geval is“, stelt Sliggers in het AD.