Is de Alternative für Deutschland (AfD) populistisch radicaal rechts?

'Kan de Alternative für Deutschland (AfD) worden bestempeld als een populistische, radicaal-rechtse partij?' vraagt Matthijs Rooduijn zich af. De laatste jaren is er veel gediscussieerd over populistisch radicaal-rechtse partijen. Vooral sinds de verkiezingen voor het Europees Parlement in mei vorig jaar – waarbij partijen als het Franse Front National (FN) en de Britse United Kingdom Independence Party (Ukip) grote successen boekten – lijkt het aantal nieuwsberichten over deze partijfamilie exponentieel te zijn toegenomen. Eén van de partijen die vaak in één adem wordt genoemd met partijen als FN en Ukip is de Duitse Alternative für Deutschland (AfD). Maar is dit wel terecht? Kan de AfD worden bestempeld als een populistisch radicaal-rechtse partij?

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Europatriottisme

RECENSIE - Europa als vaderland? Het lijkt voor veel mensen nog ver weg. Dick Pels pleit voor een milde vorm van Europatriottisme om de Europese integratie verder te helpen.

De reacties op de aanslagen op Charlie Hebdo en de joodse supermarkt in Parijs waren in Europa tamelijk eensgezind. De ‘mars van de republiek’ met Merkel en Hollande was in feite een Europese demonstratie tegen terreur en voor de vrijheid van meningsuiting.

Buiten Europa waren ook totaal andere reacties te horen, van instemming (het westen een lesje leren), eigen-schuld-dikke-bult-verhalen die verwijzen naar de hardnekkige islamofobie in Europa, tot een directe kritiek op de vrijheid die de cartoonisten zich permitteerden in hun bespotting van alles wat voor anderen heilig is. ‘Moslims hebben gelijk dat ze boos zijn,’ verklaarde de voorzitter van de Bond van Katholieken in de Verenigde Staten. ‘Was Charbonnier niet zo narcistische geweest, dan had hij nu nog geleefd.’

Buiten Europa voelen we ons vaak meer Europeaan dan wanneer we thuis zijn. En dat gevoel mag best wat meer groeien, vindt Dick Pels in zijn essay Van welk Europa houden wij? De politieke integratie van Europa gaat niet vanzelf. Brussels beleid is niet voldoende. Burgers moeten ook gevoel krijgen voor de waarde van Europese samenwerking en de idealen die Europeanen daarbij delen.

De geschiedenis laat zien dat de politieke integratie vooraf is gegaan aan de culturele. Bijvoorbeeld in Italië. Na de Italiaanse eenwording in 1861 verklaarde de schrijver en voormalig premier van Piemonte Massimo d’Azeglio: ‘We hebben Italië gemaakt, nu moeten we nog Italianen maken.’ Pels citeert de Poolse historicus Geremek die met de variant kwam: “We hebben Europa gemaakt, nu moeten we nog Europeanen maken.’

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Quote du jour | Nationale politici

Een opgeheven vingertje om nationale politici de les te lezen, werkt niet. Hij moet kritiek niet verwarren met euroscepsis.

Mark Verheijen, Kamerlid namens de VVD, reageert op de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, die vorige week stelde dat VVD, PvdA en CDA in toenemende mate populistische partijen zouden zijn gaan imiteren.

En verder moeten ‘nationale politici’ natuurlijk gewoon boven internationale kritiek verheven zijn. Want dat ‘werkt niet’.

Foto: Partido Animalista - PACMA - (cc)

Is de Partij voor de Dieren populistisch?

ANALYSE - Als één partij in de Tweede Kamer niet populistisch zou kunnen zijn, is het de Partij voor de Dieren. Immers deze partij verzet zich tegen de dominantie van menselijke belangen in de politiek. Beleid zou niet gebaseerd moeten zijn op wat mensen vinden maar op wat in het belang van alle dieren is. Iedere debatbijdrage wordt daarom afgerond met de ze zin ‘tevens ben ik van mening dat de bio-industrie moet worden afgeschaft’. Maar de recente bijdrage van Marianne Thieme aan het debat over het burgerforum EU had een aantal opvallende populistische kenmerken.

