Waarom laten VVD/CDA de PVV wegglibberen?

Ik geef 't toe, ik begrijp er niets meer van. De enige die van de huidige opzet van het minderheidskabinet lijkt te profiteren is de PVV. Wat beweegt het CDA en de VVD? Het CDA heeft een enorme dreun gekregen en zag de zuidelijke stem naar de PVV gaan. De reden daartoe is niet omdat het CDA zich niet rechts genoeg heeft geprofileerd. Eerder lijkt me er sprake van Balkenende-vermoeidheid. En onvrede over de rest van de matig presterende partij en de onderons-sfeer waar het CDA in zwelgt: Waar was Van Geel? Verhagen zat vooral Israël en de VS naar de mond te praten. Eurlings liet het regeren liever aan de ANWB over. Maria van der Hoeven hebben we niet meer gezien. Problemen verschuiven naar commissies. Parlementaire enquêtes vermeden.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nederland Gedoogland?

Nu VVD, CDA en PVV komende week serieuze coalitie-onderhandelingen gaan voeren, lijkt het eerste minderheidskabinet uit de Nederlandse parlementaire geschiedenis aanstaande. Wat bezielt Rutte, Verhagen en Wilders om uitgerekend met deze ongebruikelijke variant te komen? En hoe groot is de kans dat dit een stabiele coalitie oplevert die 4 jaar uitzit?

Geert Wilders (wikimedia/Thehurrican007)

De drie partijen hadden uiteraard ook kunnen kiezen voor een ‘normale’ coalitie van gelijkwaardige partners, ieder met ministeriële verantwoordelijkheid. Met een nipte meerderheid van 76 zetels, eventueel opgetuigd met de SGP (de ‘Staphorster variant’), was dit wel degelijk een optie. Sterker nog, een op een ruime Kamermeerderheid leunend kabinet van VVD, CDA en PVV was – althans op papier – voor zowel VVD als PVV altijd de gedroomde variant. Voor de partij van Wilders omdat het simpelweg de enige coalitie was waarbij de PVV zou kunnen aanschuiven. En voor de VVD omdat de partij zo slechts minimale concessies zou hoeven doen op bijv. de hypotheekrenteaftrek, rekeningrijden of andere traditionele rechtse stokpaardjes. Vooropgesteld natuurlijk dat Wilders’ toezeggingen nu meer solide zouden blijken te zijn dan ten tijde van de onvermijdelijke breuk met de VVD-fractie in september 2004.

Maar hoe zat het dan met het sociale gezicht van de PVV, naar het leek letterlijk overgepend uit het verkiezingsprogramma van de SP? Cynischer dan veel PVV-stemmers, hadden Rutte en de zijnen al lang getaxeerd dat de populistische retoriek van Wilders slechts voor de bühne was. De zes jaar die Wilders in de VVD-fractie zat, verdedigde hij immer met verve een stevig neoliberaal beleid. Wilders echte – en enige – issue is de Islam; op het obsessieve af.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Domineesland wijst niet naar zichzelf

Deze gastbijdrage is van politiek-historica en journaliste Fleur Boose. De bijdrage stond afgelopen vrijdag in NRC Handelsblad (niet online) en werd geschreven voor het nieuws van een mogelijk minderheidskabinet. De redactie vindt de bijdrage echter nog zeer relevant.

Schande, riepen onder meer CDA en VVD toen een – democratisch gekozen – ‘vrijheidspartij’ toetrad tot de Oostenrijkse regering. Nu, tien jaar later, dreigt in Nederland hetzelfde te gebeuren. En dit keer werken CDA en VVD er aan mee. Het domineesland wijst kennelijk niet graag naar zichzelf.

Kan de koningin nog wel op skivakantie naar Oostenrijk? En wat als een immigratiestop volgt? Het (dreigende) aantreden van de Freiheitlichen Partei Österreichs (FPÖ) van Jörg Haider hield de politieke gemoederen in het jaar 2000 maandenlang bezig. Veertien EU-landen, waaronder Nederland, kondigden diplomatieke maatregelen af. VVD-Kamerlid Weisglas was uiterst bezorgd en riep de EU op zéér scherp te zijn. Zijn CDA-collega De Hoop Scheffer sprak over „een donkere grens die in Oostenrijk wordt genaderd als de FPÖ mee gaat regeren”. Partijgenoot Eurlings zei dat „het CDA al zijn kanalen heeft aangewend om het ontstaan van de coalitie in Oostenrijk te voorkomen”.

Het CDA vreesde vooral een aantasting van de ‘waardegemeenschap’. „Tot deze waarden behoren respect voor de rechten van de mens en een compromisloze houding ten aanzien van racisme en discriminatie”, legde Eurlings in maart 2000 uit in de Kamer. CDA-prominent Hans van den Broek schreef een maand daarvoor in deze krant: „Zouden wij van andere EU-partners passiviteit verwachten als de Centrumpartij van Janmaat de helft van onze regeringsposten zou bezetten? Inderdaad en goddank een vrij hypothetische casus, maar het negatieve antwoord op die vraag verandert daardoor niet. “Business as usual” moet binnen de EU uit den boze zijn als het om dit soort uitwassen gaat.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Minderheidskabinet beste rechtse optie

De kogel is door de kerk: VVD en CDA gaan onderhandelen met de PVV over gedoogsteun voor een minderheidskabinet. Zo’n regeervorm is nauwelijks beproefd in het Nederlandse staatsbestel en deskundigen zijn er negatief over.

Maxime Verhagen (Wikimedia Commons)

Het verzet binnen het CDA tegen samenwerking – in welke vorm dan ook – met de PVV lijkt groot, maar deze variant is wellicht voor het CDA en VVD de beste. Mat Herben refereerde er deze week in Villa VPRO al aan: om een kabinet te formeren heb je vertrouwen nodig. Vertrouwen tussen de mensen die het kabinet moeten gaan vormen.

En daarin zit het probleem voor een kabinet met PVV: de PVV heeft geen mensen met bestuurservaring en vakkennis die een minsterspost kunnen dragen. Het is geen toeval dat Wilders tot nu toe geen enkele kandidaat heeft genoemd, terwijl hij ze in dit proces (in elk geval tegenover CDA en VVD) heeft moeten noemen om dat vertrouwen te kunnen creëren. Nu mensen van buiten de PVV halen is een mogelijkheid, maar kan een tweede LPF-debacle veroorzaken. De ministersploeg van de PVV moet ook elkaar kennen en vertrouwen.

Een strategische reden om niet aan zo’n kabinet te beginnen is het “afbreukrisico” voor CDA en VVD. Wilders kan het kabinet laten vallen en zal zo disproportioneel veel macht uit kunnen oefenen. Er wordt wel gesuggereerd dat Verhagen zo gek is op het pluche dat hij dat voor lief zal nemen (Syp Winia suggereert zelfs dat het grote aantal ministersposten de motivatie is), maar die suggestie geeft wel heel weinig krediet aan een van de meest gewiekste politici van het land.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

In het kabinet, en dan?

Stel nou dat er een rechts kabinet komt. En stel nou dat de PVV meer doet dan vanuit de Kamer een beetje gedoogsteun geven. Welke posten moeten dan naar de PVV gaan? Afgaande op het zetelaantal, zal de PVV ongeveer veertig procent van de kabinetsposities kunnen claimen. Maar dat wordt niet zo makkelijk.

Algemene Zaken is voor de VVD.

Buitenlandse Zaken: Proest. Het buitenland is iets waar je een muur omheen zet of dat je moet beledigen.

Ontwikkelingssamenwerking: Dat schaffen we af.

Onderwijs: Hoger onderwijs is voor de elite. Een staatssecretaris misschien die over het basisonderwijs gaat.

Volksgezondheid: Serieuze kanshebber. Welk zwaargewicht van de PVV vertrouwen we het grootste overheidsbudget toe? Fleur Agema heeft zich in ieder geval wel laten gelden op een aantal dossiers. Come to think of it, welke PVV’er heeft er überhaupt bestuurlijke ervaring?

Defensie: Daar vallen weinig brokken te maken.

Financiën: Hmmm, dat voelt toch niet helemaal lekker. Misschien een staatssecretariaat? PVV is wel goed in het opvragen van administraties.

Economische Zaken: Doet de PVV aan economisch beleid?

Sociale Zaken: Waarom niet? Kunnen ze hun sociale gezicht laten zien. Maar willen ze verantwoordelijk zijn voor de bezuinigingen?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Ondemocratisch

[qvdd]

“Het buitenspel zetten van de PVV als grootste winnaar zonder een minuut met ons te onderhandelen en nu dus ook een tweede (PvdA)-informateur die niet eens een poging daartoe doet om dat toch nog voor elkaar te krijgen, is ondemocratisch.”

“[In hoeverre is Nederland nog] een democratie in de ware zin van het woord als de grootste winnaar van de verkiezingen zo makkelijk wordt gepasseerd omdat de hele politieke elite daar blijkbaar belang bij heeft?”

Wilders twijfelt aan het democratische gehalte van de Nederlandse coalitievor- ming. Terecht?

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende