Liever grondig onderzoek dan snelle sociale media

Een gastbijdrage van Gijs van Oenen, politicoloog en cultuurfilosoof aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het stuk is ook te lezen op Sociale Vraagstukken. De lust van de emancipatie en participatie wordt in toenemende mate een last, met opgeschroefde verwachtingen van de politiek. Sociale media zullen dat probleem verergeren. Een uitweg: een grotere rol voor onderzoek in de politiek. Onderzoek naar de temperatuur van de samenleving levert al een jaar of vijf een constant, duidelijk beeld op. De burger is gelukkig, maar ontevreden. Dat wil zeggen: gelukkig met het eigen leven, maar ontevreden over de samenleving. Recent onderzoek naar de maatschappelijke beleving van en door de jeugd complementeert dit beeld: die is zelfbewust hedonistisch en onkritisch. Dertigers schijnen op hun beurt onzeker en gestrest te zijn. Hoewel er ongetwijfeld meerdere verklarende factoren voor deze opvallende ontwikkelingen bestaan, meen ik dat een belangrijke factor tot nog toe niet of onvoldoende wordt onderkend: ‘de tragedie van de geslaagde emancipatie’.  

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boekrecensie | Brave burgers gezocht

De overheid is geen geluksmachine, heeft premier Rutte bij herhaling gezegd. U, de burger, moet het zelf gaan doen. Rutte spreekt zich uit als een klassieke liberaal, die vindt dat de taken van de overheid beperkt moeten blijven. Een goede overheid, is een kleine overheid.

De praktische uitwerking van dit gedachtegoed is echter geen breuk met de kabinetten Balkenende. Ook die vonden dat de overheid de afgelopen decennia teveel taken bijeen gehamsterd heeft en die niet allemaal meer kan dragen. De burger is aan zet en moet meedoen. Er wordt daarom voorzichtig al gesproken van een participatiestaat.

De participerende burger, zijn verlangens en vermogens en de verwachtingen die de overheid van hem koestert zijn de thema’s van het Brave Burgers Gezocht: De Grenzen van de Activerende Overheid, het nieuwe jaarboek van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken, onder redactie van sociologen Imrat Verhoeven en Marcel Ham. Het boek is in december uitgekomen, maar kwam via een aantal transatlantische omzwervingen onlangs op mijn bureau. Niettemin is Brave Burgers alleen maar actueler geworden, vandaar alsnog deze bespreking.

Een van de opvallende ontwikkelingen in het afgelopen decennium is dat de burger zoveel moet. De redacteuren zien daarbij twee ontwikkelingen aan het werk. Ten eerste de verschuiving van een terugtrekkende naar een heroptredende overheid. Burgers moeten hun eigen problemen oplossen en liefst ook een aantal problemen die van oudsher onder de verantwoordelijkheid van de staat vallen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Frère Tariq als kameleon

Tariq Ramadan (Foto: Flickr/umar nasir)

Die ene keer dat ik Tariq Ramadan, gasthoogleraar aan de Erasmus Universiteit, betaald door de gemeente Rotterdam, live meemaakte, pakte hij een hele zaal vol liberale Hollanders in. Ramadans verdienste is dat hij hetzelfde kan met een zaal niet al te conservatieve moslims. Daaraan ontleent hij zijn (lucratieve) imago als bruggenbouwer.

Om iedereen het gevoel te geven dat je één van hen bent, moet je je verhaal natuurlijk steeds een beetje aanpassen aan de omstandigheden. Voor Nederlanders poseer je als een liberaal die graag begrip wil kweken voor conservatieve moslims, en voor een gehoor van conservatieve moslims doe je het omgekeerde. Dus om nou te zeggen dat ik verbaasd was dat hij enige homo- onvriendelijke uitspraken gedaan zou hebben: nee.

Ramadan ontkent uiteraard, want als hij hom of kuit moet geven, valt zijn positie als man-in-the-middle in duigen. Het lastige is dat een deel van Nederland dat kameleontische verdacht vindt. Als hij op cassettebandjes iets anders zegt dan in de krant, dan is dat eerste waarschijnlijk zijn echte mening, redeneert men, dus maakt hij deel uit van een vijfde kolonne die in het openbaar het ene zegt, maar in werkelijkheid enzovoort.

Dus moet de Rotterdamse cultuurwethouder Rik Grashoff deze week weer eens een onderzoek naar Ramadan laten doen, want Leefbaar Rotterdam ruikt bloed. Ik ben benieuwd wat daar uit gaat komen, maar het lijkt mij sterk dat een behendige redenaar als Ramadan zich heeft laten vangen. Anderzijds maken de voortdurende aantijgingen, of ze nu terecht of onterecht zijn, het hem toch lastig die bruggenbouwrol te vervullen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige