De puinhopen van tien jaar Pim

Op 20 augustus 2001 verklaarde Pim Fortuyn de politiek in te willen gaan. Achteneenhalve maand later al werd hij in Hilversum doodgeschoten door Volkert van der Graaf en werd het Binnenhof in Den Haag belegerd door zijn woedende aanhang. Het zijn beelden die ik niet gauw vergeet – de moord zowel als de eerste reacties erop waren diep schokkend. Fortuyn leverde met zijn in 1997 uitgegeven boek Tegen de islamisering van onze cultuur een vroege bijdrage aan wat we nu het islamdebat noemen, maar het kreeg aanvankelijk weinig aandacht. Al meteen in augustus 2001 geeft hij in het Rotterdams Dagblad de richting van zijn denken aan, in woorden die nog altijd snoeihard zijn: “Ik ben ook voor een ‘koude oorlog’ met de islam. De islam zie ik als een buitengewone bedreiging, als een ons vijandige samenleving.” En begin september: “Je moet de moskeeën zien als mantelorganisaties … in de moskeeën worden martelaars gefokt.” Op de elfde van diezelfde maand vlogen twee vliegtuigen in de Twin Towers en leek professor Pim gelijk te krijgen. De achterlijke cultuur (ook dat zijn woorden van Fortuyn) had zich van zijn slechtste kant laten zien. Met het zogenaamde islamdebat is het sindsdien niet meer goed gekomen. Voor de Nederlander die in de meest problematische wijken van het land woonde, leek Fortuyn een verademing na de verstikkende atmosfeer van de jaren tachtig en negentig, toen mensen die de problemen in hun wijken wilden bespreken, als racisten werden weggezet. Ik herinner me een debat onder leiding van (toen nog) “links geweten” Jack Spijkerman in Tilburg, midden jaren negentig in Noorderlicht, waar mijn suggestie om te luisteren naar de wijkbewoners om te ontdekken wat nu werkelijk hun problemen waren, door de gespreksleider en door mededebater Ed van Thijn werden weggewuifd. Naar die mensen luister je niet, was de teneur.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Niet de daad, wel de ideologie

, door

Dé discussie in de blogosphere is in hoeverre Breivik’s vreselijke daad toe te schrijven is aan het gure rechts-populistische klimaat in Europa. Ik zal eerlijk zijn: ik ben daar nog niet over uit. Wel vallen twee zaken op, die de afgelopen jaren overigens al vaak benoemd zijn.

De eerste is het spiegelbeeld tussen rechts- en islamitisch extremisme. Het 1500 pagina’s tellende politieke testament van Breivik staat bol van de retoriek die je ook bij islamitische radicalen aantreft. Hij spreekt ondermeer van een kruistocht, niet alleen moslims zijn een doelwit, maar ook de ‘marxistisch culturele elite’ die de multiculturele samenleving omarmt – kortom: iedereen die niet met ons is, is een legitiem doel. Rechtvaardiging wordt ook gevonden ver in het verleden – de geschiedenis wordt naar de eigen hand gezet. Tot slot worden anderen aangespoord om zich bij deze strijd aan te sluiten en krijgen ze praktische tips en tools daarvoor aangereikt.

Wat ook opvalt is dat de ideeën van extreem islamitische groepen in Europa nauwelijks aansluiting vinden, terwijl veel ideeën van Breivik in een aantal Europese landen de laatste jaren een solide plek in het politieke discours hebben gevonden. Daarom ook meteen het gewijs naar de PVV en andere Europese populistische partijen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Marine LePen and the rise of populism

, door

By Charles Grant, director of the Centre for European Reform.

Since becoming leader of France’s Front National in January, Marine Le Pen has started to shift her party away from the far right. She has not only dropped the overt racism and Islamophobia of her father but also adopted hard-left economic policies. “Left and right don’t mean anything anymore – both left and right are for the EU, the euro, free trade and immigration,” she said when opposing me in a recent dinner debate on the future of Europe in Paris. “For 30 years, left and right have been the same; the real fracture is now between those who support globalisation and nationalists.”

The debate – organised by The KitSon, a Paris think-tank – was off-the-record. But I can repeat some of her comments, since they echoed what she had already said on-the-record elsewhere. She is a tall, strong-looking woman and an effective debater. She speaks pithily and sometimes with humour.

She presents her party as a nationalist force – in British terms, the United Kingdom Independence Party rather than the British National Party. In its hostility to the EU and to immigration, the Front National has much in common with Austria’s Freedom Party, the Danish Peoples’ Party, the True Finns, the Sweden Democrats and Geert Wilders’ Party for Freedom in the Netherlands. Populist, illiberal parties are flourishing in the most sophisticated, liberal societies of Northern Europe.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

CDA kan de open deur maar niet vinden

, door

Maxime Verhagen hield gisteren een stevige speech en kreeg vervolgens heel progressief Nederland over zich heen. Hij zou zich presenteren als een surrogaat-populist om de PVV-stemmer terug te winnen. Onzin. De toespraak toont vooral de totale richtingloosheid van het CDA, die er maar niet in slaagt om die enorme open deur te vinden.

Verhagen zette zijn gehoor op het verkeerde been door een jeremiade af te steken die zo uit de mond zou kunnen komen van een grappige Janmaat-persiflage. ,,Hoe gaat ons land eruit zien? Blijft Nederland nog wel Nederland als er zoveel buitenlanders bij komen? Blijft mijn buurt wel mijn buurt als er weer een kerk gesloten wordt en er een moskee wordt gebouwd? Waarom passen de nieuwkomers zich niet aan ons aan? Zij hebben geen last van mij ik wil ook geen last van hen hebben. Ze pikken toch niet de baan van mijn zoon in? Alles is zo duur geworden in Nederland; wordt mijn pensioen straks ook nog gekort? Hoe zit het eigenlijk met de boodschappen die ik doe: wat kan ik nu wel en wat kan ik nu beter niet eten van die producten uit het buitenland en zit die buitenlandse ziekte nu ook in onze groente of in ons vlees?”

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Raoul Heertje fileert vonnis Wildersproces

, door

Logo klik TV Toen ik bij het zappen gisteravond dit fragment voorbij zag komen, dacht ik nog: die moet ik morgen even opduikelen. Ik was het alweer bijna vergeten, maar gelukkig waren de verschillige buren blijkbaar dezelfde gedachte toegedaan.

Toch vind ik het ergens iets griezeligs hebben dat we kennelijk een caberetier behoeven om te vertellen wat iedereen wel aanvoelt, maar wat blijkbaar volgens de nieuwe politieke correctheid niet uitgesproken mag worden, omdat je dan 1,5 miljoen kiezers ‘demoniseert’ en hen zogenaamd het recht van spreken ontneemt.

We gaan kennelijk naar Amerikaanse toestanden.

Net zoals in de VS democratische politici en progressieve intellectuelen als verlamde konijntjes bevriezen zodra de koplamp van het rechtse populisme in hun ogen schijnt, en het belachelijk maken en blootleggen van Republikeinse kolder en hypocrisie maar overgelaten wordt aan komieken als John Stewart, Stephen Colbert en Bill Maher, zo lijkt heel vrijwel weldenkend Nederland de vrijspraak van Geert Wilders als de wijsheid van Salomo te bejubelen, en wordt het aan een caberetier overgelaten om de vinger te leggen bij de inconsistentie in het vonnis.

Heertje kan dat dan wel weer meesterlijk: in Jip en Janneke-taal uitleggen wat het absurde is aan de juridische sofisterijen waarmee Wilders vrijgepleit wordt van haatzaaien, aanzetten tot discriminatie en belediging op grond van etnische, culturele en godsdienstige achtergrond. Maar als alleen de nar de waarheid nog durft te zeggen, is dat dan niet een teken aan de wand dat we toegaan naar een bestaan in de greep van een kaste onaantastbare dwingelanden, die je beter niet tegenspreekt indien je geen rechtse hetze aan je broek wilt hebben?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rancune aan de macht

, door

Zaterdagochtend plaatste dagblad De Limburger onderstaand opiniestuk in een licht ingekorte versie.

“PVV buigt diep voor rol in Limburgse coalitie,” zo omschreef De Limburger het coalitieakkoord van PVV, CDA en VVD. De PVV had immers het verbod op nieuwe moskeeën opgegeven tijdens de onderhandelingen. Ook de Volkskrant zag dat als het grootste nieuws en kopte: “PVV bestuurt in Limburg: Geen verbod op moskeeën.’

Wie denkt dat hier van een concessie sprake is, begrijpt niets van de opkomst van de PVV in Limburg.

Ondertussen rolt het ene na het andere boek over populisme van de persen. Telkens klinkt hetzelfde refrein: het populisme teert op rancune. Dat refrein klonk ook na de overwinning in Limburg. Zo noemde NRC-journaliste Marcia Luyten de provincie, tevens haar geboortegrond, “een vat vol rancune”. De Limburger startte een serie onder de titel: “Het onbehagen van Limburg.”

Er is inderdaad sprake van onbehagen, maar dan vooral bij de gevestigde orde die zich geen raad weet met het populisme. Ironisch genoeg is juist dàt onbehagen – en het dedain à la Luyten waarin het zich uit – voor veel kiezers een bevestiging dat de PVV inderdaad iets nieuws te bieden heeft. Natuurlijk is het kleinerend voor de PVV aanhang om steeds te moeten horen dat ze uit rancune stemmen. Toch kun je daar ook een zeker genoegen in scheppen. Als iemand de moeite neemt om je te kleineren, dan doe je er toe. Dan boezem je angst in.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Fact free politics

, door

Een bijdrage van Ruud Koole, verbonden aan het Montesquieu Instituut, alwaar het stuk ook te lezen is.

Sinds de Amerikaanse oud-president Bill Clinton sprak van een ‘fact free period in politics’ is de term  fact free politics gemeengoed geworden in het publieke debat. Clinton gebruikte die woorden in een TV-show in september 2010 naar aanleiding van het politieke optreden van de voormalige Republikeinse kandidate voor het vice-presidentschap Sarah Palin.  Over Palin’s  populisme en haar verwantschap met de Tea Party wordt in zowel progressieve als traditioneel-conservatieve kringen vaak met enig dédain gesproken, maar Clinton waarschuwde haar niet te onderschatten, zeker nu we volgens hem  wellicht een feitenloze periode in de politiek in gaan.

De term is overgewaaid naar Nederland. Femke Halsema gebruikte de term fact free politics in een debat met premier Rutte in november 2010. En Marcel van Dam schreef eind maart 2011 in zijn column in de Volkskrant: “‘Feitenloze politiek’ wordt bij ons met de komst van het kabinet-Rutte voor het eerst min of meer openlijk beleden.”  In die column betuigde hij zijn instemming met de Kohnstammlezing  die Louise Fresco kort daarvoor had gehouden. Fresco stelt daarin dat onze samenleving steeds meer worstelt met wat nu de echte bronnen van kennis zijn: de wetenschap, meningen of gevoelens? Dat zou sinds de Verlichting toch de wetenschap moeten zijn met haar onafhankelijke, empirisch toetsbare kennis. Maar Fresco constateert met leedwezen dat sinds het einde van de vorige eeuw kennis minder wordt beschouwd als objectief, maar steeds meer als ‘gereedschap in allerlei welles-nietes spelletjes, bijvoorbeeld over klimaat of gezondheid’. In een mooi betoog analyseert zij de ‘toenemende tolerantie voor onwetendheid en de toenemende intolerantie voor het rationele debat’. Dat heeft volgens haar te maken met ‘de overvloed aan feiten, de afkalvende autoriteit van kennis en het uitdijend pessimisme van burgers’. Door de door subsidiegevers opgelegde noodzaak van valorisatie van wetenschappelijk onderzoek worden te snel onderzoeksresultaten gepubliceerd, die de zelfkritische toets der wetenschap nog niet hebben doorstaan. De autoriteit van de wetenschap staat hierdoor onder druk. Sommige mensen maken hier gebruik van door de empirie gewoon te ontkennen omdat die niet past in hun (politieke) geloof. Het ontkennen van de klimaatverandering is er een voorbeeld van. Maar ook voorstanders van windmolens of biologisch vlees die hun tegenstanders wegzetten als moreel slecht, dragen bij aan het ‘feitenloze debat dat drijft op emotie en vooringenomenheid’, aldus Fresco. Populisten als Sarah Palin gaan zover om hun antipolitieke houding te koppelen aan een antiwetenschappelijke houding. De ratio wordt opzij geschoven, de feiten doen er niet meer toe.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tweespalt | Nederlandse democratie

, door

Vandaag een flinke tweespalt. Twistpunt is het democratische gehalte van de Nederlandse politiek en bestuur. De jonge conservatief Thierry Baudet schreef vorige week in NRC Handelsblad dat in Nederland nog steeds een regentenmentaliteit heerst. Zonder goede contacten in de partijtop, geen hoge politieke of bestuurlijke functies. Dat is dodelijk voor de democratie.Baudet heeft een filosofisch luchtkasteel gemaakt, zeggen Tom van der Meer en Sarah de Lange, politicologen aan de UvA, vandaag in dezelfde krant.

Lees de bijdrage ‘Slippendragers zijn geen democraten’ van Baudet hier.

En lees het weerwerk ‘Baudet bouwt een filosofisch luchtkasteel’ van Van der Meer en De Lange hier.

En geef je oordeel in de comments.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende