poezie Archives - Pagina 8 van 11

Closing Time | Als daar muziek voor is

27 maart 2019 , 21:00 , door P.J. Cokema

Om nog even voort te borduren op gisteren: u kunt nu beoordelen of hier ge- of misbruik wordt gemaakt van de poëzie van M. Vasalis. Twee versies van het gedicht ‘Als daar muziek voor is’ (teskt onder het tweede filmpje).

Het eerste: een uitvoering van tenor Gijs Meeusen, begeleid door een strijkkwartet.

Het tweede (na de ‘lees verder’)

Een uitvoering van het het Noordpool Orkest en zangeres Janne Schra, die u gister al hebt gehoord in Zachter.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Danken we rijmschema’s aan de multiculturele samenleving?

3 augustus 2018 , 08:00 , door Marc van Oostendorp

ACHTERGROND - Ik ben me de laatste tijd aan het verdiepen in het rijm. Het is een eigenaardig verschijnsel, bijvoorbeeld gezien vanuit een historisch perspectief. Tot ergens in de middeleeuwen hadden de Europese talen geen (eind)rijm.

Althans, dichters uit de klassieke oudheid zoals Vergilius gebruikten het een enkele keer min of meer toevallig als een klankeffect, maar zeker niet doorheen een heel gedicht. Er gold een beetje wat nu voor proza geldt: je probeerde rijm te vermijden als een goede dichter, zij het dat je die regel een enkele keer kon breken om het verband tussen twee woorden aan te tonen.

Maar vanaf de 12e eeuw rijmen alle Europese talen waarin literatuur wordt gemaakt ineens volop. De middelnederlandse literatuur heeft bijvoorbeeld een paar prozateksten, maar alles wat in dichtvorm is geschreven, rijmt ook. En datzelfde geldt voor andere literaturen, al worden her en der ook zogeheten ‘blanke’, dat wil zeggen: rijmloze, verzen geschreven, vooral in langere teksten in dichtvorm, zoals toneelstukken.

Vormen

Ergens in de 18e of 19e eeuw (het hangt een beetje van de literatuur af) beginnen er ook meer lyrische teksten te verschijnen zonder rijm, en bijvoorbeeld in de Nederlandse poëzie is het rijm langzaam maar zeker in onbruik geraakt. Er zijn nog dichters die rijmen, maar inmiddels is het gebruik van rijm altijd iets opmerkelijks, een statement. Tegelijkertijd is rijm buiten de literatuur (sinterklaasgedichten, amateurgedichten) nog steeds hét kenmerk van poëzie. Ook dit is geloof ik inmiddels de situatie in heel Europa.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Klaarkomen met Hugo Claus

16 april 2018 , 08:00 , door Marc van Oostendorp

cc commons.wikimedia.com Paulclaes.jpg foto Michiel Hendryckx (Wikipedia)

Paul Claes. foto Michiel Hendryckx (Wikipedia)

RECENSIE - Ieder jaar neemt mijn bewondering voor Paul Claes toe. Er verschijnen dan ook voortdurend boeken van hem: romans, vertalingen, essays en wat niet al. Allemaal zijn ze geschreven met een grote vaardigheid, allemaal getuigen ze van spitsvondigheid en verbluffende eruditie. Hij gaat tegen de keer in, dat maakt hem ook interessant, zelfs als je denkt, zoals ik, dat die keer de goede kant op gaat.

Zijn nieuwste boek heet Het teken van de hamster en bevat een nieuwe editie van het gelijknamige lange gedicht van Hugo Claus, met een gedetailleerd commentaar, “vers voor vers”, zoals het achterplat zegt: het gedicht neemt in dit boekje 30 pagina’s in beslag, het commentaar 110. Dat levert een heel fijne leeservaring: aan de hand van Claus trek je van Gent naar Brugge en terug. Aan de hand van Claes zie je de soms wat obscure verwijzingen naar de jeugd van Claus, naar de literatuur, naar het stadsplan van de Vlaamse steden. De geleerdheid en volhardendheid van Claes raakt de lezer, raakt mij, even veel als de levensdrift van Claus.

Dwarsverband

Claes is een heel goede close reader, maar hij heeft een wonderlijke reden om zo close te readen. Hij gaat er altijd vanuit dat de schrijver een op zich volkomen begrijpelijke boodschap heeft, die hij om de een of andere reden ‘versleuteld’, verstopt achter allerlei beeldspraak en verwijzingen. De lezer moet de tekst daarom weer ‘ontsleutelen’ om bij de boodschap terug te keren. Dat sommige dichters soms dingen te zeggen hebben die vreemd zijn en vreemd blijven, hoeveel je eraan blijft sleutelen, komt niet in Claes’ wereldbeeld voor, net zo min als dat ze duistere passages schrijven om heel andere redenen dan om hun boodschap te ‘versleutelen’.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Zachter

26 maart 2019 , 21:00 , door P.J. Cokema

Reinout Douma, componist en dirigent van het Noordpool Orkest en zangeres Janne Schra schreven muziek bij gedichten van M. Vasalis. Uitgebracht in 2017. De tekst leek me wel toepasselijk bij de reuring na de verkiezingen van 20 maart (tekst na de break onder het filmpje).

Zachter

Het strand is wel mijn vaderland,
de zee synchroniseert nog monotoon
stromen van tegenstrijdigheden.
Toch droom ik soms, dat er een hoge boom
zou staan waaronder ik mij neer kon leggen,
een boom, die breed geloverd in terrassen
van takken vogels bergen zou.
Vogels, die zingen een voor een,
niet tegelijk, en luistrend naar elkaar.
Soms droom ik dat: wanneer ik bang
ben voor de nimmer bange meeuwen
die vrij zijn, maar nooit blij
en die niet zingen, maar òf zwijgen
òf schreeuwen.

Foto: Joop Reuvecamp (cc)

Kunst op Zondag | Onder de brug

17 december 2017 , 08:00 , door P.J. Cokema

Hoe het werk er uit zag ben ik vergeten, maar de naam van de kunstenaar raakt nooit versleten. Zomaar een zondag rijmpje dat opborrelde na lezing van bruggen (of wat daar voor door moet gaan) die naar bekende schrijvers zijn genoemd.
We gaan er hier gemakshalve even vanuit dat schrijvers ook kunstenaars zijn, om het bruggetje te maken naar wat ik eigenlijk wil zeggen.

Kijk, kunst in de publieke ruimte is doorgaans redelijk zichtbaar. Op gevels. Soms moet je reikhalzen omdat het bovenop gebouwen staat. Verder lenen bushaltes, trafohuisjes, tunnels en bruggen zich uitstekend voor openbare galerie.

De zichtbaarheid van tunnelkunst is wat duister. Je moet er de diepte voor in en het is niet altijd ongevaarlijk om bij het kunstwerk stil te blijven staan. Dat geldt ook enigszins voor bruggen. Daar ga je over voort. Er op blijven staan leidt in veel gevallen tot verkeershinder.

In sommige plaatsen heeft men wegverkeershinder tot attractie, pardon, beleving verheven. De onderkant van ophaalbruggen als museummuur. Voor andere kunst onder de brug moet je eerst het water op. Da’s dus vrij elitiare kunst (want niet voor iedereen toegankelijk).

In veel gevallen is kunst onder de brug vooral tekst. One liners uit gedichten, hier en daar een volledig vers. Zelden beeldende kunst. Daar doe ik graffiti ernstig tekort mee. Nu behoeft dat segment amper meer publiciteit want, ook al is het veel van hetzelfde, vrijwel wekelijks is er wel ergens nieuw werk te zien.

Foto: Marcela (cc)

Kunst op Zondag | Rouw

15 oktober 2017 , 08:00 , door P.J. Cokema

Memento mori zou een notitie op uw ‘nog-te-doen’-lijstje kunnen zijn. Maar tegen beter weten in leven we als onsterfelijken en noteren we de dood pas als die zich aandient.

Waarschijnlijk denkt u er vooral pas aan als in uw omgeving mensen sterven. In mijn omgeving is het aardig raak, hetgeen me op piëtas en sterfbed bracht. En eerder op het Memento Mori als voorbereiding op het onvermijdelijke. Zo lang we leven kunnen we ons voorbereiden op ons overlijden.

Als het dan zo ver is, zullen veel nabestaanden het uiterst aangenaam vinden als je bij leven je overlijden een beetje op orde hebt. Van verklaringen over medische behandelingen bij terminale ziekten tot beschikkingen over voorkomen van uitzichtloos lijden. Van goed vindbare documenten en adressenlijstjes tot wensen aangaande kist, kaart en koffie.

Dan doet de rouw haar intrede.

Er is veel publieke rouw de laatste tijd. Bijvoorbeeld rond Eberhard van der Laan. In een radioprogramma van de NPO stelde AT5-hoofdredacteur Paul van Gessel dat veel mensen niet alleen om Van der Laan rouwen maar ook om het gemis van eigen dierbaren:

Mensen beginnen gelijk over hun eigen man die net is overleden. Op de een of andere manier maakt Van der Laan dit los, landelijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Closing Time | Wannes van der Velde

29 april 2017 , 16:00 , door P.J. Cokema

Aan de 29e april moet een zeer schone dag (of avond, wellicht een nacht?) vooraf zijn gegaan. Want wat een mooie mensen zijn er den 29en april geboren. Veel muziekmensen ook.

Vandaag vieren we de 80 jarige verjaardag van Wannes van der Velde. Postuum, want hij hield het in 2008, op 71-jarige leeftijd, voor gezien. Te vroeg nog, maar het was niet anders.

Dat Wannes van der Velde, ondanks een indrukwekkende hoeveelheid gezongen poëzie, nooit is voorgedragen voor de Nobelprijs voor de literatuur, heeft hij lang geleden al voorzien: ’t Is Vlaams, ’t trekt op geen kloten.

De Kroonboekenclub | Abdelkader Benali, Wax Hollandais

4 september 2017 , 15:30 , door Marc van Oostendorp

RECENSIE - Wat is een gedicht? Stel, je hebt een auteur die vooral bekend is als prozaschrijver, en die publiceert een bundel waarin gedichten staan die bijvoorbeeld Dordrecht heten en als volgt gaan:

Een stad die ik leerde kennen van de Wibra-
reclamefolder die maandelijks op de mat
viel. Alles was goedkoop, behalve de foto’s
achterop. Die hadden glans want zgn. kunstzinnig.

Ze brachten me naar pittoresk Drachten, vaarbaar
Amsterdam, zacht Zwolle en dan Dordrecht.
Een gracht met daarin een stuk drop groot
als een schip, spoorloos is de schipper.

De mooiste foto kreeg een prijs.
Met kloppend hart wacht ik op de nieuwe
folder. Zal Dordrecht nog meer van haar
geheime schoonheden prijsgeven, fotogeniek

is ze genoeg. Wanneer ik er voor het eerst kom
zie ik alleen geen gracht, wel een Wibra.

Hier wordt op het eerste gezicht een verhaaltje verteld dat weinig om het lijf heeft. Ik ga het bovendien nog niet eens navertellen, want het staat er in het gedicht zo duidelijk – en dus zo onpoëtisch – als wat: het gedicht is al zijn eigen samenvatting, in een zinsbouw die vooral opvalt door zijn alledaagsheid (“want zgn. opvallend” als hele zin). Kortom: lees dit voor zonder te letten op de eigenaardige afbrekingen en niemand gelooft dat je een gedicht voorleest. Als er al iemand luistert.

https://www.youtube.com/watch?v=Txe6NDt7DHU

Closing Time | The Laughing Heart

2 maart 2017 , 21:00 , door P.J. Cokema

Tom Waits draagt Charles Bukowski’s gedicht “The Laughing Heart” voor.

Your life is your life
don’t let it be clubbed
into dank submission.

Be on the watch.
There are ways out.
There is a light somewhere.

It may not be much light but
it beats the darkness.

Be on the watch.
The gods will offer you chances.
Know them.
Take them.

You can’t beat death but
you can beat death in life,
sometimes.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.