Laten we populisme definiëren als een (dunne) ideologie die

  • een tegenstelling ziet tussen (a) een deugdzaam en ondeelbaar volk en een (b) kwaadaardige elite;
  • stelt dat de elite het volk haar vermogen om haar soevereiniteit uit te oefenen ontnomen heeft;
  • en stelt dat dat moet worden hersteld.
  • Het is belangrijk om op te merken dat populisme geen negatieve kwalificatie is. Volgens één van de indieners van het burgerforum EU, Ewald Engelen, die toch zelf aardig kwalificaties kan uitdelen en incasseren, zou populisme ‘in het woordenboek van nette mensen [staan] voor grof taalgebruik, redeloze onderbuikgevoelens, argumentenhaat en vijanddenken.’ Dat is in elk geval deze definitie niet het geval: het streven naar volkssoevereiniteit en een gezonde afkeer van autoriteit is regelmatig ‘the right side of history’ gebleken.

    Foto: copyright ok. Gecheckt 18-10-2022

    Rechts-populisme is salonfähig geworden

    Wie gelooft dat het populisme afgelopen verkiezingen een gevoelige slag heeft gekregen heeft het behoorlijk mis. De verkiezingsuitslag vertoont een Nederland dat hopeloos verdeeld is tussen rechts populisme en centrum-links realisme.

    “Het midden heeft gewonnen!” Juichen de kranten. Met name de internationale pers stelt dat in Nederland de common sense weer een beetje lijkt te zijn teruggekeerd na twee jaar populisme en onzinpolitiek.

    Arend Jan Boekesteijn gaat nog verder. Hij concludeert afgelopen donderdag in “1 voor de Verkiezingen” dat de gedoogconstructie “gewerkt” heeft in het bestrijden van het populisme. Een slechtere analyse van wat gebeurd is, bestaat niet. De PVV is namelijk niet gekrompen tijdens de kabinetsperiode. Dat gebeurde pas toen het CDA ze uitsloot en het duidelijk werd dat de PVV nooit in een volgende regering zou komen. Een cordon sanitaire; het woord is taboe in Nederland. Maar het is wel de beste manier om populisten aan te pakken, zo blijkt maar weer.

    Daarnaast is het populisme absoluut niet dood. Bas Heijne geeft in het NRC blijk van een iets beter begrip van de uitslag. Hij stelt terecht dat het midden niet gewonnen heeft, maar ten onder gegaan is in polarisatie. Resultaat is dat met twee winnende “middenpartijen” coalitievorming alles behalve een makkelijke taak zal zijn. En daarbij is Heijne er bang voor dat waar deze zogenaamde middenjongens water bij de wijn zullen doen, ze een weerloos slachtoffer zullen worden voor populisten op links en rechts.

    Steun ons!

    De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

    Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

    Quote du Jour | Politically Correct

    In truth, it is racism that is the forbidden subject. If you object to that evil, you are “politically correct”, an oppressor and a threat to free speech. Missiles are fired at those of us who speak up. Some internet abuse is worse than being spat at. I am told by some leading lights that preference for one’s own sort is “natural” and that minorities have been spoilt by having protective laws and “special privileges”.

    Foto: copyright ok. Gecheckt 07-11-2022

    Duiding

    Zouden ze het zelf nu geloven, al die partijcoryfeeën die gisteren met een doodernstig gezicht voor de camera’s stonden te verkondigen dat de kiezer massaal voor PvdA en VVD had gestemd omdat deze “het regeringsbeleid steunde”, of zich juist “aangesproken wist door het verhaal van de PvdA”, of “had gekozen voor stabiliteit”, of “vond dat de problemen nu eens echt aangepakt moesten worden”?

    Commentatoren waagden zich nog verder de diepte in. Wim Voermans proclameert al het einde van de Fortuyn-revolte, Nausicaa Marbe het einde van het populisme. En Claes de Vreese ziet in de uitslag “een keuze voor partijen die kiezen voor een toekomstgerichte, oplossingsgerichte aanpak”. Buitenlandse kranten schreven dat Nederland kiest voor een pro-Europese koers.

    Ik geloof er eerlijk gezegd allemaal geen biet van. De Nederlandse kiezer is nog net zo rancuneus als voorheen. Vandaar dat massa’s mensen strategisch op de VVD en het PvdA hebben gestemd. Nederland is tot op het bot verdeeld, tussen mensen die als de dood zijn dat hun eigen portemonnee er aan gaat als die vermaledijde Roemer of Samson met zijn SP of PvdA de grootste partij zou worden, en mensen die als de dood zijn dat de verzorgingsstaat eraan gaat als Links onvoldoende vuist weet te maken tegen de vreselijk rechtse Rutte, en die deze aalgladde premier – na twee jaar beleid waar Rechts z’n vingers bij af kon likken – het liefst het torentje uit gekegeld hadden.

    Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

    Resultaten tellen niet voor de PVV’er: het gaat om het gebaar

    Politicoloog Chris Aalberts deed onderzoek naar waarom mensen op de PVV stemmen. En vond dat de aanhangers van Wilders het niet per se inhoudelijk met hem eens zijn.

    “Nee, de PVV gaat de problemen niet oplossen. Maar dat maakt helemaal niet uit! Wilders noemt problemen tenminste bij de naam. En hij schopt tegen de gevestigde orde aan. Daar gaat het de PVV-stemmers om.”

    De toon is gezet. Voordat de eerste exemplaren van zijn nieuwe boek ‘Achter de PVV’ aan Joost Eerdmans en Hero Brinkman worden aangeboden, geeft Chris Aalberts tijdens zijn inleidende praatje onomwonden aan waarom mensen nu eigenlijk op de PVV stemmen. En hij geeft daarmee ook duidelijk aan dat de meerderheid van de achterban de extreme ideeën van Wilders niet per se onderschrijft.

    Zijn PVV’ers dan niet allemaal islamofoob en anti-Europa? Nee, natuurlijk niet. En eigenlijk weten we allemaal wel dat het wat genuanceerder ligt. Grofweg zijn er volgens Aalberts drie thema’s waarover PVV-stemmers zich zorgen maken: (1) de politiek is niet transparant (achterkamertjespolitiek), (2) de individualisering is doorgeschoten, waardoor traditionele (Nederlandse) normen en waarden afbrokkelen, en (3) de integratie van buitenlanders faalt.

    Om deze thema’s aan de orde te stellen en zijn achterban te bedienen, maakt Wilders gebruik van expressieve (of emotionele) politiek, wat Aalberts tegenover instrumentele politiek stelt. Deze laatste vorm van politiek bedrijven is pragmatischer en meer gericht op het ook daadwerkelijk ten uitvoer brengen van beleidsvoorstellen.

    Protestsong tegen Bart De Wever

    Hoor eens Bart de Wever: “Jouw land is niet mijn land. Want jouw land is een landmijn”. Dit is een eerder gemaakte protestsong tegen Bart de Wever die gisteren tot burgemeester van Antwerpen werd gekozen. De Wever wil Vlaanderen afsplitsen van België.

    Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

    Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

    Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

    De partij voor stoere mensen.

    De VVD profileert zich als de partij voor stoere mensen. En daar willen veel kiezers nu eenmaal graag bij horen. Maar is stoer wel zo slim?

    Waarom stemmen mensen VVD? Sommige kiezers omdat ze er vanuit gaan dat de partij liberaal is, overigens ten onrechte. Anderen zijn nog altijd blinde gelovigen van de vrije markttheorie.

    Maar dat zijn niet de belangrijkste redenen. De meeste mensen zijn helemaal niet zo gericht op ideologie. De meesten stemmen met hun gevoel, en vallen voor het imago van de VVD als de partij van het succes en de flinke daad. En dit sentiment wordt momenteel gevoed door de stoere slogans waarmee de VVD momenteel of Facebook en Twitter de kiezer probeert te paaien voordat de echte verkiezingsstrijd losbarst.

    We lezen dingen als:

    1. Strengere eisen aan migratie!
    2. Strengere straffen en minder begrip voor criminelen!
    3. Handen uit de mouwen in plaats van hand ophouden!
    4. Niet doorschuiven maar aanpakken!

    Klinkt goed nietwaar? Simpele en voor de hand liggende oplossingen voor ingewikkelde problemen. Maar laten we deze stoere uitspraken eens onder de loep nemen.

    Strengere eisen aan migratie

    Met ferme uitspraken tegen immigranten ben je als partij natuurlijk helemaal de bom. Het is inmiddels al druk zat hier, of niet? Zeker, de groep allochtonen in de achterstandswijken kent veel te hoge percentages voor criminaliteit, schooluitval en werkloosheid (ongeveer standaard drie keer zoveel als bij autochtonen, kijk maar na bij het CBS). Geen enkele er meer bij dus! Klinkt logisch, toch?

    Vorige Volgende